Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie opuscił Sienna 42. Nie przeżył Powstania Warszawskiego w 1944 roku. Ciało jego a własciwie wystające buty poznał wujek Stasia, Hoffer i żona Mariana Berlanda, Maria. Leżał pod kamieniami barykady powstanczej na rogu ulicy Pańskiej i Komitetowej w sierpniu 1944 roku.
Maria Berland opowiedziała o tym zdarzeniu w wywiadzie dla Shoah Foundation (USC Shoah Foundation Institute testimony of Maria Berland Oral History | VHA Interview Code: 25559). Gdy Maria zaczeła sie awanturowac to jeden z powstanców wg. niej powiedział: "Niech pani nie krzyczy, on pania też zabije.... (...) Karolak to jest były bokser".
Notesy Mariana Berlanda czytam w jasne dni.
W książce Jacka Leociaka Biografie Ulic wydanej wiosna 2018 roku jest opisana ta okolica dawnego Małego Getta jak również cytowane za Marianem Berlandem losy chłopca który przeżył likwidacje getta (w 1942 i 1943 roku) i w chwili wybuchu Powstania Warszawskiego ukrywał się w ruinach domu na Twardej 3 w którym aż do zburzenia przez Luftwaffe we wrzesniu 1939 rmieszkała moja mama i dziadkowie.
Zdjęcie Luftwaffe z sierpnia 1944 roku. Na lewej stronie zdjęcia ulica Sienna. Po prawej, przecinająca łukiem zdjęcie ulica Twarda. Miedzy Panska, Bagnem i Twarda, Kosciół Wszystkich Swietych i pl. Grzybowski. Po prawej stronie ulica Próżna, plac Grzybowski i Twarda. Widać cień wiezy koscioła który potwierdza godzine z samolotowego zegara 3,15 po południu. Kosciół Wszystkich Swietych na placu Grzybowskim stracił swój dach. Dwie barykady powstancze na Sienej (1 a-b), Pańskiej (2), Twardej (3) i innych ulicach sa widoczne jak czarne poprzeczne kreski. Barykada 1 a jest tuz obok ostatniej siedziby Domu Sierot dra Korczaka (Sienna 16). 1b - to róg barykady na skrzyzowaniu ulic Wielkiej i Siennej. 2 - ul. Pańska 20-22 przy plebani Koscióła Wszystkich Swietych. 3 - ulica Twarda, miedzy domem Twarda 4 i miejscem gdzie stał dom Twarda 1.
Na ulicy Twardej żółty prostokąt to dawna kamienica Twarda nr. 3. Tam w piwnicach ruiny domu który nie istniał od wrzesnia 1939 roku zostawiono Stasia gdy reszta grupy z którą sie dotychczas ukrywał w oficynie na Siennej 42 az do wybuchu Powstania Warszawskego poszla w poszukiwaniu jedzenia.
Żółta strzałka to barykada na ulicy Pańskiej miedzy domami nr. 35-36, na rogu Pańskiej i Komitetowej - miejsce gdzie spod sterty kamieni i cegieł wystawały nogi 13-14 letniego Stasia
Śródmieście Północne. Barykada Pańska 35-36. Dwunastoletni "Smyk" łącznik szturmówki kpt. Lecha ze Zgrupowania Chrobry II z niemieckim GrB 38
Który Karolak z AK zamordował Stasia?
Karolak I - Marian Karolak (Flota Gdynia) zdobył Mistrzostwo Polski w 1938 roku waga półciężka (do 79,4 kg).
Pseudonim "Karolak" Prawdopodobnie Karolak I to ten sam co Karolak II który mial Stopień wojskowy Marynarki Wojennej - mat (kapral).
Karolak II - Karol Ropelewski
Pseudonim "Karolak"
Data urodzenia 1910-11-01 (Warszawa) Data śmierci 1976-06-16
Stopień-plutonowy podchorąży
Imiona rodziców Romuald - Franciszka
Udział w konspiracji 1939-1944 Warszawski Okręg Armii Krajowej - I Obwód "Radwan" (Śródmieście) - 1. Rejon "Róg" - batalion "Bończa" - 101a kompania, II Pluton – dowódca plut. pchor. Karol Ropelewski „Karolak”
Oddział Armia Krajowa - Grupa "Północ" - zgrupowanie "Róg" - batalion "Bończa" - 101. kompania
Szlak bojowyStare Miasto - kanały - Śródmieście Północ Losy po Powstaniu Niewola niemiecka - brak informacji o miejscach pobytu
Karolak III - Marian Karolak
Pseudonim "Karolak", "Unrug" lub "Mat Unrug".
Data urodzenia 1915-02-15 Data śmierci
Stopień mat
Udział w konspiracji 1939-1944
Szlak bojowyWola 2 Rejon (Koło - cmentarze) Oddział III Obwód "Waligóra" (Wola) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - zgrupowanie kpt. "Hala"
Okoliczności śmierci: Poległ podczas Powstania Warszawskiego.
Ciało Stasia, a własciwie wystajace nogi poznał wujek Stasia i żona Mariana Berlanda, Maria pod kamieniami barykady powstanczej na rogu ulicy Pańskiej i Komitetowej w sierpniu 1944 roku. Maria Berland opowiedziała o tym zdarzeniu (USC Shoah Foundation Institute testimony of Maria Berland Oral History | VHA Interview Code: 25559).
Na dawnym terenie Małego Getta działało Zgrupowanie "Chrobry II" które miało rodowód NSZ-owski (lub mieszany). Było to jednak "Zgrupowanie". Chrobry II (dwa) to nazwa nadana w zwiazku z tym ze w tej samej okolicy działały inne grupy powstańców, m.in. Batalion Chrobry (nazywany pózniej Chrobry I).
Zamordowanie Stasia to nie był pojedynczy "wypadek". Wielu powstańców z oddziału kpt. W. Strykowskiego Hala jest odpowiedzialnych za zamordowanie grupy Żydów dnia 11 września 1944 r. przy ulicy Prostej 4. Kpt. Hal przezył wojne i spisał swoje wspomnienia i dawal sporo wywiadów w latach 80-tych. Nie wiem czy opisał morderstwa na Żydach w swoim rejonie walk.
Masakra na Prostej nie była jedyna podczas której na terenach kontrolowanych przez powstańców zabito, zamordowano Żydów, bo byli Żydami.
Michał Cichy napisał artykuł w Gazecie Wyborczej pt. Polacy - Żydzi: czarne karty Powstania. Został opublikowany w latach dziewięćdziesiątych. W artykule pisze Cichy że Stykowski (Strykowski - Hal) w czasie Powstania zgromadził wokół siebie niewielki oddział przyboczny złożony z wolskich kryminalistów, którzy mieli dopuścić się zbrodni na ludności cywilnej, czyt. żydowskiej.
Inne ciekawostki internetowe
Z Wykop.pl
https://groups.google.com/forum/#!msg/soc.culture.polish/JR6BsQMhNrA/5HN5LZw3S8IJ
|