 |
| Podczas gdy Cecylja Goldszmit w związku z pogorszoną sytuacją finansową prowadziła na ulicy Leszno 18 stancję dla "uczennic i uczniów izraelitów" wtedy syn Henryk zajmował się opisanymi w ogłoszeniu w tygodniku Izraelita, korepetycjami. |
 | ||
| W mieszkaniu Emanuela Ringelbluma przy ul. Leszno 18, (3 p.) w tydzień po zamknięciu warszawskiego getta, czyli 22 listopada 1940 r. - odbyło się inauguracyjne spotkanie konspiracyjnego zespołu badawczo-dokumentacyjnego pod kryptonimem "Oneg Szabat", czyli "Radość Soboty" - nazwanego tak od wyznaczonego dnia spotkań grupy. Cień domu naprzeciwko domu Ringelbluma to Leszno 13 przez mieszkańców dzielnicy nazywany „Trzynastką”. Dom otoczony złą sławą albowiem tam mieściła się siedziba żydowskiej agentury Gestapo, którą kierował Abraham Gancwajch. |
 |
| W mieszkaniu Emanuela Ringelbluma przy ul. Leszno 18, m. 31 (3 p.) w tydzień po zamknięciu warszawskiego getta, czyli 22 listopada 1940 r. - odbyło się inauguracyjne spotkanie konspiracyjnego zespołu badawczo-dokumentacyjnego pod kryptonimem "Oneg Szabat", czyli "Radość Soboty" - nazwanego tak od wyznaczonego dnia spotkań grupy. Cień domu w lewym rogu, naprzeciwko domu Ringelbluma to Leszno 13 przez mieszkańców dzielnicy nazywany „Trzynastką”. Dom otoczony złą sławą albowiem tam mieściła się siedziba żydowskiej agentury Gestapo, którą kierował Abraham Gancwajch. |
 |
| Mapa Getta Warszawskiego z 1940 roku. Budynek Leszno 18 (czerwona kropka) znalazł się w tzw. enklawie ewangelickiej - wyłączonym z warszawskiego getta obszarze połączonym z dzielnicą aryjską wąskim korytarzem. Niebieska kropka - miejsce urodzenia Henryka Goldszmita w 1878 roku a żółta kropka Wielka Synagoga. |
 |
 |
| Telegram od starszej siostry Ringelbluma, Gizy, wysłany 19 września 1942 r. z Buczacza -TELEGRAFUJCIE JAK ZDROWIE RODZINY. Chodzi to zapewnie czy przeżyli Wielką Akcję w Warszawskim Getcie. Akcja deportacyjna - trwała od 22 lipca do 21 września 1942 roku. Adres: Leszno 18 m 31. |
Zaproszenie na ostatni Seder w Domu Sierot w 1942 roku. Wysłane przez Goldszmita-Korczaka do Emanuela Ringelbluma na adres Leszno 18.
 |
| Budynek Leszno 18 (po lewej) który był obok kościoła Ewangelicko-Reformowanego rozebrano po wojnie. Kościół pozostał pod adresem al. Solidarności 74A. |
 |
| Leszno 18, prawdopodobnie z okresu miedzywojennego. |
%20Korczak%20Cecylja%20Goldszmit.jpeg) |
| Choroba ojca Korczaka, Józefa Goldszmita, zmusiła matke Korczaka, Cecylje Goldszmit do otworzenia stancji w ich prywatnym mieszkaniu. W tygodniku Izraelita począwszy od pierwszego numeru w styczniu 1895 znajdujemy jej ogłoszenia. |
Henryk Goldszmit - Janusz Korczak i Emanuel Ringelblum mieszkali w tym samym domu przy ulicy Leszno 18. Korczak od 1894 r w mieszkaniu nr. 10 na pierwszym piętrze a Ringelblum w okresie Getta Warszawskiego w mieszkaniu 31 na trzecim piętrze.
W 1894 roku Korczak był jeszcze uczniem gimnazjum nr. 7 na Pradze. Choroba ojca Korczaka, Józefa Goldszmita, zmusiła matkę Korczaka, Cecylje Goldszmit do otworzenia stancji w ich prywatnym mieszkaniu. W tygodniku Izraelita, począwszy od pierwszego numeru w styczniu 1895, znajdujemy jej ogłoszenia o przyjęciach do stancji. Podczas gdy Cecylja Goldszmit w związku z pogorszoną sytuacją finansową prowadziła na ulicy Leszno 18 stancję dla "uczennic i uczniów izraelitów" wtedy syn Henryk zajmował się opisanymi w ogłoszeniu w tygodniku Izraelita, korepetycjami.
W okresie Getta Warszawskiego na trzecim piętrze na ul. Leszno 18 m. 31 mieszkał Emanuel Ringelblum i tutaj miały miejsce zakonspirowane spotkania grupy Oneg Szabat (hebr.: Radość Soboty), która pod kierownictwem Emanuela Ringelbluma gromadziła wszechstronną dokumentację życia i zagłady Żydów w Polsce w okresie II wojny światowej.
Wiadomo że Leszno 18 mieszkali Icchak Cukierman i Cywia Lubetkim. Miało to miejsce przed wybuchem Powstania Getcie. Może to było mieszkanie Ringelbluma który w lutym 1943 wraz z żoną opuścił getto warszawskie i przeniósł do kryjówki po aryjskiej stronie*.
Właśnie w mieszkaniu Emanuela Ringelbluma przy ul. Leszno 18, w tydzień po zamknięciu warszawskiego getta, czyli 22 listopada 1940 r. - odbyło się inauguracyjne spotkanie "Oneg Szabat" - "Radość Soboty" - nazwanego tak od wyznaczonego dnia spotkań grupy. Cień domu naprzeciwko domu Ringelbluma to Leszno 13 przez mieszkańców dzielnicy nazywany „Trzynastką”. Dom otoczony złą sławą albowiem tam mieściła się siedziba żydowskiej agentury Gestapo, którą kierował Abraham Gancwajch.
Działalność grupy "Oneg Szabat" była całkowicie tajna. Jako przykrywkę dla swoich działań wykorzystywała jawną organizację Żydowską Samopomoc Społeczną (ŻSS) która była tolerowana przez Niemców, ale prowadząca także szeroką aktywność podziemną. Biura ŻSS mieściły się w budynku Głównej Biblioteki Judaistycznej, obok Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. Janusz Korczak należał do "Oneg Szabat".
Ringelblum angażował się również w działalność podziemną — w 1942 r. został członkiem Bloku Antyfaszystowskiego, brał udział w tworzeniu Żydowskiej Organizacji Bojowej, utrzymywał kontakty z Żydowskim Związkiem Wojskowym, a także – od 1943 r. z Żydowskim Komitetem Narodowym.
Budynki Leszno 16 i Leszno 20 zajmowała parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie została zarejestrowana na terenie jurydyki Leszno w 1776 roku. Parafia założyła w ofiarowanym jej pałacu Działyńskich szkołę elementarną, przytułek dla sierot (w 1881 r.) oraz dom starców i kalek (w 1900 r.). W 1940 budynek parafii wraz z kościołem ewangelickim, Pałacem Działyńskich i kilkoma innymi budynkami przy ówczesnej ulicy Mylnej (dziś ulica o takiej nazwie nie istnieje) znalazł się w tzw. enklawie ewangelickiej - wyłączonym z warszawskiego getta obszarze połączonym z dzielnicą aryjską wąskim korytarzem.
Janusza Korczaka i Emanuel Ringelblum dzielili podczas drugiej wojny światowej inny adres, więzienie "Pawiak" które było więzieniem śledczym Gestapo i miejscem kaźni.
Z ciekawostek należy przypomnieć że w 1920 roku Emanuel Ringelblum starał się o przyjęcie na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego. Nie został przyjęty a w jego dokumentach figuruje adnotacja, z powodu „numerus clausus”. W 1922 roku Ringelblum został immatrykulowany w poczet studentów Wydziału Filozoficznego.
W lutym 1943 r. Emanuel Ringelblum przeżył Wielka Akcję w 1942 roku i w lutym 1943 wraz z żoną opuścił getto warszawskie i przeniósł do kryjówki znanej Jako "Krysia" przy ul. Grójeckiej 81. Tam dołączył do nich syn Uri. Jednak jeszcze kilka razy Emanuel przychodził do getta, ostatni raz 18 kwietnia 1943 r. Raz, nie zdołał się wydostać z getta i został aresztowany i przewieziony do obozu pracy przymusowej w Trawnikach pod Lublinem. Udało się go jednak z tamtąd wydostać i Ringelblum wrócił do rodziny w kryjówce „Krysią”.
W marcu 1944 roku na Grójecką 81 wtargnęli niemieccy żandarmi w asyście polskich „granatowych” policjantów. Wiadomo, kto wydał „Krysię”. Niemcy załadowali na ciężarówki wszystkich mieszkanców Krysi wraz z polskimi opiekunami Mieczysławem Wolskim i jego siostrzenicem Januszem Wysockim i wywieźli na przesłuchania. Wolski i Wysocki zostali po wywózce rozstrzelani, a ukrywający się Żydzi przewiezieni na Pawiak byli poddani przesłuchaniom a następnie rozstrzelani w ruinach getta warszawskiego. W 1989 r. Mieczysław Wolski, Małgorzata Wolska, jej córki Halina i Wanda oraz Janusz Wysocki otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
*Przy ulicy Leszno 18 mieszka Władysław Świętochowski. Pracuje w Elektrowni Warszawskiej w straży ogniowej. Przed Powstaniem w Getcie w 1943 roku pracuje jako łącznik ŻOB między komendą a grupami bojowymi w lasach. W czasie powstania na rozkaz Niemców straż ogniowa pracuje na terenie getta, by zabezpieczać podstacje. Świętochowski pomaga, na ile może, walczącym Żydom, organizuje żywność, wodę, papierosy, próbuje pomóc w ucieczce. Od wiosny 1943 roku przechowuje u siebie Żydów, buduje dla nich dwa schrony, z którego korzystają tuz przed wybuchem Powstania Warszawskiego w 1944 roku Cywia Lubetkin i Icchak "Antek" Cukierman. Podczas Powstania Warszawskiego Cukierman dowodzi plutonem ŻOB im. Mordechaja Anielewicza. Ten oddział ŻOBu był w składzie Armii Ludowej i walczył na Starym Mieście. Na krótko przed upadkiem Starówki oddział zdołał przedostać się kanałami na Żoliborz.
W 1894 roku Korczak był jeszcze uczniem gimnazjum nr. 7 na Pradze. Choroba ojca Korczaka, Józefa Goldszmita, zmusiła matkę Korczaka, Cecylje Goldszmit do otworzenia stancji w ich prywatnym mieszkaniu. W tygodniku Izraelita, począwszy od pierwszego numeru w styczniu 1895, znajdujemy jej ogłoszenia o przyjęciach do stancji. Podczas gdy Cecylja Goldszmit w związku z pogorszoną sytuacją finansową prowadziła na ulicy Leszno 18 stancję dla "uczennic i uczniów izraelitów" wtedy syn Henryk zajmował się opisanymi w ogłoszeniu w tygodniku Izraelita, korepetycjami.
W okresie Getta Warszawskiego na trzecim piętrze na ul. Leszno 18 m. 31 mieszkał Emanuel Ringelblum i tutaj miały miejsce zakonspirowane spotkania grupy Oneg Szabat (hebr.: Radość Soboty), która pod kierownictwem Emanuela Ringelbluma gromadziła wszechstronną dokumentację życia i zagłady Żydów w Polsce w okresie II wojny światowej.
Wiadomo że Leszno 18 mieszkali Icchak Cukierman i Cywia Lubetkim. Miało to miejsce przed wybuchem Powstania Getcie. Może to było mieszkanie Ringelbluma który w lutym 1943 wraz z żoną opuścił getto warszawskie i przeniósł do kryjówki po aryjskiej stronie*.
Właśnie w mieszkaniu Emanuela Ringelbluma przy ul. Leszno 18, w tydzień po zamknięciu warszawskiego getta, czyli 22 listopada 1940 r. - odbyło się inauguracyjne spotkanie "Oneg Szabat" - "Radość Soboty" - nazwanego tak od wyznaczonego dnia spotkań grupy. Cień domu naprzeciwko domu Ringelbluma to Leszno 13 przez mieszkańców dzielnicy nazywany „Trzynastką”. Dom otoczony złą sławą albowiem tam mieściła się siedziba żydowskiej agentury Gestapo, którą kierował Abraham Gancwajch.
Działalność grupy "Oneg Szabat" była całkowicie tajna. Jako przykrywkę dla swoich działań wykorzystywała jawną organizację Żydowską Samopomoc Społeczną (ŻSS) która była tolerowana przez Niemców, ale prowadząca także szeroką aktywność podziemną. Biura ŻSS mieściły się w budynku Głównej Biblioteki Judaistycznej, obok Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. Janusz Korczak należał do "Oneg Szabat".
Ringelblum angażował się również w działalność podziemną — w 1942 r. został członkiem Bloku Antyfaszystowskiego, brał udział w tworzeniu Żydowskiej Organizacji Bojowej, utrzymywał kontakty z Żydowskim Związkiem Wojskowym, a także – od 1943 r. z Żydowskim Komitetem Narodowym.
Budynki Leszno 16 i Leszno 20 zajmowała parafia Ewangelicko-Reformowana w Warszawie została zarejestrowana na terenie jurydyki Leszno w 1776 roku. Parafia założyła w ofiarowanym jej pałacu Działyńskich szkołę elementarną, przytułek dla sierot (w 1881 r.) oraz dom starców i kalek (w 1900 r.). W 1940 budynek parafii wraz z kościołem ewangelickim, Pałacem Działyńskich i kilkoma innymi budynkami przy ówczesnej ulicy Mylnej (dziś ulica o takiej nazwie nie istnieje) znalazł się w tzw. enklawie ewangelickiej - wyłączonym z warszawskiego getta obszarze połączonym z dzielnicą aryjską wąskim korytarzem.
Janusza Korczaka i Emanuel Ringelblum dzielili podczas drugiej wojny światowej inny adres, więzienie "Pawiak" które było więzieniem śledczym Gestapo i miejscem kaźni.
Z ciekawostek należy przypomnieć że w 1920 roku Emanuel Ringelblum starał się o przyjęcie na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego. Nie został przyjęty a w jego dokumentach figuruje adnotacja, z powodu „numerus clausus”. W 1922 roku Ringelblum został immatrykulowany w poczet studentów Wydziału Filozoficznego.
W lutym 1943 r. Emanuel Ringelblum przeżył Wielka Akcję w 1942 roku i w lutym 1943 wraz z żoną opuścił getto warszawskie i przeniósł do kryjówki znanej Jako "Krysia" przy ul. Grójeckiej 81. Tam dołączył do nich syn Uri. Jednak jeszcze kilka razy Emanuel przychodził do getta, ostatni raz 18 kwietnia 1943 r. Raz, nie zdołał się wydostać z getta i został aresztowany i przewieziony do obozu pracy przymusowej w Trawnikach pod Lublinem. Udało się go jednak z tamtąd wydostać i Ringelblum wrócił do rodziny w kryjówce „Krysią”.
W marcu 1944 roku na Grójecką 81 wtargnęli niemieccy żandarmi w asyście polskich „granatowych” policjantów. Wiadomo, kto wydał „Krysię”. Niemcy załadowali na ciężarówki wszystkich mieszkanców Krysi wraz z polskimi opiekunami Mieczysławem Wolskim i jego siostrzenicem Januszem Wysockim i wywieźli na przesłuchania. Wolski i Wysocki zostali po wywózce rozstrzelani, a ukrywający się Żydzi przewiezieni na Pawiak byli poddani przesłuchaniom a następnie rozstrzelani w ruinach getta warszawskiego. W 1989 r. Mieczysław Wolski, Małgorzata Wolska, jej córki Halina i Wanda oraz Janusz Wysocki otrzymali tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
*Przy ulicy Leszno 18 mieszka Władysław Świętochowski. Pracuje w Elektrowni Warszawskiej w straży ogniowej. Przed Powstaniem w Getcie w 1943 roku pracuje jako łącznik ŻOB między komendą a grupami bojowymi w lasach. W czasie powstania na rozkaz Niemców straż ogniowa pracuje na terenie getta, by zabezpieczać podstacje. Świętochowski pomaga, na ile może, walczącym Żydom, organizuje żywność, wodę, papierosy, próbuje pomóc w ucieczce. Od wiosny 1943 roku przechowuje u siebie Żydów, buduje dla nich dwa schrony, z którego korzystają tuz przed wybuchem Powstania Warszawskiego w 1944 roku Cywia Lubetkin i Icchak "Antek" Cukierman. Podczas Powstania Warszawskiego Cukierman dowodzi plutonem ŻOB im. Mordechaja Anielewicza. Ten oddział ŻOBu był w składzie Armii Ludowej i walczył na Starym Mieście. Na krótko przed upadkiem Starówki oddział zdołał przedostać się kanałami na Żoliborz.
Wśród 13 żołnierzy ŻOB ukrywajacych się na Żoliborzu przy ul. Promyka 43 byli m.in. Cywia Lubetkin, Icchak Cukierman i bardzo chory Zygmunt Warman i Marek Edelman. Zostali stamtąd ewakuowani 15 listopada 1944 przez ekipę ambulansu zorganizowaną przez personel szpitala PCK na Bielanach
 |
| Na pierwszym planie, ruiny budynku Leszno 18. Za ruinami, kościóła Ewangelicko-Reformowany. Budynek Leszno 18 rozebrano po wojnie a kościół pozostał pod adresem al. Solidarności 74A. |
