Nur für Juden - Tylko dla Żydów - Warszawa - Tramwaje

Jednym z pierwszych zarządzeń niemieckich dotyczących ludności Warszawy korzystającej z komunikacji miejskiej było wydanie w 1939 roku zakazu jazdy Żydom w wagonach motorowych. Pierwsza segregacja. Zezwolono jedynie na jazdę w doczepnych.

W ostatnich dniach września 1940 roku wyjechał na ulice Warszawy tramwaj przeznaczony tylko dla Żydów. Pomalowany był na żółto, z niebiesko-białą gwiazdą Dawida ze wszystkich stron oraz z napisem: "Nur für Juden". Tutaj tramwaj na ulicy Leszno, czyli w samym getcie.

Jednym z pierwszych zarządzeń niemieckich dotyczących ludności Warszawy korzystającej z komunikacji miejskiej było wydanie w 1939 roku zakazu jazdy Żydom w wagonach motorowych. Pierwsza segregacja. Zezwolono jedynie na jazdę w doczepnych. 

W ostatnich dniach września 1940 roku wyjechał na ulice Warszawy tramwaj przeznaczony tylko dla Żydów. Pomalowany był podobno na żółto, z niebiesko-białą gwiazdą Dawida i ze wszystkich stron oraz z napisem: "Nur für Juden".

Warszawa, getto. 1940 r. Tłum zgromadzony wzdłuż ul. Nalewki przy wylocie ul. Świętojerskiej, przepuszczający tramwaj linii 14. Ujęcie z drugiego piętra domu przy ul. Nalewki 13 w kierunku północno-wschodnim

26 listopada 1940 roku uruchomiono trzy specjalnie oznakowane linie tramwajowe (nr. 15, 28, 29), przeznaczone wyłącznie dla Żydów. 

21 lutego 1941 roku, trzy linie tramwajowe przeznaczone tylko dla Żydów zostały zlikwidowane, a na ich miejsce ruszył tramwaj bez numeru, zaopatrzony w tarczę z niebiesko-białą gwiazdą Dawida. Wagony tej linii jeździły po trasie Plac Muranowski - Muranowska - Zamenhofa - Gęsia ( na prawo ) - Nowolipie - Żelazna - Leszno - Karmelicka - Dzielna - Zamenhofa - Gęsia (na prawo) - Nalewki - Plac Muranowski. Niemcy kazali zlikwidować ten tramwaj. Nastąpiło to w połowie sierpnia 1942 roku w związku z tzw Wielką akcją - wywózką Żydów do obozu smierci w Treblince.

Tramwaj na ulicy Leszno, latem 1941 r.

15 marca 1941 na terenie Generalnej Guberni wchodzi w życie zarządzenie (wydane przez Franka 20 lutego 1941), zabraniające Żydom korzystania z kolei żelaznych, tramwajów, taksówek, dorożek, bez każdorazowego zezwolenia.

W kwietniu 1941 roku na ulicach getta pojawiają się konne tramwaje (omnibusy), zwane popularnie "kohnhellerkami" (kolaboranci, Kohn i Heller otrzymali od Niemców koncesje na prowadzenie "Towarzystwa Komunikacji Omnibusowej". W tym celu na 25 platformach ustawiono pudła przypominające kioski "Ruchu" z lat 50-tych. Linia istniała do października 1941.

W czasie Wielkiej Akcij w Warszawskim Getcie "kohnhellerkami" zwożono też na Umszlag.

Skrzyżowanie ul. Siennej z ul. Wielką (widok w kierunku poludniowo-zachodnim).  Zdjęcie zrobione z narożnego domu Wielka/Sienna. Na pierwszym planie i w głębi (przed Domem Sierot) stoją żółto-zielone konhelerki, powozy zastepujące tramwaje w getcie. 

Konhelerka, skrzyżowanie ul. Grzybowskiej z ul. Waliców 

Skrzyżowanie ul. Leszno i skręt w Karmelicką (w prawo)

Powstanie getta spowodowało duże zmiany w komunikacji tramwajowej na terenie Warszawy. Linie jadące tranzytem przez ten teren ulica Chłodną nie mogły tam mieć przystanków, Nie wolno było do nich wsiadać i z nich wysiadać. W tym celu przez getto tramwaj jechał pod nadzorem tzw. "pilotów. Stali oni na stopniach i nie pozwalali nikomu wsiąść ani wysiąść. 

Tramwaje linii 4, k 26 listopada 1940 r. znieniły trase z powodu utworzenia getta warszawskiego. Tego samego dnia powstała linia 29 kursująca na terenie getta - tylko dla Żydów. 16 kwietnia 1942 r. powstała linia O zarezerwowana tylko specjalnie dla Niemców, kursująca w główne punkty Śródmieścia, obsługiwana przez 14 wozów będących w najlepszym stanie technicznym. 

Getto warszawskie: ulica Żelazna - widok na północ z aryjskiego tramwaju (przypuszczalnie 22) przejeżdżającego ulicą Chłodną. 

Linie jadące tranzytem przez ten teren ulica Chłodną nie mogły tam mieć przystanków, Nie wolno było do nich wsiadać i z nich wysiadać. W tym celu przez getto tramwaj jechał pod nadzorem tzw. "pilotów. Stali oni na stopniach i nie pozwalali nikomu wsiąść ani wysiąść. 

Tramwaj w Warszawie - "Nur für Deutsche". Na tramwaju, na dachu mamy wypisaną dokładnie trasę po niemiecku: Plac Teatralny - Plac Bramy (Żelaznej) - Marszałkowska - Pomnik Lotnika - ul. Zwycięstwa (Al. Ujazdowskie) - Nowy Świat - Ul. Krakowska (Krakowskie Przedmieście) i Plac Teatralny. Trasa dość długa, wijąca się przez całe Śródmieście Warszawy. Tramwaj "Tylko dla Niemców" skręca z ul. Granicznej (widoczna po lewo) w ul. Królewską w kierunku do Marszałkowskiej.