Paulina Appenszlak - EWA - Przepisy na PESACH - "Organizm‎ ‎człowieka‎ ‎zdrowego‎ ‎doskonale‎ ‎znosi‎ ‎tę‎ ‎odmianę odżywiania"!

Tygodnik EWA. Ten Pesachowy numer z 1928 roku, prawie stuletni, jest w dalszym ciagu aktualny.

Tygodnik EWA. Ten Pesachowy numer z 1928 roku, prawie stuletni, jest w dalszym ciagu aktualny.

Paulina Appenszlak

Moja nowa "miłość" ma na imię Paulina. Poznałem ją oczywi‎ście dzięki Korczakowi. Kiedyś pisałem o niej jako o współzałożycielce tygodnika EWA który był drukowany przez "Braci Wójcikiewiczów", drukarni należącej do rodziny mojej pięknej ciotki Sabiny. Pózniej kupiłem napisaną przez Paulinę Appenszlak biografie Korczaka (Ha-Doktor nish'ar) która zaczęła pisać w 1944 roku. Wtedy powróciłem do EWY i zacząłem czytać. Wszystkie numery, prawie wszystkie artykuły. Ten Pesachowy numer z 1928 roku, prawie stuletni, jest w dalszym ciagu aktualny.

Ciekawi mnie w jakim języku Paulina napisała Ha-Doktor nish'ar - Doktor zostaje. Istnieje możliwość że po polsku! Może trzeba poszukać gdyż zachowały się wersje po hebrajsku, żydowsku i hiszpańsku.

Wypróbowane!

Pulpety‎ ‎z‎ ‎mąki‎ ‎macowej
Ile‎ ‎żółtek‎ ‎tyle‎ ‎łyżek‎ ‎wody,
mąkę‎ ‎macową‎ ‎i‎ ‎odrobinę‎ ‎soli,
pianę‎ ‎z‎ ‎białek,‎ ‎łyżkę‎ ‎szmalcu
wymieszać‎ ‎i‎ ‎masę‎ ‎tę‎ ‎dobrze‎ ‎wy
robić.‎ ‎Formować‎ ‎małe‎ ‎pulpeciki
i‎ ‎gotować‎ ‎je‎ ‎w‎ ‎gotującej‎ ‎się‎ 

‎wodzie‎ ‎kwadrans.

Pączki‎ ‎pesachowe
Filiżankę‎ ‎macowej‎ ‎mąki,‎ ‎10
deka‎ ‎cukru,‎ ‎2‎ ‎jajka,‎ ‎i‎ ‎pół‎ ‎1itra
mleka,‎ ‎skórkę‎ ‎z‎ ‎jednej‎ ‎cytryny
ubić‎ ‎na‎ ‎luźne‎ ‎ciasto‎ ‎i‎ ‎kłaść‎ ‎łyż-

ką‎ ‎na‎ ‎rozpalony‎ ‎tłuszcz‎ ‎i‎ ‎obsma
żyć‎ ‎z‎ ‎obydwuch‎ ‎stron.

W‎ ‎odróżnieniu‎ ‎od‎ ‎świąt‎ ‎in
nych‎ ‎religji,‎ ‎które‎ ‎zawsze‎ ‎mają
na‎ ‎celu‎ ‎uczczenie‎ ‎jakiegoś‎ ‎do
gmatu‎ ‎religijnego,‎ ‎święta‎ ‎ży-
dowskie‎ ‎związane‎ ‎są‎ ‎zwykle
z‎ ‎jakąś‎ ‎datą‎ ‎wielkiego‎ ‎znacze
nia‎ ‎w‎ ‎życiu‎ ‎naszego‎ ‎narodu.
Pozwala‎ ‎to‎ ‎wszystkim‎ ‎żydom,
bez]‎ ‎względu‎ ‎na‎ ‎przekonania
uroczyście‎ ‎obchodzić
dni‎ ‎świąteczne,‎ ‎gdyż‎ ‎mają‎ ‎one
tylko‎ ‎na‎ ‎celu‎ ‎przekazanie‎ ‎i
utrzymanie‎ ‎pięknej‎ ‎tradycji‎ ‎ży-
dostwa,‎ ‎która‎ ‎przejawia‎ ‎się
w‎ ‎tych‎ ‎świętach,‎ ‎zawsze‎ ‎opro
mienionych‎ ‎aureolą‎ ‎radosnego
bohaterskiego‎ ‎zdarzenia‎ ‎lub
chwili‎ ‎przełomowej‎ ‎w‎ ‎dziejach
naszego‎ ‎narodu.

Pesach—święto‎ ‎wiosny‎ ‎i‎ ‎wy
bawienia‎ ‎z‎ ‎niewoli,‎ ‎święto,
kiedy‎ ‎służba‎ ‎pospołu‎ ‎z
państwem‎ ‎do‎ ‎stołu‎ ‎zasiada,‎ ‎gdy
drzwi‎ ‎każdego‎ ‎domu‎ ‎żydow~
skiego‎ ‎otwierają‎ ‎się‎ ‎przed
przychodniem,‎ ‎nevet‎ ‎z‎ ‎obcej
rasy,‎ ‎—‎ ‎jest‎ ‎jednem‎ ‎z‎ ‎naj
cenniejszych‎ ‎i‎ ‎najpiękniejszych
ogniw‎ ‎w‎ ‎tradycji‎ ‎świąt‎ ‎żydow
skich.

To‎ ‎też‎ ‎Pesach‎ ‎jest‎ ‎obserwo-
wany‎ ‎we‎ ‎wszystkich‎ ‎prawie
domach‎ ‎żydowskich‎ ‎bez‎ ‎wzglę
du‎ ‎na‎ ‎przekonania‎ ‎religijne.

Rytuał‎ ‎tego‎ ‎święta‎ ‎odbiega
bardzo‎ ‎od‎ ‎innych,‎ ‎ścisłe‎ ‎jego
przestrzeganie‎ ‎związane‎ ‎jest
z‎ ‎pewnemi‎ ‎trudnościami,‎ ‎wyni-
kającemi‎ ‎z‎ ‎surowego‎ ‎zakazu
używania‎ ‎chleba,‎ ‎mąki,‎ ‎roślin
strąkowych‎ ‎i‎ ‎kasz.‎ ‎To‎ ‎też‎ ‎uło-
żenie‎ ‎menu‎ ‎świątecznego‎ ‎przed
stawia‎ ‎pewną‎ ‎dozę‎ ‎trudności
i‎ ‎z‎ ‎natury‎ ‎rzeczy‎ ‎musi‎ ‎być
monotonne‎ ‎i‎ ‎ograniczone.‎ ‎Przy
czynia‎ ‎się‎ ‎do‎ ‎tego‎ ‎także‎ ‎okres
przednówka,‎ ‎w‎ ‎którym‎ ‎trudno
o‎ ‎jarzyny‎ ‎i‎ ‎owoce,‎ ‎stanowiące
tak‎ ‎ważną‎ ‎pozycję‎ ‎w‎ ‎racjonal
nym‎ ‎odżywianiu. ‎ ‎Za‎ ‎to‎ ‎jako
rekompensatę‎ ‎mamy‎ ‎cały‎ ‎sze-
reg‎ ‎tradycyjnych‎ ‎potraw‎ ‎i‎ ‎ciast
pesachowych,‎ ‎gdzie‎ ‎zamiast
mąki‎ ‎zbożowej‎ ‎występuje‎ 

‎mąka‎ ‎kartoflana‎ ‎i‎ ‎macowa.

Organizm‎ ‎człowieka‎ ‎zdrowe-
go‎ ‎doskonale‎ ‎znosi‎ ‎tę‎ ‎odmianę
odżywiania;‎ ‎spożywanie‎ ‎w
większej‎ ‎niż‎ ‎zazwyczaj‎ ‎ilości
jaj,‎ ‎tłuszczów‎ ‎i‎ ‎mięsa‎ ‎równo
waży‎ ‎brak‎ ‎chleba,‎ ‎mąki‎ ‎i‎ ‎t.‎ ‎p.
Trudniej‎ ‎znoszą‎ ‎ten‎ ‎regime‎ ‎lu
dzie‎ ‎słabowici‎ ‎i‎ ‎dzieci,‎ ‎ale‎ ‎w‎ ‎tym
wypadku‎ ‎pozwalamy‎ ‎sobie‎ ‎na
pewne‎ ‎ustępstwa.‎ ‎Istnieje‎ ‎zresz
tą‎ ‎cały‎ ‎szereg‎ ‎potraw,‎ ‎przygo-
towanych‎ ‎z‎ ‎macy‎ ‎w‎ ‎rozmaitej
postaci,‎ ‎które‎ ‎są‎ ‎łatwostrawne
1‎ ‎posilne.‎ ‎Poniżej‎ ‎podajemy
czytelniczkom‎ ‎duży‎ ‎wybór‎ ‎roz-
maitych‎ ‎takich‎ ‎przepisów.‎ ‎Kilka
słów‎ ‎chcę‎ ‎jeszcze‎ ‎poświęcić
uczcie‎ ‎sederowej.

Niechże‎ ‎ten‎ ‎wieczór‎ ‎podniosły,
który‎ ‎zapisuje‎ ‎się‎ ‎na‎ ‎zawsze‎ ‎w
pamięci‎ ‎dziecka,‎ ‎jako‎ ‎najradoś
niejsza‎ ‎i‎ ‎pełna‎ ‎mistycznej‎ ‎ta
jemnicy‎ ‎chwila,‎ ‎a‎ ‎dorosłego
odrywa‎ ‎na‎ ‎godzin‎ ‎kilka‎ ‎od
powszedniości‎ ‎dnia‎ ‎codziennego
i‎—‎ ‎uczczony‎ ‎będzie‎ ‎w‎ ‎każdym
domu‎ ‎żydowskim,‎ ‎tak‎ ‎jak‎ ‎oby
czaj‎ ‎i‎ ‎tradycja‎ ‎każdej‎ ‎rodziny
dyktuje.

Pani‎ ‎domu‎ ‎niech‎ ‎stół‎ ‎nakryje
obrusem‎ ‎najkosztowniejszym,
jaki‎ ‎posiada,‎ ‎ustroi‎ ‎go‎ ‎w‎ ‎hja-
cynty,‎ ‎tulipany‎ ‎i‎ ‎zieleń,‎ ‎której
teraz‎ ‎jest‎ ‎już‎ ‎wszędzie‎ ‎pełno.
Nie‎ ‎zaniedbujmy‎ ‎żadnego‎ ‎szcze
gółu‎ ‎—‎ ‎z‎ ‎każdym‎ ‎z‎ ‎nich‎ ‎prze
cież‎ ‎związana‎ ‎jest‎ ‎legenda‎ ‎lub
symbol‎ ‎przedziwnej‎ ‎piękności
i‎ ‎znaczenia...‎ ‎Okrągły‎ ‎talerz,‎ ‎na
którym‎ ‎układamy‎ ‎rzeżuchę',
chrzan‎ ‎i‎ ‎charojses‎ ‎—‎ ‎symbolizu
jące‎ ‎gorycz‎ ‎i‎ ‎poniżenie‎ ‎niewoli
—‎ ‎niech‎ ‎będzie‎ ‎odmienny‎ ‎i
piękniejszy‎ ‎riż‎ ‎zwykłe
talerze,‎ ‎kielich‎ ‎proroka
Eljasza‎ ‎niech‎ ‎zalśni‎ ‎połyskiem
kryształu‎ ‎.—‎ ‎raz‎ ‎na‎ ‎rok‎ ‎tylko
ukazywany‎ ‎—‎ ‎skupia‎ ‎na‎ ‎sobie
największą‎ ‎tajemnicę‎ ‎uczty
sederowej.‎ ‎Pan‎ ‎domu‎ ‎zapomni
przez‎ ‎chwilę,‎ ‎że‎ ‎jest‎ ‎zwykłym
człowiekiem‎ ‎w‎ ‎meloniku‎ ‎i‎ ‎niech
zasiędzie‎ ‎na‎ ‎wysoko‎ ‎usłanych
poduszkąch‎ ‎w‎ ‎ten‎ ‎jeden‎ ‎wie
czór,‎ ‎przesiąknięty‎ ‎romantyz
mem‎ ‎Wschodu...

Menu na‎ ‎tydzień‎ ‎świąteczny:

Środa
/.‎ ‎Uczta‎ ‎Sederowa
Karp‎ ‎na‎ ‎gorąco.‎ ‎Rosół‎ ‎z‎ ‎racuszkami
z‎ ‎macowej‎ ‎mąki.‎ ‎'Indyczka‎ ‎z‎ ‎sałatą
lub‎ ‎z‎ ‎kompotem‎ ‎z‎ ‎moreli.‎ ‎Jabłka‎ ‎w

pianie.

Czwartek
Obiad‎ ‎świąteczny
Szczupak‎ ‎faszerowany.‎ ‎Barszcz‎ ‎z
kartoflami‎ ‎frite.‎ ‎Sznycle‎ ‎po‎ ‎wiedeńsku
z‎ ‎ogórkiem‎ ‎kwasz.‎ ‎lub‎ ‎mizerją.‎ ‎Naleś
niki‎ ‎z‎ ‎masą‎ ‎migdałową,
2‎ ‎uczta‎ ‎sederowa
Karp‎ ‎lub‎ ‎lin‎ ‎na‎ ‎gorąco.‎ ‎Befsztyk‎ ‎z
suszonemi‎ ‎kluseczkami‎ ‎z‎ ‎macy.‎ ‎Bobełe.

Piątek

Obiad

Leszcz ‎faszerowany.‎ ‎Pasztet‎ ‎w‎ ‎wą-
tróbki‎ ‎lub‎ ‎odpadków‎ ‎białego‎ ‎mięsa.
Rosół‎ ‎z‎ ‎pulpetami.‎ ‎Sztuka‎ ‎mięsa‎ ‎z‎ ‎ro
sołu‎ ‎z‎ ‎buraczkami,‎ ‎Legomina‎ ‎z‎ ‎mig
dałów.
Kolacja
Leszcz‎ ‎faszerowany.‎ ‎Indyk‎ ‎z‎ ‎kompo
tem‎ ‎z‎ ‎jabłek.‎ ‎Omlet‎ ‎z‎ ‎wiśniami‎ ‎z‎ ‎na
lewki‎ ‎wiśniowej.

Sobota
Obiad
Rolada‎ ‎ze‎ ‎szczupaka.‎ ‎Pasztet‎ ‎z‎ ‎wą
tróbki.‎ ‎'‎ ‎Cytrynowa‎ ‎zupa‎ ‎z‎ ‎grzybkiem
lub‎ ‎czulent‎ ‎z‎ ‎kartofli.‎ ‎Tort,‎ ‎przekłada
ny‎ ‎masą‎ ‎migdałową‎ ‎lub‎ ‎kugiel‎ ‎z‎ ‎mąki
macowej.

Niedziela
(Wolne‎ ‎święta)
Obiad
Kartoflana‎ ‎zupa.‎ ‎Ozorze‎ ‎szpinakiem
lub‎ ‎marchewką.‎ ‎Kompot‎ ‎z‎ ‎jabłek.

Poniedziałek
Zupa‎ ‎śliwkowa‎ ‎z‎ ‎racuszkami.‎ ‎Mos
tek‎ ‎wołowy‎ ‎z‎ ‎kartoflami‎ ‎puree. ‎
Legomina‎ ‎z‎ ‎macowej‎ ‎mąki.

Wtorek
Barszcz‎ ‎z‎ ‎kartoflami.‎ ‎Kiełbasa‎ ‎z‎ ‎ja
jecznicą,‎ ‎Kompot‎ ‎ze‎ ‎śliwek‎ ‎susz.
Kolacja
Karp‎ ‎na‎ ‎gorąco.‎ ‎Kotlety‎ ‎z‎ ‎piersi
kury‎ ‎lub‎ ‎cielęcina‎ ‎pieczona.‎ ‎Naleśniki
z‎ ‎masą‎ ‎jabłeczną.

Środa
Obiad
Ryba‎ ‎faszerowana.‎ ‎Rosół‎ ‎z‎ ‎maka
ronem‎ ‎z‎ ‎naleśników.‎ ‎Sztuka‎ ‎mięsa.
Legomina‎ ‎cytrynowa.
Kolacja
Linki‎ ‎z‎ ‎sosem.‎ ‎Kura‎ ‎po‎ ‎wiedeńsku
z‎ ‎buraczkami.‎ ‎Makaroniki,

Czwartek
Obiad
Barszcz‎ ‎z‎ ‎pasztetami*-,i‎ ‎Kotlety',,‎ ‎z‎ ‎"
móżdżku‎ ‎lub‎ ‎befsztyki‎ ‎skrobane‎ ‎z‎ ‎kar
toflami.‎ ‎Omlet.

NIEKTÓRE‎ ‎PRZEPISY.

Harojses

Utrzeć‎ ‎jabłko‎ ‎na‎ ‎tarce‎ ‎od‎ ‎chrzanu,
zemleć‎ ‎kilka‎ ‎(5—6)‎ ‎włoskich‎ ‎orzechów
przez‎ ‎maszynkę‎ ‎od‎ ‎migdałów,‎ ‎dodać
łyżeczkę‎ ‎wina,‎ ‎szczyptę‎ ‎cynamonu‎ ‎lub
imbiru‎ ‎i‎ ‎dobrze‎ ‎wymieszać.