„Kropla Mleka”

Działalność „Kropli Mleka” w Piotrkowie Trybunalskim.

Organizację „Kropla mleka” założył Tadeusz Boy-Żeleński. Po raz pierwszy publicznie przedstawił ideę w 1905 roku. Jego wykład „Sztuczne i mieszane żywienie niemowląt a instytucya «Kropli mleka» we Francyi”. Celem „Kropli mleka” było zwalczanie wysokiej śmiertelności niemowląt poprzez promocję naturalnego karmienia oraz odpowiedniego żywienia i higieny. Tadeusz Boy-Żeleński, znany również jako Boy, był lekarzem, pisarzem i krytykiem literackim. Na fotografi podpisuje książki w redakcji Wiadomości Literackich przy ulicy Królewskiej w Warszawie.

Działalność „Kropli Mleka” w Piotrkowie Trybunalskim.

Organizacja „Kropla Mleka” była żydowską instytucją charytatywną która działała niezależnie od podobnych, ale oddzielnych, inicjatyw dla społeczności chrześcijańskiej. „Kropla Mleka” działała w Piotrkowie Trybunalskim w okresie międzywojennym. Zajmowała się dystrybucją mleka i opieką medyczną nad niemowlętami i małymi dziećmi, co było kluczowe dla ich zdrowia i rozwoju w tamtym czasie.

"Kropla Mleka" rozszerzyła z czasem swoją pomoc także na dzieci starsze w akcjach dożywiania uczniów w szkołach powszechnych.

Organizację „Kropla mleka” założył Tadeusz Boy-Żeleński. Po raz pierwszy publicznie przedstawił ideę w 1905 roku. Jego wykład „Sztuczne i mieszane żywienie niemowląt a instytucya «Kropli mleka» we Francyi”. Celem „Kropli mleka” było zwalczanie wysokiej śmiertelności niemowląt poprzez promocję naturalnego karmienia oraz odpowiedniego żywienia i higieny. Tadeusz Boy-Żeleński, znany również jako Boy, był lekarzem, pisarzem i krytykiem literackim.

"Kropla Mleka" działała również w Getcie Warszawskim pod egidą Towarzystwa Opieki nad Matką i Dzieckiem (TOZ). Jej dwie stacje działały przy ulicach Śliska 28 i Nalewki 21. Pijalnie te wydawały mleko i inne produkty, ale przede wszystkim kierowały się do dzieci, chorujących na gruźlicę i osób wycieńczonych.

Go North and bring them South - Hashomer Hatzair in Sweden 1945-1947.

Most of the Holocaust survivors who came on UNRRA White Boats to Sweden were earlier prisoners in the concentration camps like Bergen-Belsen and Ravensbrück. Hundreds of children arrived on UNRRA "Children boats" during the last two days of operation that ended on July 26, 1945. Some children in this group are from Piotrków Trybunalski. At the end of 1944, they were sent to Buchenwald and Ravensbrück and thereafter to Bergen-Belsen.

    Before WWII officially ended in 1945, several groups of emissaries went to Sweden to bring Jews to Eretz Israel. Part of them was an initiative within Aliah Beth operations. Hashomer Hatzair was active in Sweden following World War II.

    After the war ended in May 1945, Sweden received approximately 12,000 Jewish survivors of the Holocaust, many of whom arrived via UNRRA "White Boats" operations from Lübeck during June-July 1945. Most of the Holocaust survivors who came on White Boats to Sweden were earlier prisoners in the concentration camps like Bergen-Belsen and Ravensbrück. Hundreds of children arrived on UNRRA "Children boats" during the last two days of operation that ended on July 26, 1945.

    In Sweden, several Jewish and Zionist organizations were established. Hashomer Hatzair was an umbrella organisation for many others. established various training centers (hachsharot).

    The very first group of children left Sweden for "South" in May 1946, already 10 months after arrival from concentration camps.

    Several groups of Jewish children were waiting (a.o. in Southern France) until the State of Israel was established in 1948 and went first thereafter to Israel.

Chapter 14 and 15 as Word-file X

    Chapter 14

Alumni of Krochmalna Street

Problems with Jakub and Wladek!

Jakubs's story that appeared in Chapter 9 on page 52 (starting from the top) should be taken away - Not sure about Wladek´s story that follows...! Alumni were the older boys and girls who came as grown-ups to the Orphanage. Wladek was not alone concerning his pro-Soviet sympathies. Korczak was telling Pan Misza that he wants to finish coming to these alumni meetings, as alumni are becoming more and more hostile.

The pages in each Chapter are at least 1, 2 and and at least a half. I do not want to have any of the chapters to end with just a few lines, as I want "photopages" to stay separate.

    In 1970, I met a group of my former pupils in Israel – the "children from Krochmalna." Naturally, they were no longer children. Each had gone their own way, but all had grown into brave, honest, hard-working, and socially oriented people. I managed to visit some of them in their homes, meeting their children and grandchildren. The bond that unites these "children" of ours is (and this is no exaggeration) generally stronger than that between siblings. They don't always agree on many issues, but they share a keen interest in each other, always ready to help each other. They participate in all the Korczak events organized in Israel. They are also extremely interested in how the Korczak movement is developing around the world. All this has its own significance. Doesn't it? How I would gladly tell the Doctor about this, without questioning his convictions about the powerful influence of genetic laws. In any case, I would emphasize that the early grafted wild trees produced noble varieties of fruit. So, he achieved something of immense value.

    The meetings with two former educators from the Orphanage, Józek Arnon and Jakub Czuk, were pleasant and moving. Both, like relics, kept the Doctor's handwritten letters written to them during a time when they were struggling in their new circumstances, in what was then Palestine, when they missed them, when they likely sought his advice. Korczak tried to lift their spirits, pointing out the future. In one of the letters, I read a laconic note that shocked me. Just a few words in the Doctor's hand: "Misza is staying until next year." These words, which weren't addressed to me, felt like a greeting from the Doctor. If Korczak mentioned my decision to stay at Krochmalna Street in a letter meant to be sent to another country, to another part of the world, it means he considered it worthy of attention. Thank you for that, Doctor!

    I am amazed at how Janusz Korczak, burdened with so many activities, responsibilities, and plans for his extensive, multifaceted career, still found time for correspondence. He wrote letters to people close to him who were far away, who initially struggled and faced difficult problems. It seems to me that even today's readers, not just those fascinated by Korczak and facing intractable problems, can benefit greatly from his pedagogical insight, encouraging them to "give birth to their own thoughts in pain," because such are, after all, the most important. Despite the cataclysms of history and my own bitter experiences, how glad I would be to repeat with the Doctor that "people are good"... With unwavering conviction, however, I maintain that thinking not only had a rich past but also a tremendous future.

    If we – Korczak's followers – succeed in disseminating the Doctor's works, his concepts, and pedagogical solutions, and adapting his thoughts to the new era, and at the same time, in different countries and in different languages ​​– we have a right to well-deserved satisfaction. Korczak's thoughts have not aged, even in our commercialized, post-industrial era, and can often act as a catalyst in unleashing goodness and true humanism. I recently hosted Aronek, whom we should now call Aron. I listened to a long story about his life. He fled Poland from the German fascists to the USSR. There, of his own free will, he traveled quite far east to work in a mine. He wasn't afraid of any work, and he wanted to be useful. After a while, he loudly demanded workers' rights, guaranteed by the constitution. Soon, no longer willingly, he ended up in a Soviet labor camp, sentenced to 10 years. He dug the earth, cleared forests, was also a bricklayer, a tailor, a cook... He was surrounded not only by political prisoners but also by ordinary criminals. Our conversation turned to the Orphanage, which Aronek recalled with incredible warmth. "We were fortunate to know Korczak personally; others can now benefit from the Doctor. From his wise books, perhaps a little from our memories." 

    - Right, Mr. Misza? I'll also mention my last conversation with Szymek – once Mrs. Stefa's favorite – a kind, gentle man. He is grateful to fate that he ended up on Krochmalna Street. He speaks of the Doctor with love and reverence. He himself is no longer young. He still works in the construction industry, and when he talks about it, he draws his thereminology from there: 

    "You see," he says, "Korczak provided the most important thing: a good, solid foundation. Even if the house burns down or is demolished, you can always build a new one on such a foundation." 

    - The foundation – the most important thing!

Chapter 15

Post Scriptum
to be eventually added to the present Word file (Chapter 15 with photos).

When "Korczak's Children" became "Pan Misza´s".

Szmulek Gogol, Szlomo Nadel, and Jakubek Dodiuk

    I knew Korczak's children didn't survive the Holocaust. Because I knew about their fate in August 1942. At the time, however, I didn't think about those who did. I saw that it was impossible. This impossibility was actually only applied to Korczak's children, who stayed with him in the Warsaw Ghetto. I never thought about the others who left Poland before the war or survived in the USSR, as many Polish Jews did. 

    The world of "Korczak's Children" opened up to me only in Sweden, when "Orphanage Children" began visiting my father in Sweden. Suddenly, my father became Pan Misza (Mr. Misza) and "Korczak's Children" became "Pan Misza´s". 

    

    One of the first orphanage children I met was Szmulek Gogol. The year was 1971 or 1972. He arrived in Stockholm just to meet my father, for the first time after the war. At that time, I knew nothing about him besides that he was playing harmonica and had a kind of Children's harmonica orchestra. He actually brought a harmonica with him and played it for us. He also had an extra harmonica that he gave to my father, the harmonica which finally ended up at my home.

Szmulek Gogol's Orphanage memories start with a well-known custom described by numerous children: when a child lost a tooth, the Korczak would credit its previous owner with 50 groszy. When Szmulek Gogol lost his first set of teeth naturally and celebrated his fourteenth birthday (September 14, 1939), he had accumulated a considerable sum of money for the instrument he dreamed of: a harmonica. And so he received one. He quickly learned to play it.

    When the Germans occupied Warsaw, he and the entire orphanage were sent to the ghetto. Living conditions there deteriorated daily. His grandmother came from Przasnysz and led him outside the ghetto walls. However, their freedom was short-lived. They soon found themselves in the ghetto. This time, in Maków Mazowiecki, and from there, they were transported to the Auschwitz concentration camp. There, for a piece of bread, Szmuel bought a harmonica from a fellow prisoner. While he was playing it, an SS officer heard him and assigned Szmulik to the famous Auschwitz camp orchestra. Their main task was to play marches for the work groups leaving for work and returning to the camp after work. According to the German plan, the music was intended to deceive and lull the vigilance of the hundreds of thousands of victims being led to their deaths through there. The orchestra also used to play near the gas chambers. Szmuel saw people heading to this area. Several times, he also recognized those close to him, among them. He couldn't bear to watch the endless dance of death, and as he played, he closed his eyes. This custom, to play with closed eyes, he continued to keep until his last days.

    Jakubek Dodiuk was the second child from Korczak's pre-war orphanage, Dom Sierot, that I met. It was in Paris. Thereafter, I met "Jakubek" several times. Jakubek Dodiuk was one of my father's children. Children he inherited from Korczak. Like other children my father had contact with after the war, Jakubek never morphed into "You," although my father insisted.  He wanted to keep it as it was during the time of his childhood, with Jakubek (Little Jakub) and "Pan Misza", two generations. Never, Jacques Dodiuk. My father's and my trips to France always meant meetings with Jakubek. I heard many memories, several repetitions, of Jakubek from the Orphanage. I especially like the post-war one about belonging to the Orphanage: 

Even today, when meeting surviving friends, we say to ourselves: "We are not like everyone else. We don't push ourselves; we are modest, without excessive ambition, and honest. This characterizes Korczak's children. There were two reasons for this: we were orphans, and Korczak's methods had a profound influence on us."

During the international Korczak meeting in Jerusalem in the early nineties, I took the opportunity to try to find out from "Korczak's children" who is who in the pictures, partly on the cards I had with me from Sweden and partly on those that the photographer Szlomo Nadel made available to me in Israel. Szlomo told me that it was at summer camps or on an excursion that a well-meaning amateur photographer, Edek Poznanski, would come along to show the children how to take photographs. At that time, cameras were large boxes where you exposed one picture at a time. The negatives were stored in special cassettes whose sliding lids were pulled off before the picture was taken. After the picture was taken, you pushed the lid back on and could then take the cassette out into the daylight. In this way, the individual negatives were stored until they were developed.

The number of "Pan Misza´s" children that I inherited increased dramatically after I visited Israel in 1994. I was adopted by many people closely connected with Janusz Korczak and my father. The closest ones were Szlomo Nadel, Klara Maayan, and Ceśka Arnon,

Ceśka Arnon, who not only adopted me but also told me she would be my daughters' grandmother.  She showed me her late husband's kingdom, the kibbutz they lived in for many years, and gave me several of Józef Arnon´s letters and notes. My daughter got several of Korczak's children's books printed after the war. About Józek, I remembered that he was a close friend of my father when both were educators at Korczak´s Bursa and that they had contact directly after the war. When my father described him to me after he visited Israel for the first time, he said that Józef became bitter. Actually similar opinion had Szlomo Nadel when he met my father, Pan Misza, after the war, Panta rei.

Szlomo Nadel

This adoption by Szlomo and Freda Nadel lasted until the end of Szlomo's life. I still remember the moment when Freda answered the phone and called out: "Szlomo! It's Romek!"

I cited earlier Jakubek Dodiuk words "we orphans". That reminds me of the fact how quickly after the war the orphans that survived in Soviet Union found ech other in Poland after the war.e orphans,

Najmniejszy portret Janusza Korczaka.

Jeden z najmniejszych portretów Janusza Korczaka został znaleziony* w pudełku papierosów w Izraelu. Sama rycina Korczaka ma wymiary 55 x 80 mm a na odwrocie znajduje się opis. Rycina Korczaka należała do serii Znanych Żydów. W rzeczywistości to firma tytoniowa drukowała serie takich kart przedstawiające wszystko, od budowy Tel Awiwu po kolorowe zwierzęta. Jednocześnie z drukowaniem poszczególnych kart firmy tytoniowe drukowały również duże albumy z nadrukowanymi opisami. Opisy były w rzeczywistości takie same jak te na odwrocie poszczególnych kart.

' Miniaturka została odnaleziona przez Jurka (Jerzego) Snopka, współautora książki o Korczaku. Jurek Snopek posiada największą na świecie kolekcję książek i artykułów prasowych Korczaka jak i o Korczaku.

The smallest portrait of Dr. Janusz Korczak.

One of the smallest portraits of Dr. Janusz Korczak was found* in a cigarette box in Israel. The picture of Korczak itself is 55 x 80 mm. A description of him is on the other side.

One of the smallest portraits (litografi) of Dr. Janusz Korczak was found* in a cigarette box in Israel. The picture of Korczak itself is 55 x 80 mm. A description of him is on the other side. The picture of Korczak belonged to a series of famous Jews. It was actually a tobacco company that printed various series that depicted everything from the construction of Tel-Aviv to animals in color. At the same time that the tobacco companies printed the individual pictures, they also printed large albums with pre-printed descriptions next to them. The descriptions were actually the same as those on the back of the individual cards. 

                                                        The description of Janusz Korczak

A writer and educator in Poland, he studied as a distinguished pediatrician. However, he gained his greatest success as a writer and educator. For years, he ran an orphanage, fought for children's emancipation, and developed new teaching methods. For years, he edited a children's newspaper. His famous books include: "King Matthias," "The Child from the Salon," "Face to Face with God," and many others. In the past, an assimilationist. For years, he has been moving closer to Zionism through the Hashomer Hatzair and Halutz movements. He visited Eretz Israel (Palestine) several times. This collection contains 288 paintings.

The description above appears to be a translation from the "Almanach Szkolnictwa Zydowskiego w Polsce" of 1937.

The Kedem cigarette company released several series of trade cards featuring different subjects. Among others, a variety of famous people from around the world, flags of different countries, birds, and fish work to build kibbutz infrastructure, including roads and ports. These cards were printed in Eretz Israel (Palestine), were a popular collectible item in the 1930s and 1940s.

One of the card sets that could be collected included well-known Jews, such as famous scientists as Albert Einstein, Ludwik Zamenhof, Aetur Rubinstein, and also Janusz Korczak. He was featured on card number 229 in a set of 288.

Kedem Tobacco Company printed various series that depicted everything from the well-known scientists and construction workers in Tel-Aviv. 

Kedem Tobacco Company printed various series that depicted everything from the well-known scientists and construction workers in Tel-Aviv. 

Also, other Tobacco companies printed various series that depicted everything from cars to actors and animals in color.  Here, actors are inserted in the specially prepared albums sold by the John Players company.

Also, other Tobacco companies printed various series that depicted everything from motor cars to actors and animals in color.  Here, actors are inserted in the specially prepared albums sold by the John Players company.

* The portrait of Dr Janusz Korczak was found by Jurek (Jerzy) Snopek, co-author of the book about Korczak. Jurek Snopek has the world's largest collection of Korczak books and newspaper articles.

"Doktor został w Warszawie" - Rękopis zagubiony w Warszawie - Szukajmy u Władysława Broniewskiego w jego muzeum przy ul. Jarosława Dąbrowskiego 51.

Władysław Broniewski. Możliweże na półce obok niego jest maszynopis opowieści biograficznej o Januszu Korczaku p.t. "Doktor został w Warszawie" napisanej przez Paulinę Appenszlak.

Rękopis zagubiony w Warszawie - to chodzi o pierwszą opowieść biograficzną o Januszu Korczaku p.t. "Doktor został w Warszawie" napisaną przez Paulinę Appenszlak jeszcze podczas wojny. Paulina Appenszlak znala Broniewskiego i z okresu miedzywojennego i z okresu gdy pracowal w latach 1943-1945 w Jerozolimie.*.

Paulina Appenszlak w liście z Izraela do polskiego Komitetu Korczakowskiego:

W roku 1942 napisałam powieść biograficzną o Januszu Korczaku p.t. "Doktor został w Warszawie". Powieść ta tłumaczona na hebrajski ukazała się w 3 wydaniach i jest jako literatura obowiązkowa dla szkół przez nasze Ministerstwo Wychowania i Kultury.

Rękopis polski tej powieści zabrał ze sobą do Polski mój przyjaciel, poeta Władysław Broniewski. 

Po pewnym czasie otrzymałam od niego list że po zredagowaniu przez niego powieści i opatrzeniu jej swoja przedmową sprzedał tą książkę wydawnictwu "Książka" do druku. Umowę przechowuje u siebie. Po pewnym czasie dowiedziałam się, ze względów politycznych, w w związku z panującymi wówczas warunkami, książka moja nie może ukazać się w druku. 

I znów po wielu latach pisał Broniewski, że w związku ze zmianami w Polsce, są możliwości wydania tej książki. Wielokrotnie moje starania skomunikowania się z wydawnictwem nie odniosły skutku. Dowiedziałam się że wydawnictwo zostało zlikwidowane. Od tego czasu na próżno szukam swego rękopisu z przedmową Broniewskiego. Był to ostatni rękopis znajdujący się w moim posiadaniu jako że inne zabrał reżyser...

* Broniewski został aresztowany przez NKWD w styczniu 1940 roku. Został zwolniony 7 sierpnia 1941 roku i wstąpił do Armii Andersa na mocy układu Sikorski-Majski. Broniewski przeszedł szlak bojowy Armii Andersa do Iranu, a następnie kontynuował służbę w 2. Korpusie Polskim. W 1943 roku, za zgodą dowództwa, Broniewski został skierowany do Jerozolimy, gdzie pracował jako redaktor techniczny pisma „W drodze”. Broniewski, publikował w nim m.in. swoje wiersze o Jerozolimie i relacje z Powstania w Getcie Warszawskim. Po wojnie wrócił do Polski w listopadzie 1945 roku.

Paulina Appenszlak napisała podczas wojny powieść biograficzną o Januszu Korczaku p.t. "Doktor został w Warszawie". Powieść ta tłumaczona z polskiego na hebrajski ukazała się w Izraelu w 3 wydaniach była tam literaturą obowiązkowa dla szkół.

Broniewski, publikował w "W Drodze" m.in. swoje wiersze o Jerozolimie (nr. 3, 1943)  i relacje z Powstania w Getcie Warszawskim.

Broniewski, publikował swoje wiersze w "W Drodze".

Ulica Miła, lata 30-te.

Ulica Miła
Władysław Broniewski

Ulica Miła wcale nie jest miła.
Ulicą Miłą nie chodź, moja miła.

Domy, domy, domy surowe,
trzypiętrowe, czteropiętrowe,
idą, suną, ciągną się prosto,
napęczniałe bólem i troską.

W każdym domu cuchnie podwórko,
w każdym domu jazgot i turkot,
błoto, wilgoć, zaduch, gruźlica.
Miła ulica.
Miła ulica.

Na ulicy Miłej jest zakład pogrzebowy,
obok jatka i sklepik z balonem wody sodowej,
naprzeciwko - klinika lalek, naprawa parasoli...

Perspektywa rzeźnickim nożem przecina oczy. To boli.
Jezdnią, po kocich łbach, trąbiąc pędzi pogotowie,
to pod trzynastym powiesił się fryzjer, który miał źle w głowie:
czytał powieści detektywne, chciał zostać aktorem,
wiecznie coś deklamował albo śpiewał piskliwym tenorem.

Moja mila, ty nie wiesz, jak źle
ulicą Miłą błąkać się we mgle,
niosąc bezdomne marzenie i nie napisany wiersz.

No, powiedz, miła czy wiesz?

To nie była dusza fryzjera, to był anioł prawdziwy,
jak z trampoliny wzbił się z ulicznej perspektywy,
leciał na białych skrzydłach i ponad każde podwórko
rzucał bawiącym się dzieciom jedno bialutkie piórko,
dzieci piórka anielskie rączkami chwytały, chwytały,
a wtedy z ciemnego nieba spadł śnieg anielsko biały.

Ludzie, ludzie, ludzie wieczorni gorliwie dreptali piechotą,
anioł zniknął, dzieci posmutniały, zostało błoto.

W nocy nad ulicą Miłą - gwiaździsta ospa.
W nocy na ulicy Miłej - rozpacz.
i wiele troski zobaczysz, mila, przechodząc miastem,
ale najwięcej na ulicy Miłej pod numerem trzynastym.

W suterenie pogrzeb.
Niedobrze.
Na parterze płacze wdowa po fryzjerze.
Na pierwszym piętrze - plajta, komornik. A na drugiem
służąca otruła się ługiem.
Na trzecim piętrze rewizja - mundurowi, tajniacy.
Na czwartym czytają "Kurier Warszawski" - "poszukiwanie pracy".
Na poddaszu dziewczyna dziecko dwudniowe zabiła.

Miła ulica.
Ulica Miła.

Na ulicy Miłej ani jedno drzewko nie rośnie,
na ulicy Miłej - w maju! - ludzie nie wiedzą o wiośnie,
ale cały rok hula perspektywa łysych gazowych latarni,
łbem waląc w mur cmentarny.

Moja miła, ja tą ulicą nie chodzę,
choćby mi było po drodze.
Nawet kiedy do ciebie się śpieszę,
nie idę ulicą Miłą,
bo kto wie, czy się tam nie powieszę.

Broniewski, publikował swoje wiersze w "W Drodze".

Broniewski, publikował swoje wiersze w "W Drodze".

125 lat temu 21 listopada 1900 r. urodził się Emanuel Ringelblum, człowiek, dzięki któremu przetrwała pamięć o tym, jak wyglądała codzienność w Warszawskim Getcie!

21 listopada 1900 r. w Buczaczu we wschodniej Galicji urodził się Emanuel Ringelblum.

125 lat temu 21 listopada 1900 r. w Buczaczu we wschodniej Galicji urodził się Emanuel Ringelblum, człowiek , dzięki któremu przetrwała pamięć o tym, jak wyglądała codzienność w Warszawskim Getcie - Archiwa Oneg Szabat.

Piękny (i prawdziwy) jest opis Emanuela Ringelbluma jedynego dowódcy - komendanta Powstania w Getcie Warszawskim - Mordechaja Anielewicza. Opis tak różny od obrazu przedstawionego i rozpowszechnianego w Polsce (!) przez pomarcowych "opowiadaczy".

"Tego młodego człowieka, lat 25, średniego wzrostu, o wąskiej, bladej, spiczastej twarzy, o długich włosach, sympatycznej powierzchowności, poznałem na początku wojny. Przyszedł do mnie ubrany po sportowemu i poprosił o pożyczenie książki. Od tego czasu często przychodził pożyczać książki z dziedziny historii Żydów, szczególnie z zakresu ekonomii, którą bardzo się interesował. Któż mógł wiedzieć, że ten cichy, skromny i sympatyczny młodzieniec wyrośnie na człowieka, który po trzech latach stanie się najznaczniejszym człowiekiem w getcie, którego imię jedni będą wymawiać ze czcią, inni – ze strachem".

Ringelblum pisał również o śmierci Anielewicza, ale ten cytat innym razem.