"På begäran av myndigheterna" Sara, Sarnecki, Wroblewski i Rozental - "na prośbę władz"

Jerzy Sarnecki. Znany prof. kryminologii na Uniwersytecie Sztokholmskim opowiadał wczoraj w szwedzkiej telewizji swoich rodzicach i o sobie. Dla mnie to była kolejna wersja
tej samej historii. Rok 1939, wybuch wojny - na wschód, byle dalej od Niemców, następnie deportacja w głąb Rosji, w 1945 - powrót do Polski, a potem 1968 i wyjazd z Polski.

Zmiana nazwiska "na prośbę władz". No i zmiana tożsamości dziadków Sarneckiego, zamordowanych w Oświęcimiu. Ojciec Jurka chciał coś zachować po rodzicach i po swojej matce której na imię było Sara przyjął polsko brzmiące nazwisko Sarnecki. Tak że on jest Sarnecki po babci Sarze a nie po sarnie.....

Moja mama chciała zachować coś po swoich rodzicach, rodzinie Rozentali, która została cała zamordowana w Treblince - dlatego imię moje zaczyna się na Ro (reszta imienia, -mek, -muald, czy też -man była nieważna!). Najważniejsze żeby Ro się zachowało!

Sara, Sarnecki, Wroblewski och Rozental - "på begäran av myndigheterna"

Jerzy Sarnecki, känd prof. i Kriminologi vid Stockholms universitet talade igår om sina föräldrar och om sig själv i den svenska tvn. För mig är historien en kopia av så många liknande historier av mina föräldrars vänner. År 1939 - flykt österut (mot polsk-ryska gränsen), därefter deportation till Sibirien, 1945 - tillbaka Polen, 1968 - lämnade Polen.

Jo, namnbyte. Det senare är "på begäran av myndigheterna", och inkluderade även förändring i identiteter av Sarneckis morföräldrar vilka mördades i Auschwitz. Jureks far ville hålla något kvar från sina föräldrars namn, sk från sin älskade mor som hette SARA. Så han valde namnet SARnecki. De flesta som heter Sarnecki i Polen härstammar dock sitt namn från Sarna (rådjur).

Min mamma ville behålla något från sina föräldrar, hela familjen ROZENTAL mördades i Treblinka - därför mitt förnamn börjar med RO (resten av namnet,-man,-muald var inte viktigt!). Ro var viktigast i förnamnet för att något skulle ha överlevt!

Sara, Sarnecki, Wroblewski and Rozental - "due to the request of the authorities'

Jerzy Sarnecki, now known prof. Criminology at Stockholm University spoke yesterday about his parents and his own life at the Swedish television. For me, the story was almost a copy of many of my parnts friends stories. Year 1939 - war, moving East, thereafter deported to Sibiria, 1945 - back to the Poland, and year 1968 and the departure from Poland.

Well, change of the surname. The latter is due to "the request of the authorities" and involve as well the change in the identities Sarnecki grandparents that were murdered in Auschwitz. Jurek's father wanted, however, to keep something from his parents and from his mother whose name was Sara. So he choose surname after his mother Sara (Jureks grandmother)  Sarnecki. Most named Sarnecki in Poland derives their name from Sarna (deer) ...

My mother wanted to keep something from her parents, as the whole family Rozental was murdered in Treblinka - That´s why my name starts with Ro (the rest of the name,-mek,-muald, or-man was not important!). Ro is most important, Ro has to survive!

Mom naked! Dad naked! Stalin naked! Lenin naked! Mama golas! Tato golas! Stalin golas! Lenin golas!

På bilden överst är mitt gamla hem, Huset utan hörnor som jag bodde i 17 år tills jag år 1967, lämnade Warszawa och Polen.
Från det markerade fönstret vänt mot öst och mot Wislastranden ropade jag när jag blev ledsen för något, mitt värsta skällsord NAKEN.
När jag var ledsen så var 
Mamma naken! 
Pappa naken! 
Stalin naken! 
Lenin naken! 
och så den polske stalinisten 
Bierut var också naken. 
Till sist skrek jag ut 
ALLA NAKNA!

The picture at the top of the page is my home, called House without corners where I lived for 17 years, until I left Warsaw and Poland (1967).

From the windows facing East, I used to watch the park, cars and the line of  the Wisla river. Sometimes, I also used to stand at the window and cry and scream. Cry, when I was very sad about something.

When I was a child, my worst invective was (at that time) NUDE and when I was sad, I was screaming:  

Mom naked! 

Dad naked! 

Stalin naked! 

Lenin naked! 

and thereafter, the 

Polish Stalinist - 

Bierut was also naked. 

Finally, I yelled out 

ALL NAKED!

Na zdjęciu na górze jest mój dom dzieciństwa, Dom bez kantów. Mieszkałem tu przez 17 lat, dopóki nie opuściłem latem 1967 roku Warszawy i Polski.

Okna naszego mieszkania na Krakowskim Przedmieściu wychodziły na wschód i na Wisłę. Kiedy jako dziecko byłem smutny i zły,

krzyczałem, używając z uporem najgorszego znanego mi epitetu. Mojego dziecinnego przekleństwa, słowa „golas”.

Mama golas!

Tato golas!

Stalin golas!

Lenin golas!

na koniec i

Bierut był nagi…

Krzyczałem, wyczerpawszy wszystkie łzy i całą ofiarę mojego smutku:

WSZYSCY GOLASY!

 

Dom bez kantów widziany z Hotelu Europeiskiego. Na rogu z Krakowskiego Przedmiescia dziura po bombie lotniczej z wrzesnia 1939 roku.

Popielate getto warszawskie - Ash gray Warsaw ghetto coloures

Aerial photographs taken by the Luftwaffe showing Warsaw's gradual destruction during World War II are showing the progression from the early days of the Nazi occupation in September 1939 to brutal street fighting of the ill-fated Warsaw Ghetto Uprising in Spring 1943 and Warsaw Uprising in 1944.

Luftwaffe's black-and-white pictures give an eagle's eye view of the Polish capital as the densely packed, almost honeycomb-like city of tenement buildings, townhouses, and palaces was pounded by fighting into a landscape of rubble and roofless, hollowed-out shells.

Luftwaffe picture from late 1944 (after Warsaw Uprising) showing river Wisla - the Vistula at the bottom and Warsaw's downtown. In the right upper corner, there is a pale gray area that one year earlier belonged to the Warsaw Ghetto.

Higher magnification of the picture shown above. Although the houses outside the former ghetto are also destroyed during the uprise, there is a certain difference in the gray color.

Higher magnification of the picture and the corner as shown above. Bonifraterska street. Workers are cleaning bricks and transporting them with the horse carriages. U góry narożnik dawnego Getta Warszawskiego, skrzyzowanie Bonifraterska-Świętojerska - Tanie cegły wydobywane z popiołów!

Bonifraterska street. Houses and the area on the right of Bonifraterska look intact.

Plac Krasińskich i ulica Bonifraterska. U góry narożnik Getta Bonifraterska-Świętojerska. Zobacz te same domy na kolorowym powojennym zdjeciu z pomnikiem Kilinskiego w Srodku zdjecia.

Plac Krasińskich (z lewej) i ulica Bonifraterska. Za pomnikiem Kilinskiego, narożnik Getta i ulica Bonifraterska-Świętojerska - Cegły na cokół wydobyte z popiołów!

Ghetto area in colors, picture was taken after WW II.

Ghetto area in pictures taken after WW II. Red and blue lines indices places from where pictures were taken. The young girl stands on the roof of one of the houses around the Umschlagsplatz,. The houses are seen in the left picture. On the left from the houses, one can see a railway track with cattle wagons. 

3-D animation from the movie Warszawa 1945 - after the liberation.

Moje drzewa - Warszawa Krakowskie Przedmiescie

Trzy kamienice stały naprzeciwko "Domu bez kantów". Pierwszy przy kosciele, dawne gimnazjum a ostatni z domów stał na rogu Karowej aż do 1939 r  i mieścił ostatnią siedzibę "Kuriera Warszawskiego".

Trzy kamienice stały naprzeciwko "Domu bez kantów". Pierwszy przy kosciele, dawne gimnazjum Curie-Skłodowskiej a ostatni z domów stał na rogu Karowej aż do 1939 r  i mieścił ostatnią siedzibę "Kuriera Warszawskiego".

Krakowskie Przedmieście z kościołem Wizytek. Z lewej strony dawna kamienica wizytkowska adaptowana na rosyjskie III Gimnazjum Żeńskie i VI Gimnazjum Męskie. Dziś w miejscu kamienicy znajduje się skwer. Jego uczennicą była Maria Skłodowska. Choć ukończyła tę szkołę ze złotym medalem, to jej nie znosiła. Budynek dotrwał do 1944 r. Zniszczony w czasie Powstania Warszawskiego po wojnie nie został odbudowany i jego piwnice wciąż tkwią pod skwerem.

Trzy kamienice stały naprzeciwko "Domu bez kantów". Pierwszy przy kosciele, dawne gimnazjum a a ostatni z domów stał na rogu Karowej aż do 1939 r  i mieścił ostatnią siedzibę "Kuriera Warszawskiego". Z drugiej strony ulicy Karowej - hotel Bristol. Hotel Bristol ocalał ponieważ był wykorzystywany przez hitlerowców.

Trzy kamienice stały naprzeciwko "Domu bez kantów". Pierwszy przy kosciele, dawne gimnazjuma a ostatni z domów stał na rogu Karowej aż do 1939 r  i mieścił ostatnią siedzibę "Kuriera Warszawskiego". Z drugiej strony ulicy Karowej - hotel Bristol. Wszystkie kamienice zostaly zrównane z ziemia przez olbrzymie buldozery na gasienicach. Drzewa, chyba trzy, poprzednio na dziedzincu gimnazjum zostaly otoczone parkanem w okresie budowy.

Trzy kamienice stały naprzeciwko "Domu bez kantów". Pierwszy przy kosciele, dawne gimnazjuma a ostatni z domów stał na rogu Karowej aż do 1939 r  i mieścił ostatnią siedzibę "Kuriera Warszawskiego". Wszystkie te kamienice zostaly zrównane z ziemia przez olbrzymie buldozery na gasienicach. Drzewa, chyba trzy, poprzednio na dziedzincu gimnazjum zostaly otoczone parkanem w okresie budowy. Zdjecie z 2013 roku. Za drzewami,  kontury "Domu bez kantów".

Drzewa, chyba trzy, poprzednio na dziedzincu gimnazjum pozostaly po wojnie. Zdjecie z 1945 roku. Za drzewami,  "Dom bez kantów"

Dom bez kantów ocalał ponieważ był wykorzystywany przez hitlerowców którzy nie zdążyli go spalić. Czesc domu, zburzona przez bombe w 1939 roku zostala odbudowana w czasie wojny. W piwnicach istniały jeszcze w latach 60-tych niemieckie napisy!

Na miejscu kompleksu Domu bez kantów stały poprzednio Kuźnie Saskie z XVIII wieku. Zespół budynków w końcowej fazie budowy składał się z dwóch budowli - jednej od strony placu Saskiego, drugiej od strony Krakowskiego Przedmieścia - połączonych parterowymi pawilonami. W ramach zespołu mieściły się m.in. stajnie i browar.

W XIX wieku w zespole mieścił się Zarząd Generała Komendanta Miasta Warszawy. W II połowie XIX wieku na miejscu skrzydła od strony Królewskiej wzniesiono nowy budynek.

Obecne trzy budynki Domu bez kantów

I. W roku 1898 na miejscu budynku od strony placu Saskiego (zburzonego w 1896) wzniesiono istniejacy do dzis gmach późniejszych Sądów Wojskowych. Po wojnie GZP.

II. W latach 1897-1906 na miejscu pawilonu od strony Hotelu Europejskiego wzniesiono gmach Komendy Miasta.

III. W latach 1933 – 34 od strony Krakowskiego Przedmieścia powstał Dom Funduszu Kwaterunku Wojskowego według projektu Czesława Przybylskiego i stalowej konstrukcji Stefana Bryły. Budynek architektonicznie dostosowany do wyglądu Hotelu Europejskiego. Arkady wzdłuż Królewskiej wynikały z konieczności umieszczenia chodnika w związku z poszerzeniem Królewskiej. Anegdota głosi, że nazwa budynku i jego kształt pochodzą od marszałka Piłsudskiego, który po zapoznaniu się z planami budowy gmachu stwierdził "tylko mi Panowie budować bez kantów" czyli bez oszustw i malwersacji, licznie występujących w tym okresie przy realizacji innych budów. Choć tak naprawdę nie wiadomo czy te słowa kiedykolwiek padły...
Do dziś Warszawiacy nazywają budynek "domem bez kantów".