 |
| Janusz Korczak, tekst* do gazetki Domu Sierot: Będziecie pamiętać całe życie (pisane pod koniec 1941 roku) czyli po październikowej przeprowadzce z ulicy Chłodnej 33 na ulicę Sienną 16/Śliską 9. |
 |
| Premierowe przedstawienie Poczty wg. Tagore odbyło się w sobotę 18 lipca 1942 roku o godzinie 16.30 w dużej dwukondygnacyjnej sali balowej na trzecim piętrze budynku przy Siennej. Rysunek © baMba. |
 Zdjęcie przedstawia ulicę Sienną. Fotograf patrzy na zachód. Przed budynkiem Sienna 16 stoi "konhelerka" (1941). |
21 października 1941 Niemcy wydali zarządzenie o zacieśnieniu granic getta i wyłączeniu z niego m.in. terenów po zachodniej stronie ulicy Żelaznej. Dom Sierot z ul. Chłodnej 33 przeniesiono wtedy do gmachu Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych przy ulicy Siennej 16 (z drugim wejściem od ulicy Śliskiej 9). Z tego miejsca Janusz Korczak, Pani Stefa, dziesięcioro wychowawców i 239 dzieci zostali 5 sierpnia 1942 roku wypędzeni na Umschlagplatz.
Z Umschlagplatz zostali przewiezieni w wagonach bydlęcych do obozu zagłady w Treblince, gdzie wszystkich uduszono gazem.
A tak opisywał Korczak Dom Sierot pod koniec 1941 roku.
"Będziecie pamiętali wiele różnych dróg i ulic - i ulic Śliską, i ten dom, który nie jest nasz i my nie jesteśmy jego. [...]
Będziecie pamiętali przeprowadzkę i nieład pierwszych dni i tygodni, klasę ciemną na parterze, salę jasną na trzecim piętrze... A ci, którzy uczą się rysunku, będą pamiętali pokoik na strychu z nietynkowanym sufitem i czerwonymi ścianami, na których rozwieszone sto pięćdziesiąt obrazków.
Na drzwiach wejściowych był napis:
"Prosimy pana złodzieja, żeby nie łamał zamka, bo pokój jest pusty, zamknięty jedynie dlatego tylko, żeby goście kuchni ludowej nie zanieczyszczali podłogi".
Ile razy ktoś zobaczy garstkę wypalonych zapałek, przypomni sobie Alberta i zapyta:
- Z kim się ożenił? Ile ma dzieci/ jak powodzi się jemu - i czy został rysownikiem, czy robi coś innego?
Ile razy ktoś usłyszy wieczorem muzykę, przypomni sobie Lutka i jego piątkowe wieczorne koncerty.
A potem ustawią się w długiej kolejce wszyscy inni i wszystko inne.
Skrzynka znalezionych znalezionych rzeczy, sąd, gazetka sobotnia, plebiscyt, stopnie życzliwości, egzamin z czytania, książki, które przeczytał, zupę wojenną, która raz była smaczna, a trzy razy tak sobie - żydowska, gettowa, wojenna.
Wiele się zawsze zapominać będzie, jako nieciekawe i nieważne.
Ale wystawę sztuk pięknych i akademię malarstwa pod strychem całe życie pamiętać będą jej uczniowie."
A tak opisywał Korczak Dom Sierot pod koniec 1941 roku.
"Będziecie pamiętali wiele różnych dróg i ulic - i ulic Śliską, i ten dom, który nie jest nasz i my nie jesteśmy jego. [...]
Będziecie pamiętali przeprowadzkę i nieład pierwszych dni i tygodni, klasę ciemną na parterze, salę jasną na trzecim piętrze... A ci, którzy uczą się rysunku, będą pamiętali pokoik na strychu z nietynkowanym sufitem i czerwonymi ścianami, na których rozwieszone sto pięćdziesiąt obrazków.
Na drzwiach wejściowych był napis:
"Prosimy pana złodzieja, żeby nie łamał zamka, bo pokój jest pusty, zamknięty jedynie dlatego tylko, żeby goście kuchni ludowej nie zanieczyszczali podłogi".
Ile razy ktoś zobaczy garstkę wypalonych zapałek, przypomni sobie Alberta i zapyta:
- Z kim się ożenił? Ile ma dzieci/ jak powodzi się jemu - i czy został rysownikiem, czy robi coś innego?
Ile razy ktoś usłyszy wieczorem muzykę, przypomni sobie Lutka i jego piątkowe wieczorne koncerty.
A potem ustawią się w długiej kolejce wszyscy inni i wszystko inne.
Skrzynka znalezionych znalezionych rzeczy, sąd, gazetka sobotnia, plebiscyt, stopnie życzliwości, egzamin z czytania, książki, które przeczytał, zupę wojenną, która raz była smaczna, a trzy razy tak sobie - żydowska, gettowa, wojenna.
Wiele się zawsze zapominać będzie, jako nieciekawe i nieważne.
Ale wystawę sztuk pięknych i akademię malarstwa pod strychem całe życie pamiętać będą jej uczniowie."
18 lipca 1942 roku, cztery dni przed rozpoczęciem Wielkiej Akcji Grossaktion in Warschau, w Domu Sierot na Siennej 16 odbyło się ostatnie przedstawienie teatralne w dogorywającym getcie. Dziecięca inscenizacja dramatu Rabindranatha Tagorego Poczta była dla Korczaka symbolicznym pożegnaniem z życiem.
* Manuskrypt tekstu był wśród dokumentów Korczaka, m.in. Pamiętnika uratowanych 5 sierpnia 1942 roku przez Pana Miszę (Michal Wasserman Wróblewski) z Domu Sierot na Siennej 16 do Dużego Getta. Dostarczono je później, prawdopodobnie 12 sierpnia 1942 roku, do Igora Newerlego i Maryny Falskiej, do Naszego Domu na Bielanach. Ten tekst do Gazetki Domu Sierot: Będziecie pamiętać całe życie był pisany pod koniec 1941 roku czyli po październikowej przeprowadzce z ulicy Chłodnej 33 na ulicę Sienną 16/Śliską 9.
 |
| 18 lipca 1942 roku, cztery dni przed rozpoczęciem Wielkiej Akcji Grossaktion in Warschau, w Domu Sierot na Siennej 16 odbyło się ostatnie przedstawienie teatralne w dogorywającym getcie. Dziecięca inscenizacja dramatu Rabindranatha Tagorego Poczta była dla Korczaka symbolicznym pożegnaniem z życiem. |
 |
| Sienna 16 |
 |
| Sala balowa, Sienna 16, 1931 rok. Zjazd związków zawodowych. |
 |
| Sienna 16 - lokalizacja. |
* Manuskrypt tekstu był wśród dokumentów Korczaka, m.in. Pamiętnika uratowanych 5 sierpnia 1942 roku przez Pana Miszę (Michal Wasserman Wróblewski) z Domu Sierot na Siennej 16 do Dużego Getta. Dostarczono je później, prawdopodobnie 12 sierpnia 1942 roku, do Igora Newerlego i Maryny Falskiej, do Naszego Domu na Bielanach. Ten tekst do Gazetki Domu Sierot: Będziecie pamiętać całe życie był pisany pod koniec 1941 roku czyli po październikowej przeprowadzce z ulicy Chłodnej 33 na ulicę Sienną 16/Śliską 9.
