To zupełnie inny rodzaj lektury.

To zupełnie inny rodzaj lektury. Od kilku lat czytam wszystkie oryginalne dokumenty dotyczące Janusza Korczaka i Domu Sierot. To nie tylko teksty samego Korczaka, ale także jego kolegów i studentów bursy. W moim przypadku oryginalne dokumenty to rękopisy. Przyzwyczaiłem się do tych odrecznie pisanych i zdigitalizowanych tekstów i z łatwością je czytam. Prawdopodobnie pomogła mi w tym łatwość, z jaką odczytywałem pismo mojego Taty, które nieco przypominało pismo Korczaka. W ten sam sposób czytam rękopisy Emanuela Ringelbluma i innych.

Co w tym niezwykłe, to fakt, że czytanie rękopisów daje mi o wiele głębszy wgląd niż czytanie tego samego tekstu w książkach. Czytając rękopisy, zapamiętuję również skreślenia i zmiany w szyku wyrazów. Dotyczy to również zachowanych dokumentów napisanych na cienkim, tzw. „odbitkowym” papierze. Oczywiście nie czytam tak szybko jak ten sam tekst z książek ale to też ma swoje zalety!

Nie potrafię dokładnie opisać własnych odczuć podczas czytania tego rodzaju dokumentów, ale docierają one do mnie o wiele głębiej. Wśród opisów innych osób, które najbardziej utkwiły mi w pamięci, znajduje się opis „Umschlagplatzu” i sal lekcyjnych, w których niektórzy Żydzi spędzili noc w oczekiwaniu na pociąg do obozu zagłady. 

Emanuel Ringelblum napisał: Pamiętam rozmowę z Mordechajem Anielewiczem (pseudonim: „Marian-Mordechaj”), dowódcą Służby Bezpieczeństwa (OB), członkiem Rady Najwyższej Haszomer Hacair, który zginął podczas operacji kwietniowej.

„Dobrze oceniał szanse nierównej walki, przewidywał zniszczenie getta i sklepów, i był pewien, że ani on, ani jego bojownicy nie przetrwają likwidacji getta, że ​​zginą jak bezpańskie psy i nikt nie pozna nawet miejsca ich wiecznego spoczynku.

Po serii bohaterskich czynów w styczniu i kwietniu 1943 roku, zmarł kilka tygodni po rozpoczęciu operacji kwietniowej w bunkrze z pięcioma wejściami, uduszony gazami, które Niemcy wprowadzili, zanim wdarli się do bunkra z pięciu stron”.

Innym dokumentem, który czytałem i myślę, że mogę to tu powiedzieć z wielkim szacunkiem, właściwie hołdem, jest dokument Mariana Berlanda opisujący wrzesień 1942 roku, ostatnie dni Wielkiej Akcji w getcie warszawskim. Szkoła na Stawkach (Umszlag) była przepełniona. Wszyscy już wiedzą, że to były ostatnie godziny życia. Ściany klas szkolnych wypełnione są czymś w rodzaju klepsydr. Mówią, że nie przeżyli. Niestety, po wojnie cały tynk z tysiącami nazwisk został zdrapany.

Ostatnie strony i ostatnie słowa Pamiętnika Korczaka. Opisuje on m.in. wczesny ranek 4 sierpnia 1942 roku. Pisarka polska Maria Kownacka, z wielką starannością przygotowywała na prośbę Janusza Korczaka sadzonki roślin m.in. pelargoni które dostarczono w 1942 roku do Domu Sierot do getta. Prawdopodobnie to były kwiaty opisane w ostatnich słowach Pamiętnika, z 4 sierpnia 1942 roku. 5 sierpnia 1942 roku deportowano Korczaka, wychowawców i 239 dzieci do obozu śmierci Treblinka. Ulica Sienna to południowa granica Getta.

Fragmenty Pamiętniku z 4 sierpnia 1942 roku, czyli dzień przed deportacją do Treblinki. Zaznaczone fragmenty widać na na cienkim, przebitkowym papierze.

Ojcze nasz, który jesteś w niebiesiech...
Modlitwę tę wyrzeźbiły głód i niedola. Chleba naszego.
Chleba.

Przecież to, co przeżywam, było. – Było.
Sprzedawali sprzęty, odzież, na litr nafty, kilo kaszy – na kieliszek wódki.
Kiedy junak Polak życzliwie pytał się w komendzie policji, jak wydo­ stałem się z blokady, zapytałem, czy mógłby „coś” w sprawie Esterki. Rozumie się, że nie.
Powiedziałem śpiesznie:
– Dziękuję za dobre słowo.
To podziękowanie jest bezkrwistym dziecięciem nędzy i poniżenia.

Bajka o sierocie którą na końcu sztuki opowiada dzieciom Korczak (tutaj jego rekopis) zawiera elementy poprzednio wydanej Kołysanki, której odpis odnalazłem w Izraelu.

Okładka książki Pana Miszy - Z Korczakiem przez życie z tekstem Korczaka na przedniej okładce i autora książki Michala Wassermana Wróblewskiego - Pana Miszy, na tylnej.

Reading with Respect - Emanuel Ringelblum, Janusz Korczak, Marian Berland - It's a different kind of reading.

Emanuel Ringelblum's handwriting in Polish.

It's a different kind of reading. 

For several years, I've been reading all the original documents relating to Janusz Korczak and the Orphanage. These aren't just texts by Korczak himself, but also by his colleagues and students. In my case, the original documents are manuscripts. I've become accustomed to and easily read the engraved and digitized texts. This was helped by my father's ease in reading his handwriting, which is reminiscent of Korczak's. I read Emanuel Ringelblum's manuscripts in the same way.

What's remarkable about this is that reading original manuscripts provides me with much more insight than reading the same text in books. When reading manuscripts, I also remember deletions and changes in word order. The above also applies to surviving documents written on thin, so-called "copy" paper.

I can't precisely describe my own feelings when reading these kinds of documents, but they reach me much deeper. Among the descriptions of other people that I remember most vividly is the description of the "Umschlagplatz" and the school classrooms where some Jews spent the night waiting for the train to the death camp. 

Emanuel Ringelblum wrote: I remember a conversation I had with Mordechai Anielewicz (pseudonym: "Marian-Mordechai"), the commander of the Security Service (OB), a member of the Supreme Council of Hashomer Hatzair, who died during the April Operation.

"He assessed the odds of an unequal fight well, predicted the destruction of the ghetto and the shops, and was certain that neither he nor his fighters would survive the liquidation of the ghetto, that they would perish like stray dogs, and no one would even know their final resting place. After a series of heroic deeds in January and April 1943, he died a few weeks after the April Operation began in a bunker with five entrances, suffocated by gases the Germans introduced before entering the bunker from five sides." 

Another document I read, and I think I can say this here with great respect, is Marian Berland's document describing September 1942, the last days of the Grossaktion in the Warsaw Ghetto. The school on Stawki Street (Umszlag) was overcrowded. Everyone already knew these were the last hours of life. The walls of the school classrooms were filled with obituaries. They say they didn't survive. Unfortunately, after the war, all the plaster with thousands of names was scraped off.

Marian Berland's handwriting in Polish.

Two fragments of Janusz Korczak´s Diary, the last from August 4, 1942, the day before the deportation to Treblinka.

Two fragments of Janusz Korczak´s Diary, the last from August 4, 1942, the day before the deportation to Treblinka. The highlighted fragments are visible on thin, copy-pasted paper.

Our Father, who art in heaven...

This prayer was carved by hunger and misery. Our bread.

Bread.

****

He stands and watches. His legs are spread wide.

Efforts to have Esterka returned are in vain. – I wasn't sure if I would be of use to her or harm her if I succeeded.

– Where did she fall into? – someone asks.

– Maybe not her, but we fell into it /that we're staying/

Oneg Shabbat Archives. The letter describes the atmosphere in his orphanage at the time he was imprisoned at Pawiak in 1940.

New litografi of Janusz Korczak found among famous Jews in the Cigarette picture Card Album.

Jurek (Jerzy) Snopek, my friend and co-author of the latest book about Janusz Korczak and the Orphanages, Dom Sierot and Nasz Dom, called me yesterday evening to say that an unknown Korczak lithograph is on sale at auction that ends today, just after midnight.

He was very excited, and so I became. To start with, we were not sure what the auction was about. During the evening and in the morning the next day, with the help of our Israeli friends, we knew almost everything about this particular lithograph. Almost everything, as we still do not know the artist behind that particular item.

To start with, we were rather surprised that the size of the item that we actually bought at 00.42 AM was very small, just a few centimeters, a collector's item that was sold together with cigarettes, as a part of the collection of the famous Jews. This particular collection, where a picture of Janusz Korczak is included, consisted of 288 cards.

The collectors could, using such special cards, here the collection that consisted of 288 cards, mark the cards they already had in their collection.

Janusz Korczak 

A writer and educator in Poland, he studied as a distinguished pediatrician. However, he gained his greatest success as a writer and educator. For years, he ran an orphanage, fought for children's emancipation, and developed new teaching methods. For years, he edited a children's newspaper. His famous books include: "King Matthias," "The Child from the Salon," "Face to Face with God," and many others. In the past, an assimilationist. For years, he has been moving closer to Zionism through the Hashomer Hatzair and Halutz movements. He visited Eretz Israel (Palestine) several times. This collection contains 288 paintings.

The Kedem cigarette company released several series of trade cards featuring different subjects. Among others, a variety of famous people from around the world, flags of different countries, birds, fish work to build kibbutz, roads, and ports. These cards were printed in

Eretz Israel (Palestine) was a popular collectible item in the 1930s and 1940s.

One of the card sets that could be collected  included well-known Jews, such as famous scientists as Albert Einstein, Ludwik Zamenhof, Fraud 

One of the cards in such a set of 288 included Janusz Korczak. He was featured on a card number 229 as:

Typical Hoax concerning Janusz Korczak´s Orphanage - Kaczka dziennikarska, i nie tylko, na temat Domu Sierot Korczaka rozwinęła skrzydła.

The school building at 33 Chłodna Street is the first house on the left. 35 Chłodna Street is a wide (with 10 windows on the first floor) one-story house. Photo from September 1939.

School building at 33 Chłodna Street. Photo before WWII.

According to the Polish Ambassy in Tel Aviv:

Archaeologists in Warsaw have uncovered material traces of the children from Janusz Korczak’s and Stefania Wilczyńska’s Orphans’ Home.

In the cellars of the former school building at 35 Chłodna Street, where the orphanage was located during the German occupation, they discovered iodine ampoules, milk bottles, and a metal bed.

Originally packaged, full vials of iodine for wound disinfection. Standard Wehrmacht equipment during the war. They could only have found their way into the ghetto through smuggling.

What is wrong with this story?
The Warsaw Ghetto was officially sealed on November 16, 1940. At that time, Korczak's Orphanage "Dom Sierot" was relocated from its original location at 92 Krochmalna Street to the former school building at 33 Chłodna Street*, not number 35. So, excavating at the wrong address is not especially smart. 33 Chłodna Street was located within the borders of the Warsaw Ghetto at that time. Later, in October 1941, this section of Chłodna Street was excluded from the Ghetto, and Korczak's Orphanage was forced to move again to 16 Sienna Street at the southern border of the Little Ghetto. Korczak remained with the children at 16 Sienna Street until their deportation to the death camp Treblinka on August 5th, 1942.

Writing that originally packaged, full vials of iodine for wound disinfection, standard Wehrmacht equipment could only have found its way into the ghetto through smuggling is just a nonsensical as
Korczak´s Orphanage was there (33 Chłodna Street) for a very limited time. Also, the building that the Polish Embassy in Israel describes as a site of archeological investigations at the address 35 Chłodna Street was outside the Ghetto area.  

Writing about the findings at 35 Chłodna Street and relating it to Korczak's Orphanage is a typical Hoax in Polish Kaczka dziennikarska (may be not only). Findings look to be related to the time 1941-1944 and probably the Warsaw Uprising in August 1944.

* Emanuel Ringelblum wrote: With the outbreak of the Second World War, Korczak was faced with the difficult task of maintaining the institution on its pre-war level. With the establishment of the ghetto boundaries, it had to move from 92 Krochmalna to 33 Chłodna Street. With painstaking and laborious effort, the institution was transferred to its new location. But there, too, it did not find peace. That part of Chlodna was later excluded from the ghetto area and the children’s home had to move again to a new address, on Sienna 16, the headquarters of the former Association of Polish Business Employees. From there the institution was transferred to that place from where there is no return—to Treblinka.

Brev från mitt barnbarn Frejdele.

 

Piotrków Trybunalski - Petrikau - Getto powstało w październiku 1939 roku i zostało zlikwidowane w październiku 1942 r.

Większość mieszkańców getta w Piotrkowie (ok. 20 000) wywieziono w październiku 1942 r do obozu zagłady w Treblince. Pozostali Żydzi, około 2 000 pracowali w fabrykach w Piotrkowie do grudnia 1944 roku. Zostali oni wywiezieni do obozów koncentracyjnych Ravensbrück (kobiety i dzieci, głównie dziewczynki) i Buchenwald (mężczyźni z chłopcami). Na fotografii z 1946 roku dzieci, większość sieroty z Piotrkowa Trybunalskiego które po oswobodzeniu obozów koncentracyjnych przywieziono do Szwecji.

Getto w Piotrkowie Trybunalskim powstało w październiku 1939 roku — było to pierwsze getto utworzone przez Niemców na okupowanych ziemiach polskich.

Getto w Piotrkowie Trybunalskim: 

• Data utworzenia: ok. 8–28 października 1939 r. (różne źródła podają nieco inne dni, ale proces tworzenia, przeprowadzki, trwał w tym okresie).
• Lokalizacja: centrum Piotrkowa Trybunalskiego — m.in. ulice Starowarszawska, Pereca, Garncarska, Jerozolimska i część Rynku Trybunalskiego.
• Liczba mieszkańców: początkowo ok. 10 000 Żydów z Piotrkowa i okolic, później liczba wzrosła do ok. 25 000, gdy Niemcy przesiedlali tu Żydów z innych miejscowości.
• Likwidacja: getto zostało zlikwidowane w październiku 1942 r. – większość jego mieszkańców (ok. 20 000) wywieziono do obozu zagłady w Treblince, a część do obozów pracy w Piotrkowie, Skarżysku-Kamiennej i Częstochowie.

Mapa przedstawiająca położenie getta w Piotrkowie Trybunalskim. Niemieckie nazwy ulic.

On October 12, 1939, Adolf Hitler issued a decree establishing the General Government (GG).

On October 12, 1939, Adolf Hitler issued a decree establishing the General Government (GG), a destructive administrative entity unprecedented in modern history. Its primary mission was the annihilation of Polish statehood, the consolidation and extermination of the Jewish population, and economic vassalage to the German war machine. Therefore, the GG cannot be recognized as an independent state entity. The GG comprised pre-war Polish lands belonging to the Kielce and Lublin voivodeships, and parts of the Kraków, Warsaw, and Łódź voivodeships. 

After the invasion of the USSR in 1941, the Lviv, Tarnopol, and Stanisławów voivodeships were incorporated into the GG. At its peak, the GG covered nearly 145,200 km² and housed approximately 16 million people. The president of the German Academy of Law and the party's Reichsleiter with the rank of minister without portfolio (Reichsminister), Nazi lawyer Dr. Hans Frank, was appointed Governor-General. Reporting solely to Adolf Hitler, he wielded near-absolute authority in the territories under his control.

Lögner om de Vita bussarna är inte längre Vita lögner! - Det handlar om historieförfalskning - Sveriges museum om Förintelsen driver vidare en Bernadotte-kampanj från 1945!

De riktiga Vita bussar med riktiga Vitabussförare.

Oktober 2025.

Sveriges Museum om Förintelsen skapar, igen (!) en alternativ berättelse som inte stöds av tillgängliga eller tillförlitliga fakta och källor. När det gäller Vita bussar så handlar det om en avsiktlig manipulation, en klar förvrängning av historiska händelser med syftet att vilseleda och förstärka historien om Sveriges ställning under andra världskriget. Där vill man gärna ha med en "räddning av judar (och romer)" som en viktig ingrediens i den så tivelaktiga berättelsen om sista dagar av kriget.

Sveriges Museum om Förintelsen skriver:

Både svenska och danska bussar och ambulanser skickades till Tyskland för att hämta så många före detta fångar som möjligt och köra dem till Padborg i Danmark. 

Då fronten närmade sig insåg man att evakueringen av Ravensbrück inte skulle hinna bli klar och aktionen tog hjälp av tåg.  

LÖGN och HISTORIEFÖRFALSKNING!*

Första tåget anlände till Lübeck med 3 960 personer och kort därefter kom ytterligare ett tåg med ytterligare 2 873 personer in på perrongen. Det var kommendanten för kvinnofängelset i Hamburg som hade skickat iväg kvinnor som varit internerade i läger runt om i staden.

Det mellersta, markerade stycket är lögn. Hur kan man då tro på annat de berättar?

Museum om Förintelsen skriver:

I år är det 80 år sedan Sverige tog emot tiotusentals överlevande

med räddningsaktionen Vita bussarna. 

LÖGN och HISTORIEFÖRFALSKNING!*

Om vi delar meningen och diskuterar ordet överlevande, därefter ordet tiotusental och slutligen ordet räddades. 

Med Överlevande menas överlevande från Förintelsen där de flesta offren var judar (99%). Således menar Sveriges Museum om Förintelsen att Sverige tog emot tiotusental judar under "aktionen Vita bussar". Vad menas egentligen med tiotusentals överlevande. 

Uttrycket "10 000-tals" betyder just tiotusentals och inget annat, alltså många tiotusental av något. Det används för att ange en stor mängd, men utan att säga exakt hur många. Det betyder några tiotusentals människor, kanske 30 000, 50 000, 90 000, alltså: flera tiotusentals.

Sveriges Museum om Förintelsen skriver vidare att de räddades av Vita bussar.  Igen lite svårt att förstå då de skriver att tågtransporter ingick i Vita buss aktionen vilket är ett ny oriktighet. Den danska Röda korset tog emot i gränsstaden Padborg, 2 stycken "spöktåg". I de kom flera tusen fd. koncentrationslägerfångar med stor andel överlevande, läs judar. Har de räddats av Vita bussar? Svenska Röda korset av samma orsaker som nu Sveriges Museum om Förintelsen vill, sedan länge, göra gällande att det första spöktåget som kom från Ravensbrück kom genom "deras omsorg", tyvärr en oriktighet. De tågen som nämns kom till Padborg i maj, således när kriget var egentligen över. Ett flertal "spöktåg" skickades ut även från koncentrationslägret Bergen-Belsen, exakt i samma syfte som de från Ravensbrück, för att minska antalet fångar i krigets absoluta slutskede.

Hur många som har räddats av Vita bussar enligt mig, baserade på Röda korsets uppgifter kan läsas här -
Den förskönande och förenklande bilden av Vita bussarna och Folke Bernadottes insatser dominerar fortsättningsvis!

och 

här:

80 år av propaganda bekräftas av Sveriges museum om Förintelsen och Svenska Röda Korset - Netto "transporter av "Icke Skandinaver mha Vita Bussar" - totalt 302 personer.

Om de falska Vita bussar som har lånats i propagandasyfte kan läsas

här:

"De vita bussarna" skulle nog nu inte klara en riktig historisk besiktning - Kors och högklackat.

* En historieförfalskning (på engelska historical falsification eller revisionism, i negativ bemärkelse) innebär att någon medvetet förvränger, förnekar eller fabricerar historiska fakta — ofta i syfte att påverka människors uppfattning om det förflutna eller legitimera en viss ideologi, stat, eller handling.

1 - 2 - 3 - 4 - ..... - 738 - Kommer SR - SVT - TV4 att avsluta sin sinnessjuka antisemitiska kampanj?

Kommer att SR - SVT - TV4 att avsluta sin sinnessjuka antisemitiska kampanj?

 

Równość płci między dziewczynkami i chłopcami w Domu Sierot Korczaka.

Promyk wydawała Helena Radlińska, Marcelina Kulikowska i Janina Mortkiewiczowa. Promyk był wydawany w latach 1909-1910. Na łamach Promyka zamieszczano teksty Janusza Korczaka, m.in. ten o dziewczynkach z Zofiówki i chłopcach z Wilhelmówki.

Dziewczęta i chłopcy z Domu Sierot na wycieczce z okazji Lag Baomer organizowanej corocznie przez Haszomer Hacair (1933) (Młociny?). Wychowawca - Pan Bolek (Drukier).

W przedwojennej Polsce istniały zazwyczaj oddzielne domy sierot dla dziewcząt i chłopców. Zarówno w Domu Sierot i w Naszym Domu mieszkały dzieci obu płci. Zaletą bylo m.in. że rodzeństwo nie musiało być rozdzielane względu na płeć. Równość płci między dziewczynkami i chłopcami w takim środowisku było wdrażane bardziej naturalnie niż w wypadku umieszczania dziewcząt i chłopców w oddzielnych instytucjach. 

Jest fotografia z koloni letnich Korczaka w Goclawku z lat 30-tych zatytułowana "Najlepsza szóstka". Chodzi to o sześcioosobową drużynę stojącą na boisku do siatkówki. Na fotografii jest czwórka dzieci o ile dobrze pamiętam a między nimi jedna dziewczynka.

Poprzednio, opowiadając o "Pierwszych koloniach Korczaka" tzn. tych za czasów studenckich w Wilhelmówce, podniosłem sprawe koedukacji. Koedukacja (łac. co – razem; educare – kształcić, wychowywać) – to w przeciwieństwie do edukacji zróżnicowanej, system wspólnego kształcenia dzieci i młodzieży obojga płci.

Wilhelmówka to była kolonia dla chłopców, a położona niedaleko Zofiówka, dla dziewcząt. Obydwa ośrodki kolonijne nalezały do Towarzystwa Kolonii Letnich. Kolonie w Wilhelmówce zostały opisane wielokrotnie przez Janusza Korczaka w różnych tygodnikach, m.in. Świat, Promyk, i w książce Józki, Jaśki i Franki (1911 r.).

W tygodniku Świat (nr. 35, 29 sierpień 1908) i w Promyk (nr. 13, 1 kwietnia 1910) są opisane kontakty miedzy Wilhelmówką a Zofiówką. Fotografie i podpisy pod nimi swiadczą o współpracy tych osrodków.

__________________________________________________________________________________

Ruszamy przez las.  

W drodze Zofiówka z Wilhelmówką walczy na szyszki.

- Proszę pani, chiopcy szyszkami rzucają.

- Proszę pana, dziewczyny szyszkami rzucają.

Koło polanki rozchodzimy się.

- Proszę pana, już nie chcę Bednarskiego podac do

sadu, bo on mi dał za grzyb łódkę z kory.

                                        Janusz Korczak, Promyk (nr. 13, 1 kwietnia 1910). 

__________________________________________________________________________________

Promyk wydawała Helena Radlińska, Marcelina Kulikowska i Janina Mortkiewiczowa. Promyk był wydawany w latach 1909-1910. Na łamach Promyka zamieszczano teksty Janusza Korczaka

Ostatni dokument, prywatny do książki Z KORCZAKIEM PRZEZ ŻYCIE.

 

We wrześniu 1969 roku obchodziłem moje 20. urodziny. Trzecie w Sztokholmie, bez moich rodziców. Oni nie mogli przyjechać do Szwecji, ja nie mogłem pojechać do Polski. Pisaliśmy do siebie listy. W jednym z nich, moim urodzinowym mój tata napisał do mnie:

Moje dwudziestolecie przypadło na okres, gdy po szkole w Pińsku lądowałem w Warszawie. Ile sobie po niej obiecywałem. Moje uniwersytety i droga przez mękę w dwudziestoleciu międzywojennym, w czasie okupacji no i sukcesy po wyzwoleniu, -znacie. W tym czasie danym mi było poznać, zbliżyć się i pracować z Wielkim Człowiekiem, Januszem Korczakiem. Życzę Ci Synku, abyś w życiu zetknął z Człowiekiem tej miary, byś mógł powiedzieć, że w jakiejś mierze i Ty służyłeś wielkim ideałom ludzkości.

Gdy tata, „Pan Misza”, zmarł w 1993 roku, chciałem Go w jakiś sposób upamiętnić. Pustka po Nim była dojmująca. Pomyślałem, że wielką radością dla taty będzie, jeśli nie osierocę Jego spuścizny, czyli jeśli będę dbał o pamięć o Korczaku. Postanowiłem stworzyć w Internecie pierwsze Repozytorium Korczakowskie. Powstało z zasobu szwedzkiego Archiwum Korczakowskiego. Możliwości techniczne wtedy były znikome, a fotografii i tekstów do opracowania wiele. To była moja tzw. praca u podstaw. Okazało się, że to dopiero początek. O Korczaku pisałem artykuły, opowiadałem na wykładach. Z czasem wykorzystałem również wirtualną przestrzeń i na swoim blogu często dzieliłem się wiedzą o nim. Konsultowałem różnorodne projekty, których Stary Doktor był bohaterem. Angażowałem się bardzo i czułem, że to ważne.

Teraz, gdy po ponad półwieczu czytam list od mojego taty, rozumiem życzenia jakie mi podarował. Wiem też, że spotkałem wyjątkowego dla mnie człowieka.

W 1995 roku postanowiłem stworzyć w Internecie pierwsze Repozytorium Korczakowskie. Powstało z zasobu szwedzkiego Archiwum Korczakowskiego. Możliwości techniczne wtedy były znikome, a fotografii i tekstów do opracowania wiele. To była moja tzw. praca u podstaw. Okazało się, że to dopiero początek.

Opis zdjęcia w Pierwszym Repozytorium Korczaka (1995): Dom Sierot, Warszawa, Krochmalna 92. Fotograf z ulicy Wolskiej, niedaleko Domu Sierot, rok 1930. Dzieci w górnym rzędzie od lewej: (2) Tecia, środkowy rząd od lewej: (1) Sabcia, (2) Szepsel, (4) Liberman Mania, (7) Kremer Janka, pierwszy rząd od lewej: (1) Kalina Abram, (2) Chaskele, (3) Rybaizen Leizorek (lub Notorzewicz Seweryn, (4) Grzyb Felek.

Linka do Pierwszego Repozytorium Korczaka.
Linka do Korczaka Repozytorium na Polona.pl

* Polona.pl to największe i najciekawsze repozytorium Korczaka (Biblioteka Narodowa) zawierające wszystkie jego książki. W Polona.pl są również gazety Mały Przegląd i Nasz Przegląd.

Okładka książki Z KORCZAKIEM PRZEZ ŻYCIE nareszcie gotowa.

List Korczaka na przedniej płaszczyźnie był adresowany do byłego bursisty i wychowawcy Jakuba Kutalczuka. W liście tym z 1938 roku pisze Korczak m.in. o sytuacji na koloniach letnich i wspomina że Misza zostaje jako wychowawca w Domu Sierot na rok przyszły. List jest podpisany, Goldszmit.

Fotografia na tylnej okładce przedstawia Korczaka (po lewej) i Pana Miszę wśród wychowanków wewnątrz Domu Sierot na Krochmalnej.

Fotografia na okładce przedstawia Korczaka i Pana Miszę wśród wychowanków na koloniach letnich.

Zarówno przednia (na fotografii powyżej) jak i tylna płaszczyzna okładki zawierają oryginalne listy pisane przez Janusza Korczaka i Pana Miszę – Michała Wassermana Wróblewskiego. List Korczaka na przedniej płaszczyźnie był adresowany do byłego bursisty i wychowawcy Jakuba Kutalczuka. W liście tym z 1938 roku pisze Korczak m.in. o sytuacji na koloniach letnich i wspomina że Misza zostaje jako wychowawca w Domu Sierot na rok przyszły. List jest podpisany, Goldszmit. Na tylnej płaszczyźnie okładki książki jest reprodukowany tekst Pana Miszy z 1988 roku opisujący historię Komitetu Korczakowskiego w Polsce i odbudowę Domu Sierot. Fotografie na okładce przedstawiają Korczaka i Pana Miszę na koloniach letnich i wśród wychowanków wewnątrz Domu Sierot na Krochmalnej.

Omslaget - Z KORCZAKIEM PRZEZ ŻYCIE - Äntligen!

Omslaget till boken Z KORCZAKIEM PRZEZ ŻYCIE är klart.

Omslaget till boken Z KORCZAKIEM PRZEZ ŻYCIE är klart. Vad jag har gjort senaste månaderna - skrivit om, egentligen, skrivit till, en bok som min far författade. Nu är omslaget klart. Så här ser det ut. En vän till mig, Jurek Snopek hjälpte med tankegångarna och de olika alternativen. Det var mycket pyssel vi hade då vi flyttade rund tre komponenter: Korczaks brev där han nämner min far, en bild av Korczak och min far tillsammans med barnen och själva titeln.

Korczak - Czapscy - Tygodnik Powszechny, 1 lipca 1945.

 http://old.mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=2072&from=publication

The only color photograph from Janusz Korczak's orphanage.

This photo is likely to be hand-colored. Check the color on the faces of the girls and the paint on their dresses.

The photo was donated to GFH* by Izak Skalka, one of the former pupils of Korczak's orphanage.

The photo above was donated to GFH* by Izak Skalka, one of the former pupils of Korczak's orphanage.

Description of the photo in the archives file:

Five youngsters from Janusz Korczak's orphanage in Warsaw.Photographed on May 13, 1934, in Goclawek, a place where children from the orphanage went for summer camp programs. In the photo: Szmulek, Szloyme, Paulina, and Edzia (surnames unknown).

This photo is likely to be hand-colored, a method of manually adding colour to a black and white photo. Different types of paints, typically, watercolours or pastels, were used.
By close examination of the surface of the hand-colored photos, it is relatively easy to define the method and the type of paint. Here, I just used enlarged photos from the GFH archives to establish the way of coloring. One can see that the red color is applied just to the middle of the girls' dresses and is very similar on all the children's faces, showing exactly the same type of coloring of the cheeks.

Below, AI-generated photos from the hand colored photos above.

* GFH - Ghetto Fighters House Archives, Israel.

The photograph from the backyard of Janusz Korczak´s orphanage "Dom Sierot" at 92 Krochmalna Street in Warsaw.

The backyard of Janusz Korczak´s orphanage "Dom Sierot" at 92 Krochmalna Street in Warsaw.

Described as: חניכי בית היתומים של ינוש קורצ'ק במחנה קיץ בחוות רוז'יצ'קה בגוצלאבק.

- Youngsters educated in Janusz Korczak's orphanage, in a summer camp at the Rozyczka farm in Goclawek. Photographed on June 20, 1929.

However, the photograph is from the backyard of Janusz Korczak´s orphanage, "Dom Sierot," at 92 Krochmalna Street in Warsaw.

W Domu Sierot Janusza Korczaka obchodzono Szabat i celebrowano wszystkie żydowskie święta.

W Domu Sierot Janusza Korczaka obchodzono Szabat i celebrowano wszystkie żydowskie święta, takie jak żydowski Nowy Rok, Chanuka, Purim i Pesach. Wiadomo że każde z nich miało swoje unikalne tradycje, m. in. zapalanie świec.

Mnie ciekawi czy istnieje opis tej szafy w kacie Sali Rekreacyjnej gdzie ewentualnie przechowywano Menorę czy też świecznik Chanukowy?.

Who is the author of the book "With Korczak throughout life"?

Michał Wasserman Wróblewski was called by Korczak and the orphanage pupils as Pan Misza.

Who is the author of this book? Definitely my father, Michał Wasserman Wróblewski called by Korczak and the orphanage pupils as Pan Misza, but also me. From several dozen sheets of paper densely written by my father, it became a hundred-page book. Each chapter written by my father is additionally accompanied by documents and the history of the Orphanage, Korczak, and his educator, Pan Misza added by me, Roman, his youngest son. 

In this way, the events from both narratives overlap, connect, explain, and complement each other. Using photographs and documents placed at the end of the chapters, I have provided a whole range of previously unknown or suppressed information. 

In this book, using the vocabulary of the Polish Korczak Association, I have described the main "collapses" of the Korczak Committee during the Stalinist period: the 1950s, when Korczak's books were to be recycled, and the 1960s, when the committee's headquarters at Jasna Street in Warsaw was closed, and many members of the organization left Poland. 

I recently discovered numerous documents related to the Korczak Orphanage in archives located on three continents. The truth about the post-war fate of the papers and Korczak's glasses, saved by my father on August 5, 1942, will be published in another book next year. Enjoy reading.

Yom Kippour 1941 - Med start den 29 september 1941, 33 771 judar mördas vid Babij Jar - Förintelsen efter Barbarossa Aktionen - Johannes Hähle fotografier in tjänsten (Wehrmacht) - Var fanns Gud?

33 771 judar mördas vid Babij Jar. Här omges de av ukrainare som med påkar styr de mot avrättningsplatsen. Utanför de står tyska soldater med hundar. En mycket stark bild för mig.  Jag tolkade mannen i högra nedre hörnan som en ukrainsk frivillig för att hjälpa mörda Kiev judar. Civila kläder och ett nytt armband på kavajen. På bilden slår han med en käpp mot ryggen av en jude. Han sträcker sig för att nå honom. Kanske var den slagna mannen hans forna tandläkare? Hatet är tydligt. Tyskarna använde sig i Kiev och Babi Jar av slangenmetoden vid sitt mördandet (senar användes den i t.ex. Treblinka dödsläger). På ett ställe, i början av marschvägen har alla tvingats lämna ifrån sig kärror och små vagnar som de kom med till uppsamlingsplatsen. Platsen, en korsning av två gator i närheten av den judiska begravningsplatsen som låg vid den västra delen av Kiev. Strax därefter så fick de lämna allt annat de bar på. Bilden är tagen just efter den andra proceduren. Slangen, vägen mot de västra delarna av ravinen var stark bevakad och det fanns inga möjligheter att avvika - tyskar och ukrainare stod längs vägen. Ukrainare med 4-5 meter avstånd tyskar med 10. Om man beräknar sträckan som offren gick genom den stark bevakade slangen så handlade det av troligen tusentals män från den ukrainska polisen och frivilliga. Allt bara 9 dagar efter att Kiev har intagits av de tyska trupperna. Allt inom 3 dagar efter det tyska beslutet.

Ukrainska "åskådare till "sista marschen" som leds av de ukrainska medlöpare.

På den vänstra bilden söker de tyska soldaterna genom de mördade judarnas kläder. På den högra ser man ryska krigsfångar som täcker de mördade judarnas kroppar med sand.

Ukrainska kvinnor i samspråk med en tysk soldat. Nedanför ännu ett lager sand läggs på de judiska kvinnor, barn och män som sköts under den 29-30 september 1941.

Yom Kippour 1941 (5702) inföll faktiskt den 1 oktober och präglades av våldsamma aktioner både i de ockuperade områden i öst och i väst. Den stora aktionen ägde rum vid Babij Jar den 29-30 september av Einsatzgruppen, vilka med hjälp av entusiastiska ukrainska kollaboratörer sköt 33 761 judar. Men arkebuseringarna tog inte slut men fortsatte under de följande dagarna och månaderna.

Under Yom Kippour 1941 genomfördes massdeportationer från gettot i Vilnius, där judar hämtades från de fullsatta synagogor och deporterades till Lukiszki. Lukiszki användes mellan som en uppsamlingsplats för judar som skulle mördas i Paneriai. 

Natten till den 3 oktober attackerades dessutom sex synagogor i Paris av nazister.

Babij Jar

Jevgenij Jevtusjenko 

'Vildgräset susar över Babij Jar, och träden
står likt stränga domare.
Allt skriar ljudlöst här.
Jag står med blottat huvud
och känner hur jag sakta grånar.
Jag själv är blott ett ljudlöst skri
över de tusenden som vilar här.
Jag är var pojke som blev skjuten här.
O ryska folk, mitt ryska folk, jag vet
att du i djupet av din varelse
är internationellt. Men alltför ofta
har män med besudlade händer
brukat ditt rena namn.
Jag känner mitt hemlands godhet.
Hur vidrigt då att judehatare
djärvts kalla sig stolt
'Det ryska folkets förbund'!
I mig finns intet
som kan glömma detta!'
..................................................
Med start den 29 september 1941, 33 771 judar mördas vid Babij Jar.

In 1939, the Jewish population in Lubny was 2,833. The Germans captured Lubny on September 13, 1941. On October 16, at a site outside the city, they murdered 4,500 Jews. Fotografier av sama Wehrmachfotograf. De har jag gett färger så att de ser ut som de från Babij Jar trots att de togs på Agfa isopan. dvs en s/v film.

En ryss beskrev det senare:

De [tyskarna] ockuperade Lubny den 13 september 1941 och började omedelbart skjuta, arrestera och framför allt förfölja judar samt förstöra deras hem och egendom. Den 16 oktober utfärdades en order om att alla judar som bodde i Lubny skulle infinna sig senast klockan 9 på morgonen i utkanten av [byn] Zasulye och ta med sig mat för flera dagar. Det ryktades att de skulle deporteras. [Icke-judiska] läkare bad förgäves att skona sina kollegor – Kogan, stadens berömda barnmorska S.S. Goldberg, den äldre tandläkaren Palem, den halvblinda änkan efter doktor Barskiy (som hade tagit hand om Lubnys invånare i över 30 år), familjen till den avlidne tandläkaren Davidson (som var mycket populär) och många andra. Dessa vädjanden ignorerades: de som framförde dem hotades för att de försökte ingripa. En dag senare började det skrämmande ryktet spridas genom staden att de hade blivit "skjutna till döds". I två eller tre dagar böljade marken där detta onda ägde rum. Inget liknande har någonsin hörts talas om i hela världen: människor som mördas utan förskyllan utan att kunna försvara sig….

Johannes Hähle föddes i Chemnitz den 15 februari 1906. Han gick med i NSDAP 1932. Han blev inkallad till Wehrmacht efter den tyska invasionen av Polen 1939. Från och med januari 1941 tjänstgjorde han först i Konstruktionsbataljon 146 i Västeuropa och överfördes sedan, den 1 juli 1941, till Propagandakompaniet 637 på östfronten. Som fotograf följde han med sin kamera i 6:e arméns framryckning.

Hähle tog dock förmodligen inte dessa fotografier i Kiev och Lubny hösten 1941 i officiell egenskap utan snarare som privat observatör. Det finns i alla fall inga bevis för att foton skulle beställts av propagandakompaniet. Egentligen borde i så fall bilderna lämnas till Wehrmacht-myndigheterna tillsammans med negativen, men Hähle lämnade inte över dessa bilder.

Hälle tog bilder omedelbart "före", "bredvid" och "efter" avrättningarna i Babyn Yar och Lubny, men inga av själva avrättningarna. Trots detta är bilderna viktiga dokument om dessa mord. Om deras existens hade blivit känd under kriget skulle fnog otografierna ha konfiskerats och förstörts omedelbart. Hur och var Hähle framkallade filmerna och hur de nådde Tyskland är inte känt. Hälle dog på östfronten 1944.