Korczak i ulica Sienna w Warszawie

Ulica Sienna widziała bardzo dużo.


W marcu 1905 roku Henryk Goldszmit (Janusz Korczak) otrzymał dyplom lekarza na UW i podjął pracę w żydowskim Szpitalu dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów przy ulicy Śliskiej 51/Sienna 60 w Warszawie. Tam, jako tzw. lekarz miejscowy, zobowiązany był do całodobowej opieki nad chorymi oraz udzielania porad w ambulatorium przyszpitalnym (bez różnicy wyznania).

Szpital dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów przy ulicy Śliskiej 51/Sienna 60  (dom przechodni). Szpital Dziecięcy im. Bersonow i Baumanow, obecnie Wojewodzki Szpital Zakazny im. Dzieci Warszawy. Pomiędzy 1903-1912 Korczak pracował tu jako pediatra Jako lekarz miejscowy korzystał ze służbowego mieszkania na terenie szpitala. Pensję stanowiło 200 rubli rocznie – w czterech ratach.  Na scianie budynku znajduje się pamiątkowa tablica, którą odsłonięto w 2001 roku dla upamiętnienia dr Anny Braude Hellerowej, wybitnego lekarza i dyrektora Szpitala dla Dzieci im. Bersonow i Baumanow w latach 1930-1942. Doktor Braude Hellerowa wspolpracowala z Korczakiem. Namowiła go zeby wykładał w psychologie w Szkole Pielegniarek która kierowała. Studentki miały praktyke w szpitalu im.Bersonow i Baumanow. 

W dniu 21 października 1941 roku Niemcy wydali zarządzenie o zacieśnieniu granic getta. Dom Sierot z ul. Chłodnej 33 (poprzednio z Krochmalnej 92) przeniesiono do gmachu Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych przy ulicy Siennej 16 (z drugim wejściem od ulicy Śliskiej 9).

Fotografowane w kierunku zachodnim z muru getta na ulicy Wielkiej. W roku 1941 i parzyste i nieparzyste numery na ulicy Siennej nalezaly do getta. W oddali po prawej stronie widac domy na ul. Siennej 14 i 16. Nr. 16 to Dom Sierot Janusza Korczaka. Foto Joe Heydecker.

Widok z ulicy Siennej na wschód. W tym okresie nie była jeszcze podzielona i jej strona południowa nalezała do getta. Fotograf stał na wysokosci Domu Sierot Korczaka (Sienna 16). Domy po lewej to Sienna 14-12. W oddali mur getta przy ulicy Wielkiej. Na chodniku po lewej stronie, widac miejsca na których jeszcze niedawno rosły drzewa.

Warszawa 1944 rok. Ulica Sienna 16 gdzie mieścił się Dom Sierot jest zaznaczony*. Białe przestrzenie miedzy domami to gruzy po bombardowaniach Luftwaffe we wrześniu 1939 r.

Sienna 16 - Gmach Tow. Pracowników Handlowych m. Warszawy. Z tego miejsca Janusz Korczak, dziesięcioro wychowawców i 239 dzieci zostali 5 sierpnia 1942 wyprowadzeni na Umschlagplatz, rampę kolejową Dworca Gdanskiego przy Stawkach. Stąd zostali przewiezieni wagonami bydlecymi do obozu zagłady w Treblince, gdzie zostali zamordowani!

Warszawa, 4 sierpnia 1942 roku, Korczak patrzy na ulice Sienna przez która, podzielona drutem kolczastym przebiegała granica getta.

Podlałem kwiaty, biedne rośliny sierocińca, rośliny żydowskiego sierocińca. Ziemia spieczona odetchnęła.

Przygląda się mojej pracy wartownik. Czy go drażni, czy roz­rzewnia ta moja pokojowa o szóstej rano czynność?

Stoi i patrzy. Nogi szeroko rozstawił.

[...] Pisma, w których współpracowałem, zamykano, zawiesza­no, bankrutowały.

Wydawca odebrał sobie życie zrujnowany.

A to wszystko nie, że jestem Żydem, ale że urodziłem się na Wschodzie.

Smutna mogłaby być pociecha, że i pysznemu Zachodowi nie jest dobrze.

Mogłaby być, ale nie jest. Nikomu nie życzę źle. Nie umiem. Nie wiem, jak to się robi.

[...] Podlewam kwiaty. Moja łysina w oknie, taki dobry cel.

Ma karabin. Dlaczego stoi i patrzy spokojnie?

Nie ma rozkazu.

A może był za cywila nauczycielem na wsi, może rejentem, za­miataczem ulic w Lipsku, kelnerem w Kolonii?

Co by zrobił, gdybym mu kiwnął głową? Przyjaźnie ręką pozdro­wił? Może on nie wie nawet, że jest tak, jak jest?

Mógł przyjechać wczoraj dopiero z daleka...

Ulica Sienna fotografowana z ulicy Zielnej. Za skrzyzowaniem z ulica Wielka widac mur getta (albo barykade powstancza!).

Sienna z okresu getta. Na tym odcinku odzielona drutem kolczastym po środku. 

Sienna 16 z okresu po deportacji 5 sierpnia 1942 (dom pierwszy po z prawej).  Stąd zostali wyprowadzeni na Umschlagplatz,  rampę kolejową Dworca Gdanskiego przy Stawkach a nastepnie przewiezieni wagonami bydlecymi do obozu zagłady w Treblince, gdzie zostali zamordowani - Korczak, wychowawcy i 239 dzieci z Siennej 16. Na tym odcinku oddzielona drutem kolczastym po środku. 

Zdjęcie słupa ogłoszeń w Warszawskim getcie. M.in. Ogłoszenie Cafe Sienna 16, czyli w tym samym domu w którym mieścił się Dom Sierot. Za słupem mur getta i ulica Chłodna.

Barykada na ul. Siennej przy skrzyżowaniu z ul. Wielką (widok w kierunku południowo-wschodnim). Barykade widac na zdjeciu lotniczym zrobionym o godzinie 3.15 przez Luftwaffe. Wiele innych barykad widac w okolicy m.in. na ul. Twardej nieopodal pl. Grzybowskiego,

Wrzesień 1944 roku. Odwrót na Wole po Powstaniu Warszawskim.

Batalion "Pięść" broni barykady na ul. Siennej przy skrzyżowaniu z ul. Wielką (widok w kierunku wschodnim) na Śródmieściu. Po prawej stronie grupy widoczne stojące butelki zapalające. W głębi kamienice Sienna 5/7, Sienna 3 i Sienna 1 (róg ul. Marszałkowskiej). Wrzesień 1944.

Skrzyżowanie ul. Siennej z ul. Wielką (widok w kierunku poludniowo-zachodnim).  Zdjecie zrobione z ruin narożnego domu Wielka 16/Sienna 8.

Dom przy ulicy Siennej 16, przeżył Powstanie Warszawskie ale nie budowe Palacu Kultury i Nauki na poczatku lat 50-tych.

Skrzyżowanie ul. Siennej z ul. Wielką (widok w kierunku poludniowo-zachodnim).  Zdjecie zrobione z narożnego domu Wielka/Sienna. Na pierwszym planie i w głebi (przed Domem Sierot) stoja zółto-zielone konhelerki, powozy zastepujace tramwaje w getcie. 

 Skrzyżowanie ul. Siennej z ul. Wielką (widok w kierunku poludniowo-zachodnim). Zydowski policjant patrzy na ryksze. Za nim ruiny domu Sienna 9/Wielka 15. 

Skrzyżowanie ul. Siennej i Sliskiej z ul. Wielką. 1944 rok. 

Skrzyżowanie ul. Siennej z ul. Zielną (widok w kierunku wscchonim).  Zdjecie zrobione z ulicy Siennej. Po prawej stronie budowa muru getta.