Nareszcie wypuszczono Starego Doktora i dzieci poza mury cmentarza!

Historia tego odlewu pomnika Korczaka w brązie jest bardzo specjalna. Dostałem kiedyś list od pisarki, Sandry Joseph, że ona chce przeznaczyć darowiznę (chyba chodziło wtedy o honorarium za książkę) na cel korczakowski. Odpisałem że w tej chwili jest bardzo ważne by zrobić nowy, odlany w brązie pomnik Korczaka, wg. tego obecnego, łatwopalnego, zrobionego z paper mache. Stan obecnego opisałem jako alarmujący. Zaproponowałem jednoczesne zrobienie dwóch odlewów i żeby jeden z nich postawić poza murami cmentarza! Takie było bowiem życzenie mojego ojca, Pana Miszy, który uważał że pomnik powinien byc postawiony centralnie w Warszawie.

Nareszcie wypuszczono Doktora i dzieci poza mury cmentarza! Przez wiele lat jedyny pomnik dra. Janusza Korczaka w Warszawie znajdował się przy murze na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie. Zaprojektowany przez Mirosława Smorczewskiego i Lucjana Kota, przedstawia Starego Doktora idącego z dziećmi na Umschlagplatz. Pomnik został odsłonięty w 1982 r., w 40. rocznicę śmierci Janusza Korczaka. Początkowo był wykonany z paper mache, taki rodzaj sztucznej żywicy, która okazała się materiałem łatwopalnym. Rzeźba kilkakrotnie zapaliła się od stawianych na cokole świec. Pomnik Janusza Korczaka na cmentarzu na ulicy Okopowej pełni(ł) jednocześnie funkcję (oprócz kamienia w Treblince) jego symbolicznej mogiły.

Historia tego odlewu w brązie jest bardzo specjalna. Dostałem kiedyś list od pisarki, Sandry Joseph, że ona chce przeznaczyć darowiznę (chyba chodziło wtedy o honorarium za książkę) na cel korczakowski. Odpisałem że w tej chwili jest bardzo ważne by zrobić nowy, odlany w brązie pomnik Korczaka, wg. tego obecnego, łatwopalnego, zrobionego z paper mache. Stan obecnego opisałem jako alarmujący. Zaproponowałem jednoczesne zrobienie dwóch odlewów i żeby jeden z nich postawić poza murami cmentarza! Takie było bowiem życzenie mojego ojca, Pana Miszy, który uważał że pomnik powinien być postawiony centralnie w Warszawie, np, na miejscu budynku Domu Sierot w getcie na ul. Siennej lub w lubianym i czesto odwiedzanym przez Korczaka i dzieci z Domu Sierot, Ogrodzie Saskim. Pomnik został odlany w brązie, postawiony na poprzednim cokole i odsłonięty w 60. rocznicę śmierci Starego Doktora, jego 239 wychowanków i grona wychowawców. W uroczystosci uczestniczyli fundatorzy pomnika Sandra i John Joseph, reżyser Andrzej Wajda jak również ambasadorowie Izraela, Niemiec i Wielkiej Brytanii. Oryginał pomnika z paper mache przekazano do Szkolnego Ośrodka Wychowawczego w Borzęcziczkach. Czy zrobiono drugi odlew i jego losy jest mi nieznane.

Październik 1941 roku - Ostatnia przeprowadzka Domu Sierot Korczaka.

Ostatni Jom Kippur w Domu Sierot na Chłodnej 33.

W dniu 21 października 1941 roku Niemcy wydali zarządzenie o zacieśnieniu granic getta. Dom Sierot z ul. Chłodnej 33 przeniesiono do gmachu Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych przy ulicy Siennej 16 (z drugim wejściem od ulicy Śliskiej 9). Z tego miejsca Korczak, dziesięcioro wychowawców i 239 dzieci, zostali 5 sierpnia 1942 wypędzeni na Umschlagplatz, skąd, w bydlęcych wagonach zostali przewiezieni do obozu zagłady w Treblince, gdzie zginęli uduszeni gazem.

A tak opisywał Korczak Dom Sierot po październikowej przeprowadzce z ulicy Chłodnej 33 na ulicę Sienną 16/Śliską 9.

"Będziecie pamiętali wiele różnych dróg i ulic - i ulic Śliską, i ten dom, który nie jest nasz i my nie jesteśmy jego. [...]

Będziecie pamiętali przeprowadzkę i nieład pierwszych dni i tygodni, klasę ciemną na parterze, salę jasną na trzecim piętrze... A ci, którzy uczą się rysunku, będą pamiętali pokoik na strychu z nietynkowanym sufitem i czerwonymi ścianami, na których rozwieszone sto pięćdziesiąt obrazków.

Na drzwiach wejściowych był napis:
"Prosimy pana złodzieja, żeby nie łamał zamka, bo pokój jest pusty, zamknięty jedynie dlatego tylko, żeby goście kuchni ludowej nie zanieczyszczali podłogi".

A tak opisywał Korczak Dom Sierot po październikowej przeprowadzce z ulicy Chłodnej 33 na ulicę Sienną 16/Śliską 9.

Repozytorium "Stowarzyszenia Korczakowskiego Dziedzictwa" - "Föreningen för Janusz Korczaks levande arv" - Korczak po hebrajsku - Korczak på hebreiska.

 

Korczak i ulica Niecała 12

Budynek w którym w 1948 roku mieściły się dwie szkoły podstawowe nr. 38 i nr.75. Ulica Niecała 12-14.  Budynek przy Ogrodzie Saskim w pobliżu Pałacu Błekitnego. 

Korczak Janusz - Aleksander Pajewski - Nieznana ulica Niecała 12 - Kolce i Czytelnia dla Wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich - Od "Węzeła gordyjskiego" do "Dzieci ulicy".

Pierwszym wydawcą Henryka Goldszmita - Janusza Korczaka był Aleksander Pajewski. Prowadził on wydawnictwo Czytelnia dla wszystkich. Wydawnictwo i drukarnia Pajewskiego mieściła się na ulicy Niecałej 12, tuż obok Ogrodu Saskiego w Warszawie. 
Mało wiadomo o Korczaku i wydawnictwie Pajewskiego w którym Korczak, student medycyny musiał jednak spędzać sporo czasu, nie tylko oddając co tydzień swoje pierwsze alster ale również dyskutując dalsze odcinki powieści sensacyjnej Lokaj.

Opis stosunków w redakcji na ulicy Niecałej 12 znajdujemy w tygodniku Niwa, w anonimowej notatce w rubryce Rachunki, z okazji jubileuszu „Kolców”. („Niwa” 1896, nr 1: 4 stycznia, s 6). Wesoło bywa i gwarno, a niemało animuszu dodaje pogawędce sam wydawca Kolców, p. Aleksander Pajewski, człowiek złotego serca, prawości, przed którą nawet niechętni uchylają głowy, energii wreszcie, dzięki której wyprowadził przed laty Kolce z bardzo smutnego położenia i w bardzo krótkim czasie postawił na wysokim poziomie. Korzystając z pomocy dobrych doradców literackich, otwierał on zawsze łamy swego pisma młodym talentom, rwącym się do pióra, niekrępował ani ich usposobienia, ani natchnień, ani upodobań, pozwalał im „wypisywać się" prozą i wierszem, co dla nabrania wprawy i dla dalszego rozwoju jest rzeczą niezmiernie ważną, przychodził często nie tylko z pomocą moralną - słowem zyskiwał sobie serce i wdzięczność każdego z młodych którzy zarazu nieśmiało przestępowali próg redakcyjny.
Debiut pisarski Janusza Korczaka miał miejsce 26 września 1896 roku. Pod pseudonimem „Hen” opublikował w tygodniku satyrycznym „Kolce” (nr 39) pierwszą humoreskę pt. „Węzeł Gordyjski”. Przedstawił w niej obraz ogniska domowego, w którym w zastępstwie rodziców funkcje wychowawców pełnią m.in. niańki, guwernantki. Celem utworu było zachęcenie rodziców do aktywnego zajęcia się wychowaniem dzieci. Korczak pisze: Kiedy nadejdzie chwila kiedy pedagogiki nie będą butwiały na półkach księgarskich

Oprócz druku książek i tygodnika Kolce, od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". Od 1904 tygodnik "Czytelnia dla wszystkich" zmienił podtytuł na: tygodnik ilustrowany poświęcony nauce, literaturze, polityce i życiu bieżącemu. Na widokówce prawdopodobnie z lat 1900 -1905, wydawnictwo i drukarnia Pajewskiego to drugi od lewej, parterowy dom.

Różnorodność prac Korczaka drukowanych w tygodniku Czytelnia dla wszystkich, jest ogromna. Znajdujemy wśród wydrukowanych prac wiele zwiastunów przyszłych opowiadań i powieści. Dziecko, wychowanie w domu i szkole, opisy krzywd społecznych w jakiś sposób odpowiadają tematyce w ostatnim dziele Korczaka, Pamiętniku pisanym w Getcie Warszawskim.

W tygodniku "Czytelnia dla wszystkich", w numerze 52 z 16 grudnia 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Rozwój idei miłości bliźniego w XIX wieku. Korczak pod pseudonimem pisze:
"Dzieci nie będą dopiero, ale są już ludźmi, tak, ludźmi są, a nie lalkami: można przemówić do ich rozumu, odpowiedzą nam, przemówimy do serca, odczują nas. Dzieci są ludźmi, w duszy ich zarodki tych wszystkich myśli i uczuć, które my posiadamy. Więc rozwijać te zarodki, delikatnie kierować ich wzrostem należy".
Następnie w tych samych "Kolcach" od lutego 1900, Korczak był jednym z współautorów zespołowo pisanej powieści sensacyjnej "Lokaj". Od 1901 zaczął pisać felietony, których wybór pod tytułem "Koszałki Opałki" ukazał się w 1905. Tak, to był wybór gdyż łącznie felietonów było ponad dwieście.

Zarówno "Kolce" jak i tygodnik "Czytelnia dla wszystkich" wydaje Aleksander Pajewski który na ulicy Niecałej 12 w Warszawie prowadzi jedno z największych w Warszawie wydawnictw i drukarni. Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". W numerze 3 z 7 stycznia 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Ziarenka".Korczak, pomiędzy 1898–1901 publikował w tygodniku Czytelnia dla wszystkich, m.in. w odcinkach swoją pierwszą powieść którą napisał w czasie studiów - Dzieci ulicy. Z tej jego pierwszej powieści zachowały się wyłącznie wydania książkowe. Żaden z oryginalnych 17-tu dodatków (wkładów) Dzieci ulicy do tygodnika Czytelnia dla wszystkich nie zachował się. Dzieci ulicy są drukowane dwukrotnie przez Pajewskiego w 1901 roku. Pierwsze wydanie ma datę cenzury 10 kwietnia a drugie, 22 maja 1901. W tych dwóch wydaniach jest identyczny tekst, krój czcionki i układ graficzny.

W Dzieciach ulicy jest zawarty swoisty manifest Korczaka. Znajdujemy go w "Zeszycie Mańki": Wierzę, że dla odrodzenia tych dzieci potrzebna tylko wielka dla nich miłość i wielka praca.

Drukarnia Pajewskiego istniała jeszcze przed 1871. Jedną z bardziej znanych pozycji tam wydrukowanych to Lucyny Ćwierczakiewiczowej - 365 obiadów za 5 złotych.

Pierwszym wydawcą Henryka Goldszmita - Janusza Korczaka był Aleksander Pajewski. Prowadził on drukarnię i wydawnictwo Czytelnia dla wszystkich. Wydawnictwo i drukarnia Pajewskiego mieściła się na ulicy Niecałej 12, tuż obok Ogrodu Saskiego w Warszawie. Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". Od 1904 tygodnik "Czytelnia dla wszystkich" zmienił podtytuł na: tygodnik ilustrowany poświęcony nauce, literaturze, polityce i życiu bieżącemu. Na widokówce, prawdopodobnie z lat 1900-1905, Niecała 12 gdzie było wydawnictwo i drukarnia Pajewskiego to drugi od lewej, parterowy dom.

Debiut pisarski Janusza Korczaka miał miejsce 26 września 1896 roku. Pod pseudonimem „Hen” opublikował w tygodniku satyrycznym „Kolce” (nr 39) pierwszą humoreskę pt. „Węzeł gordyjski”. Przedstawił w niej obraz ogniska domowego, w którym w zastępstwie rodziców funkcje wychowawców pełnią m.in. niańki, guwernantki. Celem utworu było zachęcenie rodziców do aktywnego zajęcia się wychowaniem dzieci.

Debiut pisarski Janusza Korczaka miał miejsce 26 września 1896 roku. Pod pseudonimem „Hen” opublikował w tygodniku satyrycznym „Kolce” (nr 39) pierwszą humoreskę pt. „Węzeł gordyjski”. Przedstawił w niej obraz ogniska domowego, w którym w zastępstwie rodziców funkcje wychowawców pełnią m.in. niańki, guwernantki. Celem utworu było zachęcenie rodziców do aktywnego zajęcia się wychowaniem dzieci.

Korczak, ps. Hen, Kolce, w Węzeł Gordyjski: Kiedy nadejdzie chwila kiedy pedagogiki nie będą butwiały na półkach księgarskich. Kolce : tygodnik humorystyczno-satyryczny illustrowany. R. 26, 1896, no 39.

Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". W numerze 3 z 7 stycznia 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Ziarenka".

Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". W numerze 3 z 7 stycznia 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Ziarenka".

Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". W numerze 42 z 7 pazdziernika 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Karmelki".

Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". W numerze 42 z 7 pazdziernika 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Karmelki".

Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". W numerze 47 z 11 listopada 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Pierwsza wizyta". Korczak opisuje swoje wrażenia z pierwszej swojej wizyty jako lekarz.

Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". W numerze 47 z 11 listopada 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Pierwsza wizyta". Korczak opisuje swoje wrażenia z pierwszej swojej wizyty jako lekarz.

Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". W numerze 52 z 16 grudnia 1899 roku jest zamieszczony pod pseudonimem Janusz utwór Korczaka "Rozwój Rozwój idei miłości bliźniego w XIX wieku, pisze:
Dzieci nie będą dopiero, ale są już ludźmi, tak, ludźmi są, a nie lalkami: można przemówić do ich rozumu, odpowiedzą nam, przemówimy do serca, odczują nas. Dzieci są ludźmi, w duszy ich zarodki tych wszystkich myśli i uczuć, które my posiadamy. Więc rozwijać te zarodki, delikatnie kierować ich wzrostem należy.

Pod pseudonimem Hen. Ryk. opublikował Korczak w tygodniku satyrycznym „Kolce” (nr 7) z 5 lutego 1900 roku pierwszą część zespołowo pisanej sensacyjnej powieści Lokaj.

Pod pseudonimem Hen. Ryk. opublikował Korczak w tygodniku satyrycznym „Kolce” (nr 7) z 5 lutego 1900 roku pierwszą część zespołowo pisanej sensacyjnej powieści Lokaj.

Pierwszym wydawcą Henryka Goldszmita - Janusza Korczaka był Aleksander Pajewski. Prowadzi on wydawnictwo Czytelnia dla wszystkich. Wydawnictwo i drukarnia Pajewskiego mieściła się na ulicy Niecałej 12, tuż obok Ogrodu Saskiego w Warszawie. Oprócz książek od 1898 do 1905, Aleksander Pajewski zaczął wydawać w Warszawie tygodnik "Czytelnia dla wszystkich: tygodnik literacko-powieściowy dla rodzin polskich". Od 1904 tygodnik "Czytelnia dla wszystkich" zmienił podtytuł na: tygodnik ilustrowany poświęcony nauce, literaturze, polityce i życiu bieżącemu. Na zdjęciu, prawdopodobnie z 1944 roku, wydawnictwo i drukarnia Pajewskiego to drugi od lewej, parterowy dom.

Odcinki powieści ukazywały sił w tzw. dodatku do czasopisma, nr 1–17. Samodzielne wydanie książkowe powieści ukazało się w 1901. Dzieci ulicy to pierwsza powieść Janusza Korczaka, wydana przez Pajewskiego i drukowana w drukarni Kasprzykiewicza przy ul. Miodowej 6.

Skąd Janusz i Janusz Korczak?

W 1898 Korczak wziął udział w konkursie na sztukę teatralną, ogłoszonym przez Ignacego Jana Paderewskiego na łamach czasopisma „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”. Korczak wysłał dwa utwory Zgodnie z regulaminem konkursu, użył pseudonimu i podpisał się: „Janasz Korczak” kt´pry sie przekształcił na Janusz Korczak.

Publikując w "Czytelnia dla Wszystkich" używa m.in. pseudonimu Janusz natomiast w dodatkach do do tygodnika Czytelnia dla Wszystkich gdzie ukazuje się w odcinkach jego powieść "Dzieci ulicy" występuje jako (Henryk Goldszmit) pod całym poprzednio obranym pseudonimem Janusz Korczak,

Od 1900, publikując w „Wędrowcu” cykl felietonów pod tytułem Dzieci i wychowanie, zaczął używać powszechnie znanego pseudonimu „Janusz Korczak”.

Kolce : kartki humorystyczno-satyryczne. R. 30, nr 7 (17 lutego 1900)