Sunday, September 23, 2018

Jedwabne i Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa na Żoliborzu


Ciekawostka. Ul. Krasińskiego w 1933 r. tzw. Żoliborskie "Szklane Domy". W tle widoczna III i IV kolonia WSM, a na samym końcu budynek ZUSu. Źródło: Życie osiedli WSM i na FB "Warszawy historia ukryta".

Wakacje 2018. U mojej kuzynki Tessy we Francji. Upały. Prawie wyschnięta rzeka Loara obok jej domu. Dom stary, kamienny, solidne sciany. Nie przepuszczają upału z zewnątrz. Wielka biblioteka po francusku. 30 ksiązek po polsku. Dwie książki obok siebie, Tuszyńskiej i Abramowa. Wspólna tematyka a jeżeli chodzi o Zagłade to obydwoje opisują WSM na Żoliborzu, Żoliborskie "Szklane Domy".  W tym osiedlu ukrywało się wielu Żydów podczas okupacji. M.in. mama i babcia Agaty Tuszyńskiej, mama - Halinka Przedborska i Basia Abramow. Obydwoje autorzy wspominają Janusza Korczaka, Abramow obszernie.

Jarosław Abramow-Newerly pisze; Nie sądziłem, że mój dom przy ul. Krasińskiego 16 na Żoliborzu jest niezwykły - Ojciec mojego starszego kolegi Szarka, który zginął w Powstaniu Warszawskim, twórca Szklanych Domów Adam Próchnik, był po prostu zabawnym grubaskiem, który człapał przez moje podwórko w przykusym paletku i za dużych kaloszach.

Jarek Abramow wspomina: Były, jak widać, różne Polski. Było Jedwabne, ale był i warszawski Żoliborz. Niestety, przy całej dumie z tego Żoliborza, może to być jednocześnie wyrzut sumienia. Bo gdyby takich miejsc było w Polsce wiele, niewątpliwie dużo też więcej Żydów - przynajmniej tych wtopionych w polską społeczność i mogących polegać na swych sąsiadach - dałoby się uratować.

Woźną w przedszkolu na WSM była przed wojną Janina Bierutowa, żona późniejszego "Wodza Narodu" - Bolesława Bieruta jednego z założycieli WSM.
Bieruta odprowadzałem w marcu 1956 roku stojąc z zieloną łopatką na rogu ul. Królewskiej i Marszałkowskiej. Wyszedłem na chwilę z piaskownicy w Ogrodzie Saskim gdy usłyszałem muzykę.


Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa – jedna z najstarszych istniejących spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie, utworzona 11 grudnia 1921 z inicjatywy działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej oraz działaczy Związku Rewizyjnego Spółdzielni Robotniczych. Członkami założycielami spółdzielni podpisanymi w statucie byli: (w kolejności podpisów na dokumencie) Jan Hempel. Bolesław Bierut, Michał Pankiewicz, Stefan Wejroch, Maria Orsetti, Wanda Szczepańska, Anna Tołwińska, Antoni Zdanowski, Maria Lewińska, Stanisław Tołwiński, Stanisław Rotsztajn, Jan Wojnar, Stanisław Szwalbe, Alina Tołwińska, Jan Strzelecki, Mieczysław Sułkowski, Władysława Głodowska, Ignacy Tom, Kazimierz Domosławski, Aleksander Ostrowski. Do pierwszego Zarządu powołano Bolesława Bieruta i Stanisława Szwalbe, którego przejściowo zastąpił Michał Feldblum. 24 stycznia 1922 spółdzielnia została zarejestrowana.