 |
Na przedwojennej fotografii stoi jako pierwszy od prawej przyszły dowódca powstania w getcie warszawskim Mordechaj Anielewicz (obok niego Cwi Braun, a między nimi Szafira Sokółka). Pierwsza z prawej siedzi Sarenka Rachela Zilberberg. Wszyscy są członkami organizacji Haszomer Hacair. Po prawej Pomnik bohaterów Getta. Czołowa postac w srodku to ranny w prawą rękę i trzymający granat w prawej Mordechaj Anielewicz. |
 |
| "Haluzzenmadein" z kwietnia i maja 1943 roku opisane przez gen. Stroopa. |
Wiadomo że wśród żydowskich bojowników w Powstaniu w Getcie były kobiety. Przed okresem poprzedzajacym Powstanie w Getcie Warszawskim funcjonowały m.in. jako łączniczki. Może to właśnie dlatego, znając całą, beznadziejną sytuację Żydów również w innych gettach i poza gettami bojowniczki były bardziej skłonne do walki zbrojnej niż co poniektórzy bojownicy, np. reprezentujący Bund którzy bali się "niemieckich represji" **. Podobno właśnie one, razem z Cywią Lubetkin wywierały nacisk na komendaturę ŻOBu i nawoływały do zbrojnej walki.
Większość zdjęć z Raportu Stroopa pokazuje młode kobiety zmuszane do rozbierania sie na ulicach podczas Powstania w Warszawskim Getcie. Dlaczego były do tego zmuszane? Wytłumaczenie gen. Stroopa poniżej jak również w raporcie z 8 maja 1943:
Dzisiaj znowu ujęto pewną liczbę Żydówek, które miały w szarawarach odbezpieczone i nabite pistolety.
Urywki z "Kazimierz Moczarski - Rozmowy z katem", Kazimierz Moczarski Wydawnictwo: Znak, 2009.
- Trzecim fenomenem, który się ujawnił w Wielki Czwartek, to udział żydowskich kobiet w walkach. Idzie o zorganizowane grupki dziewczyn z "Haluzzenbewegung" 10. Od tego dnia mieliśmy często z nimi do czynienia. Sama instytucja kobiet walczących z bronią w ręku, kobiet- -żołnierzy, dywersantów, sabotażystów, partyzantów, była dla Stroopa nie do pojęcia. Zbyt duży dystans dzielił bowiem płeć piękną z Det-moldu (wtłoczoną w reżim "Kirche, Kuche und Kinder") od dziewczyn z Żydowskiej Organizacji Bojowej! Stroop był zaszokowany "wojskową emancypacją kobiet", z którą po raz pierwszy zetknął się dopiero w Polsce.
- Gdybym nie widział na własne oczy tych żydowskich dziewczyn z powstania w getcie, myślałbym, Herr Moczarski, że pan trochę koloryzuje. Ale wy tu, w Polsce, macie kobiety!! - Stroop zacmokał z podziwu.
- Bardzo mu imponowały "Haluzzenmadein" * z kwietnia i maja 1943 roku. - Myślę - powiedział kiedyś - że nie były to ludzkie istoty: chyba diablice albo boginie. Spokojne. Sprawne jak cyrkówki. Często strzelały z pistoletów jednocześnie z obu rąk. Zażarte w walce, do końca. Niebezpieczne w bezpośrednim zbliżeniu. Taka schwytana "Haluzzenmadel" wyglądała niby trusia. Całkowicie zrezygnowana. Aż tu raptem - gdy grupa naszych podeszła do niej na kilka kroków - jak nie sięgnie po ukryty w spódnicy lub szarawarach granat, jak nie rąbnie w SS-owców, jak nie zacznie miotać przekleństwa do dziesiątego pokolenia w przyszłość - to włosy się jeżyły! Ponosiliśmy w takich sytuacjach straty, więc rozkazałem nie brać więcej dziewczyn do niewoli, nie dopuszczać ich zbyt blisko i z daleka rozwalać pistoletami maszynowymi.
- Wtedy zadałem Stroopowi pytanie: - Czy panu nie było nigdy żal ich młodego życia? Zaskoczyłem go, ale i Schieikego też. W celi pełna cisza... Milczenie trwa długo... Stroop lekko pochylony, jak przy bólach żołądkowych. Prawą dłoń przyciska do kurtki - tam, gdzie serce. Kurczowo międli palcami fałdę pąsowej "jacki" 12. Patrzę na Stroopowską rękę, na jej ruchy powolne i jakby konwulsyjne. Słyszę, że Schieike raz po raz zaciska szczęki; widać, jest bardzo przejęty. Czekamy. To Stroop, a nie my, powinien przerwać nabrzmiewające milczenie. Wreszcie generał wyprostowuje się, przygładza włosy na skroniach i odpowiada, skandując: - Kto chciał być wtedy prawdziwym człowiekiem, to znaczy silnym, musiał działać jak ja. Gelobt sei was hart mach t!13 Przypomnienie tej hitlerowskiej zasady wychowawczej i propagandowej tak nas zbulwersowało, że nic więcej nie mówiliśmy. Po pewnym czasie opadły napięcia i nawiązałem do opowiadań Stroopa o Wielkim Czwartku (22 IV 1943) w getcie warszawskim...
* "Haluzzenmadein" słowo utworzone och Caluc - Haluz po hebrajsku pionierka i niemieckiego madein - dziewczyna. Chaluc(e) (Haluc) to nazwa młodzieży żydowskiej zgrupowanej wokół organizacji He-Haluc. Podobnie nazywano szomerami młodzież żydowską z Ha-Szomer.
** W swojej książce Krall wspomina (w oparciu o wspominienie/relację Edelmana) że Bund/Edelman bał się (o ile dobrze pamiętam) akcji zbrojnych. Motywował to ryzykiem nasilania się represji wobec Żydów. Podobne stanowisko mieli przedstawiciele Judenratu. Nie mam ochoty tego sprawdzać bo w swoich relacjach to ta Krall przekazuje cała nienawiść Edelmana w stosunku do swojego komendanta, Anielewicza. W podobny sposób Edelman opisywał Janusza Korczaka i jego system wychowawczy. Bzdury. A tak to informacja dla tych którzy dostali informacje o Powstaniu w Getcie po Exodusie 1969 roku: Edelman nigdy nie był Komendantem albo zastępcą komendanta ani w Powstaniu w Getcie Warszawskim ani w Powstaniu warszawskim.
Funkcją zastępcy Anielewicza miał Icchak Cukierman podczas Powstania w Getcie w 1943 roku. Cukierman był również dowódcą oddziału, samodzielnego plutonu ŻOBu podczas Powstania Warszawskiego w 1944 roku i wtedy w oddziale Cukiermana walczył Edelman.
Edelman "dostał funkcję komendanta" dopiero w latach osiemdziesiatych, 40-lat po Powstaniu w Getcie Warszawskiem, czyli po wyjezdzie Żydów z Polski po marcu 1968 roku. Nie prostestował. To sie nazywa prózność.
- Gdybym nie widział na własne oczy tych żydowskich dziewczyn z powstania w getcie, myślałbym, Herr Moczarski, że pan trochę koloryzuje. Ale wy tu, w Polsce, macie kobiety!! - Stroop zacmokał z podziwu.
- Bardzo mu imponowały "Haluzzenmadein" * z kwietnia i maja 1943 roku. - Myślę - powiedział kiedyś - że nie były to ludzkie istoty: chyba diablice albo boginie. Spokojne. Sprawne jak cyrkówki. Często strzelały z pistoletów jednocześnie z obu rąk. Zażarte w walce, do końca. Niebezpieczne w bezpośrednim zbliżeniu. Taka schwytana "Haluzzenmadel" wyglądała niby trusia. Całkowicie zrezygnowana. Aż tu raptem - gdy grupa naszych podeszła do niej na kilka kroków - jak nie sięgnie po ukryty w spódnicy lub szarawarach granat, jak nie rąbnie w SS-owców, jak nie zacznie miotać przekleństwa do dziesiątego pokolenia w przyszłość - to włosy się jeżyły! Ponosiliśmy w takich sytuacjach straty, więc rozkazałem nie brać więcej dziewczyn do niewoli, nie dopuszczać ich zbyt blisko i z daleka rozwalać pistoletami maszynowymi.
- Wtedy zadałem Stroopowi pytanie: - Czy panu nie było nigdy żal ich młodego życia? Zaskoczyłem go, ale i Schieikego też. W celi pełna cisza... Milczenie trwa długo... Stroop lekko pochylony, jak przy bólach żołądkowych. Prawą dłoń przyciska do kurtki - tam, gdzie serce. Kurczowo międli palcami fałdę pąsowej "jacki" 12. Patrzę na Stroopowską rękę, na jej ruchy powolne i jakby konwulsyjne. Słyszę, że Schieike raz po raz zaciska szczęki; widać, jest bardzo przejęty. Czekamy. To Stroop, a nie my, powinien przerwać nabrzmiewające milczenie. Wreszcie generał wyprostowuje się, przygładza włosy na skroniach i odpowiada, skandując: - Kto chciał być wtedy prawdziwym człowiekiem, to znaczy silnym, musiał działać jak ja. Gelobt sei was hart mach t!13 Przypomnienie tej hitlerowskiej zasady wychowawczej i propagandowej tak nas zbulwersowało, że nic więcej nie mówiliśmy. Po pewnym czasie opadły napięcia i nawiązałem do opowiadań Stroopa o Wielkim Czwartku (22 IV 1943) w getcie warszawskim...
* "Haluzzenmadein" słowo utworzone och Caluc - Haluz po hebrajsku pionierka i niemieckiego madein - dziewczyna. Chaluc(e) (Haluc) to nazwa młodzieży żydowskiej zgrupowanej wokół organizacji He-Haluc. Podobnie nazywano szomerami młodzież żydowską z Ha-Szomer.
** W swojej książce Krall wspomina (w oparciu o wspominienie/relację Edelmana) że Bund/Edelman bał się (o ile dobrze pamiętam) akcji zbrojnych. Motywował to ryzykiem nasilania się represji wobec Żydów. Podobne stanowisko mieli przedstawiciele Judenratu. Nie mam ochoty tego sprawdzać bo w swoich relacjach to ta Krall przekazuje cała nienawiść Edelmana w stosunku do swojego komendanta, Anielewicza. W podobny sposób Edelman opisywał Janusza Korczaka i jego system wychowawczy. Bzdury. A tak to informacja dla tych którzy dostali informacje o Powstaniu w Getcie po Exodusie 1969 roku: Edelman nigdy nie był Komendantem albo zastępcą komendanta ani w Powstaniu w Getcie Warszawskim ani w Powstaniu warszawskim.
Funkcją zastępcy Anielewicza miał Icchak Cukierman podczas Powstania w Getcie w 1943 roku. Cukierman był również dowódcą oddziału, samodzielnego plutonu ŻOBu podczas Powstania Warszawskiego w 1944 roku i wtedy w oddziale Cukiermana walczył Edelman.
Edelman "dostał funkcję komendanta" dopiero w latach osiemdziesiatych, 40-lat po Powstaniu w Getcie Warszawskiem, czyli po wyjezdzie Żydów z Polski po marcu 1968 roku. Nie prostestował. To sie nazywa prózność.
