Zobaczyłem ją po raz pierwszy na dziedzińcu więziennym w
Innsbrucku w Austrii – drobną, żałosną postać,
desperacko
trzymającą się starszych przyjaciół.
„Patrz!” – szeptem niedowierzania i gniewu.
„Jaki
wstyd zamykać dziecko!”.
Nie potrzebowałem więcej komentarzy, wiedziałem od razu:
dziewczyna o kruczoczarnych włosach musi być Żydówką.
Zbliżyłem się do dziewczynki. Delikatnie dotykając jej szczupłego, zgarbionego ramienia, zapytałem po polsku:
„Jak się nazywasz?”.
Odwróciła głowę i spojrzała na mnie swoimi ogromnymi, ciemnymi oczami. To była tylko krótka chwila, ale ból
i cierpienie, które odbijały, miały piorunujący wpływ.
Nie odpowiedziała. Obserwowałem, jak wymienia
słowo z dwiema młodymi, blond kobietami, najwyraźniej jej
towarzyszkami. Nie zajęło mi dużo czasu, żeby nawiązać z nimi rozmowę.
Przyciszone głosy, zaszyfrowane wyrazy twarzy.
„Dlaczego tu jesteś?”
„Zostaliśmy zadenuncjowani i aresztowani przez Gestapo”.
„Czy jesteś?...
Chciałem powiedzieć „Żydem”,
ale słowo
utknęło mi w gardle jak twarda gula.
W tamtym czasie w więzieniu „Sonne” przebywały zaledwie dwie Żydówki – moja przyjaciółka Marysia i ja, rzadkie „okazy” wymarłej rasy, traktowane raczej z litością niż nienawiścią. Niezwykle niezwykłe w czasach nazistowskich, bardzo humanitarne podejście naczelnika Meistra Neuschmidta wzbudziło współczucie ze strony jego podwładnych i kolegów z Policji Kryminalnej. Ładne blondynki pozostały optymistyczne i dzięki temu wciąż żyły w groźnych okolicznościach uwięzienia. Ale nie mała Paulina... Ona nie odzywała się, nie uśmiechała. Jej drobna twarz miała ponury, maskowaty wyraz, a jej ogromne, ciemne oczy błyszczały łzami i wiekowym wyrzutem. Tęskniła za tatą i martwiła się o niego... Jej przeczucia były równie przytłaczające, jak jej semicki wygląd, który obciążał ją niczym piętno grzechu, bo ten wygląd i jej wiek stały się głównymi wskazówkami, które prowadziły Gastapo tropem do miejsca ich pobytu... Staraliśmy się ze wszystkich sił rozproszyć jej ponure nastroje, obudzić w niej iskry młodości i nadziei. Nadzieja? Czy była jakaś? Moje serce zamarło z bólu. „Nie ma już szans, nie ma szans na przeżycie dla niej ani dla nikogo z nas... straszna myśl przemknęła mi przez głowę: „Napływ Żydów skłoni Gestapo do zamknięcia sprawy, wysyłając nas do Auschwitz. Przecież pięć Żydówek – to już tłum!”
Vid den tiden fanns det bara två judinnor i"Sonne" - min vän Marysia och jag, sällsynta "exemplar" av en
utdöd ras, betraktade med medlidande snarare än hat. En högst
ovanlig under nazitiden, mycket human inställning från
fångvaktaren Meister Neuschmidt, väckte sympati hos
hans underordnade och kollegor från
kriminalpolisen.
De vackra blonda systrarna förblev optimistiska och
därför fortfarande i högsta grad vid liv under de hotfulla omständigheterna i fängelset. Men inte lilla Paulina... Hon
ville inte prata, hon ville inte le. Hennes lilla ansikte hade ett buttert,
maskliknande uttryck, och hennes enorma, mörka ögon glänste av tårar och århundraden gammal förebråelse. Hon saknade
sin pappa, och hon oroade sig för honom... Hennes föraningar
var lika tryckande som hennes semitiska blickar, som tyngde
henne som ett syndens stigma, eftersom dessa blickar och hennes ålder
blev de viktigaste ledtrådarna som ledde Gastapo på spåret
till deras vistelseort...
Vi försökte hårt att skingra hennes dystra humör, att återuppväcka gnistorna av ungdom och hopp i
honne.
Hopp? Fanns det något? Mitt hjärta bultade av smärta.
"Det
finns ingen chans längre, ingen chans att överleva för henne, eller någon
av oss...
en fruktansvärd tanke for genom mitt huvud, "Inflödet av judar kommer att få Gestapo att avsluta fallet genom att
skicka oss till Auschwitz. Trots allt, fem judinnor - det är en folkmassa!"
I saw her for the first time in the prison yard, in
Innsbruck, Austria - a small, pathetic figure desperately
holding on to her older friends.
"Look!" a whisper of disbelief and anger,
"What a
shame to incarcerate a child!"
No more remarks were needed; I knew at once: the
raven-haired girl must be Jewish
I maneuvered to come closer to the youngster. Touching
gently her slight, stooped shoulder, I asked in Polish:
"What is your name?"
She turned her head and gazed at me with her enor-
mous, dark eyes. It was a short moment only, yet the hurt
and pain they mirrored had an electrifying effect.
She would not respond. I observed her exchanging
words with the two blond, young women, obviously her
companions. It did not take me long to strike up a conversation with them.
Hushed voices, coded expressions.
"Why are you here?"
"We were denounced and arrested by the Gestapo."
"Are you?...
I meant to say "Jewish"
, but the word
stuck in my throat like a hard lump.
At the time, there were merely two Jewesses in the
"Sonne" - my friend Marysia and I, rare "specimens" of an
extinct race, viewed with pity rather than hatred. A most
unusual during the Nazi-era, very humane approach of
Meister Neuschmidt, the warden, generated sympathy on
the part of his subordinates and colleagues from the
Criminal Police.
The pretty blond sisters remained optimistic and
therefore, still very much alive under the threatening cir-
cumstances of incarceration. But not little Paulina... She
wouldn't talk, she wouldn't smile. Her tiny face had a sullen,
mask-like expression, and her enormous, dark eyes glis-
tened with tears and centuries old reproach. She missed
her daddy, and she worried about him... Her premonitions
were as oppressive, as her Semitic looks, which burdened
her like a stigma of sin, because those looks and her age
became principal clues, which led the Gastapo on the trail
to their whereabouts...
We tried hard to dispel her gloomy moods, to reawake in
her the sparks of youth and hope.
Hope? Was there any? My heart faltered in pain.
"There
is no chance anymore, no chance of survival for her, or any
of us...
a terrible thought flashed through my mind, "The
influx of Jews will prompt the Gestapo to close the case by
sending us to Auschwitz. After all, five Jewesses - that's a crowd!
