 |
| Właśnie do Felka Grzyba na ul. Ostrowską czyli do Dużego Getta, wieczorem dnia 5 sierpnia 1942 roku z budynku Domu Sierot na Siennej, przeniósł Pan Misza w dwóch walizkach Pamiętnik i inne dokumenty Korczaka. |
 |
| Właśnie do Felka Grzyba na ul. Ostrowską czyli do Dużego Getta, wieczorem dnia 5 sierpnia 1942 roku z budynku Domu Sierot na Siennej, przeniósł Pan Misza w dwóch walizkach Pamiętnik i inne dokumenty Korczaka. |
 |
| Właśnie do Felka Grzyba na ul. Ostrowską czyli do Dużego Getta, wieczorem dnia 5 sierpnia 1942 roku z budynku Domu Sierot na Siennej, przeniósł Pan Misza w dwóch walizkach Pamiętnik i inne dokumenty Korczaka. |
 |
| Getto warszawskie. Targ na skrzyżowaniu ulic Ksawerego Lubeckiego i Gęsiej. Po prawej mur Aresztu Centralnego getta tzw. Gęsiówki. Biały dom (drugi z prawej) to ulica Wołyńska 27. W centrum tyły budynków przy ulicy Ostrowskiej miedzy innymi Ostrowska 1. 21 czerwca 1941 r. Pod którym numerem na ul. Ostrowskiej mieszkał Felek Grzyb, nie jest znane. |
 |
| Właśnie do Felka Grzyba na ul. Ostrowską czyli do Dużego Getta, wieczorem dnia 5 sierpnia 1942 roku z budynku Domu Sierot na Siennej, przeniósł Pan Misza w dwóch walizkach Pamiętnik i inne dokumenty Korczaka. |
Z Domu Sierot Korczaka na Siennej przeżył deportację tylko Pan Misza i byli wychowankowie, Dawidek, Jankielek i Moniuś którzy z grupą robotników byli poza gettem w czasie deportacji 5 sierpnia 1942.
Deportację tego dnia przeżył również Felek Grzyb i kilku dawnych wychowanków. Właśnie do Felka Grzyba na ul. Ostrowską czyli do Dużego Getta, wieczorem dnia 5 sierpnia 1942 roku z budynku Domu Sierot na Siennej, przeniósł Pan Misza w dwóch walizkach Pamiętnik i inne dokumenty Korczaka. Droga z Domu Sierot na ul. Ostrowską to przez most nad ulicą Chłodną. Dokumenty i okulary Korczaka które później dostarczono 12 sierpnia 1942 roku, do Igora Newerlego i Maryny Falskiej, do Naszego Domu na Bielanach były najpierw w dwóch walizkach a następnie tylko w jednej.
Gdy pytałem Ojca (Pan Misza - Michał Wasserman Wróblewski) kto przerzucił te materiały na zewnątrz getta, nie pamiętał! Nie pamiętał też nazwiska jednego z byłych wychowanków z którymi razem pracował. Pamiętał tylko że kilkakrotnie w tym okresie zmieniał razem z walizkami w których były dokumenty Korczaka, kwaterę (tak bowiem określał zmianę miejsc zamieszkania).
Deportację tego dnia przeżył również Felek Grzyb i kilku dawnych wychowanków. Właśnie do Felka Grzyba na ul. Ostrowską czyli do Dużego Getta, wieczorem dnia 5 sierpnia 1942 roku z budynku Domu Sierot na Siennej, przeniósł Pan Misza w dwóch walizkach Pamiętnik i inne dokumenty Korczaka. Droga z Domu Sierot na ul. Ostrowską to przez most nad ulicą Chłodną. Dokumenty i okulary Korczaka które później dostarczono 12 sierpnia 1942 roku, do Igora Newerlego i Maryny Falskiej, do Naszego Domu na Bielanach były najpierw w dwóch walizkach a następnie tylko w jednej.
Gdy pytałem Ojca (Pan Misza - Michał Wasserman Wróblewski) kto przerzucił te materiały na zewnątrz getta, nie pamiętał! Nie pamiętał też nazwiska jednego z byłych wychowanków z którymi razem pracował. Pamiętał tylko że kilkakrotnie w tym okresie zmieniał razem z walizkami w których były dokumenty Korczaka, kwaterę (tak bowiem określał zmianę miejsc zamieszkania).
Tak jak pisałem Pan Misza w dwóch walizkach przeniósł Pamiętnik i inne dokumenty Korczaka. Pamiętnik opublikowano już w roku XXXX ale duża cześc dokumentów zniknęła i została opublikowana dopiero 40 lat pózniej. M.in. napisany zimą 1941/ 1942 roku krótki tekst: „Dwie trumny (na Smoczej i na Śliskiej)”
Pierwsza trumna. Znacie ulicę Smoczą. Taka była jak zawsze. Tylu ludzi – tłoczą się –spieszą się - kłócą się i targują –wykrzykują, co ma kto na sprzedaż: ten kartofle, ten papierosy, ten garderobę, ten cukierki. A piękny chłopiec cicho, bardzo cicho, najciszej – leżał na śniegu, leżał na białym, leżał na czystym białym śniegu. Obok niego stała matka i powtarzała raz po raz:
- Ludzie, ratujcie.
To była z pewnością jego matka. – Tylko te dwa słowa – i nie krzyczała - powtarzała wyraźnym szeptem tylko to i nic więcej:
- Ludzie, ratujcie, ludzie, ratujcie.
A ludzie przechodzili, nikt go nie ratował - nie robili nic złego, bo ratunek nie był mu potrzebny.
Leży cichy i taki pogodny, tak jasny na białym śniegu. Usta ma uchylone, jakby uśmiechał się – nie zauważyłem, jakiego koloru wargi, ale chyba różowe. I zęby białe. I oczy ma uchylone, a w jednym oku, w samej źrenicy - mała iskierka, chyba gwiazdka najmniejsza z małych - świeci gwiazda.
- Ludzie, ratujcie, ludzie, ratujcie.
Drugi obrazek, też wstrząsający, z ulicy Śliskiej. Druga trumna. Dziecko - małe dziecko - może trzyletnie! Widziałem tylko małe jego stopy, małe paluszki nóg. Leżało pod murkiem zawinięte w papier. Także na śniegu. Nie zauważyłem, nie pamiętam, czy papier ten był szary, czy czarny. Wiem tylko, że ten papier szary czy czarny był starannie, bardzo troskliwie, bardzo czule, bardzo dokładnie i równo - od dołu, z boków i z góry - przywiązany był sznurkiem. Tylko te palce małej stopy. Ktoś, zanim wyniósł i ułożył na śniegu – starannie przewiązywał mały tłumoczek, tę dziecinną paczuszkę. Rozumie się, że matka. Rozumie się, że nie miała w domu papieru ani sznurka. Wstąpiła do sklepu i kupiła. Tylko to wiem, nic więcej. Później narrator próbuje zrozumieć, dlaczego z paczki wystawały stopy i wyjaśnia czytelnikowi. To dlatego, że przechodzień w pośpiechu mógłby ten papier kopnąć, by sprawdzić czy twardy, czy może jest coś do zabrania. I po namyśle uzupełnia: Dlatego tak zrobiła ze swoim zmarłym dzieckiem, ze swoim maleństwem. Bo przykro, gdy ktoś kopnie to, co ty kochasz. A ludzie teraz i niecierpliwi, i roztargnieni, i często mówią wcale nie to, co chcą, i robią wcale nie to, co chcą, a ot tak, co zdarzy się akurat.
 |
| Nowy Kurier Warszawski 15 X 1940. Granica południowa Getta i ulice Sienna i Śliska |
