Niuta Tejtelbaum - Walther w stawie i siostry Rozental - Boże nie daj wybaczyć!

Niuta Tajtelbaum miała twarz niewiniątka i długie warkocze w naturalnym kolorze blond. Wygląd był pomocny, ale odwaga ważniejsza. (ps. Wanda, Wanda Witwicka). Wykonywała wyroki na gestapowcach i podkładała bomby, była jedną z najdzielniejszych bojowniczek Getta Warszawskiego.

Lunia Rozental. Niemiecka legitymacja kolejowa. Deutsche Reichbahn i PKP. Niuta Tejtelbaum nauczyła moją mamę Lunię jak się używa pistolet, składa, rozkłada i jego części i pielęgnuje.

Zofia Dabrowa czyli Lunia Rozental

Niuta Tejtelbaum, urodzona w Łodzi w 1918 r., należała w czasie wojny do PPR. Brała aktywny udział w akcjach likwidacyjnych funkcjonariuszy Gestapo. Posiadała pistolet. W Getcie Warszawskim nauczyła moją mamę jak się używa pistolet, składa, rozkłada i jego części. To było przed Wielka Akcją w 1942 roku. Trwało organizowanie przez PPR grup oporu w Getcie. Nie wiem na ile moja mama silnie popierała PPR, na pewno mocno popierała walkę zbrojną. Na grobie starszej siostry Sabina dała napis Boże nie daj wybaczyć!

W Warszawskim getcie Niuta i Lunia były jedne z pierwszych, które przystąpiły do Polskiej Partii Robotniczej. Niuta pod pseudonimem "Wanda" działała jako kurierka, m.in. zdobywała i transportowała broń. Latem 1942 r. – wstąpiła do Gwardii Ludowej, opuściła getto i została zastępczynią dowódcy odziału bojowego. W dalszym ciagu kontynuowała pracę jako łączniczka między PPR a Blokiem Antyfaszystowskim z którego powstal ZOB.

Niuta Tajtelbaum była zaangażowana w zamach na kawiarnie "tylko dla Niemców", Café Club i napad na bank. 17 stycznia 1943 r. Niuta Tajtelbaum podłożyła bombę pod kino oraz teatr „Kammerlicht Spiel” przy ul. Marszałkowskiej 8.

19 lipca 1943 r., w bramie domu, w którym mieszkała (ul. Poznańska 21), aresztowało ją Gestapo. W areszcie torturami próbowano wymusić na niej wyjawienie informacji umożliwiających ustalenie tożsamości jej towarzyszy. Niuta nie wydała jednak nikogo. Została zamordowana niedługo potem i pochowana w nieznanym miejscu.

Po Wielkiej Akcji również moja matka Lunia Rozental "wyszła"  z Getta Warszawskiego. Wyszła (20 września 1942 roku) wraz 3-letnim siostrzeńcem Mariankiem, synkiem starszej, nieżyjącej siostry Sabiny . Przez miesiąc była w Wołominie a potem pojechała z młodsza siostrą Krystyną, jej przyszłym mężem Bronkiem Kopyto i z Mariankiem przez Tarnopol do Kopyczyniec.

Wg. mojej matki to Tarnopol i okolica uważane były za względnie spokojne. Rodzina matki szwagra po wyjściu z warszawskiego getta osiadła właśnie w Tarnopolu. Czytając historię Zagłady na tych terenach spotykam się z zupełnie inna rzeczywistością. W Kopyczyńcach tuż przed przyjazdem mojej matki dopiero co się skończyła tamtejsza Gross aktion. W Tarnopolu gdy Żydzi nie chcieli założyć Judenratu była fala bestialskich morderstw a gdy wreszcie 40 osób zgłosiło się na negocjacje z Niemcami zostali oni zakopani żywcem! To wszystko się działo pod koniec 1941 roku. Skąd takie pogłoski "że tam łatwiej przeżyć"? Czy ktoś z Was wie?

Matka z siostrą Krystyną i z 3-letnim siostrzeńcem Marianem, synkiem trzeciej, nieżyjacej siostry Sabiny były w Kopyczyńcach na papierach aryjskich od października 1942 roku do marca 1944 roku gdy wkroczyła tam Armia Czerwona. Po Niemcach, nowy strach, Rosjanie, nowa władza no i pytania co robią Warszawianki w Kopyczyńcach. Rosjanie przeprowadzali rewizje. A w domku mojej mamy był ukryty Walther. Nie Niemiec ale pistolet Walther skradziony przez moją mamę od podchmielonych Niemców (Wehrmacht) którzy mieli kwaterę przez kilka dni w domku gdzie mieszkała moja mama z siostrą i siostrzeńcem. Oprócz pistoletu podłączała mama na noc prąd do klamki od drzwi.

Rosjanie, nowa władza od wiosny 1944 roku, no i pytania co robią Warszawianki w Kopyczyńcach. Rosjanie przeprowadzali rewizje. A w domku mojej mamy był ukryty Walther. Nie Niemiec ale pistolet Walther skradziony od podchmielonych Niemców którzy mieli kwaterę przez kilka dni w domku gdzie mieszkała moja mama z siostrą i siostrzeńcem. 

Walther jest na dnie jeziora lub stawu w Kopyczyńcach. Wrzucony przez moja mamę wiosną 1944 roku.  Rosjanie, nowa władza od wiosny 1944 roku, no i pytania co robią Warszawianki w Kopyczyńcach. Rosjanie przeprowadzali rewizje. A w domku mojej mamy był ukryty Walther. Nie Niemiec ale pistolet Walther skradziony od podchmielonych Niemców którzy mieli kwaterę przez kilka dni w domku gdzie mieszkała mama z siostrą i siostrzeńcem. To chyba te stawy na pólnoc od stacji kolejowej.

Gdy Rosjanie przyszli do Kopyczyniec był ten Walther (pistolet) prawdziwym obciążeniem. NKWD było tam aktywne. Rosjanie, nowa władza od wiosny 1944 roku, no i pytania co robią Warszawianki w Kopyczyńcach. Rosjanie przeprowadzali rewizje. A w domku mojej mamy był ukryty Walther. Właśnie dlatego Walther spoczywa na dnie jeziora lub stawu w Kopyczyńcach. Wrzucony przez moją mamę wiosną 1944 roku. 

Zdaje się że moja matka i jej siostra Krystyna dopiero po wojnie powiedziały p. Wojciechowskim o swoim "pochodzeniu". Moja mama też prała i prasowała bieliznę Żydów z okolicznych lasów. Opowiadała że jak prasowała bieliznę po praniu i że w szwach były w dalszym ciągu wszy które skwierczały pod żelazkiem! Podczas takiego nocnego prania Żydzi byli schowani w kurniku p. Wojciechowskich.

Państwo Wojciechowscy chyba się domyślali że matka z siostra i siostrzeńcem sie ukrywają. Mieli pełne zaufanie do matki i jej powiedzieli m.in. że ich pomoc domowa, Marysia to chyba Żydówka i żeby o tym nikomu nie mówić!!!

Niuta i moja mama po polsku i angielsku w artykule Danielii Malec na stronach MGW:

W latach trzydziestych działała w Socjalistycznym Związku Młodzieży Szkolnej, Komunistycznym Związku Młodzieży Polskiej i w nielegalnej organizacji „Spartakus”. Pomimo relegowania ze szkoły zdała maturę w 1936 roku. Studiowała filozofię i historię na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie wraz z przyjaciółkami – Kazią Kagan, Hanką Belą Krakowską i Lunią Rozental – protestowała przeciwko antysemickiemu „gettu ławkowemu”.

Po wybuchu wojny Niuta wyjechała do Lwowa, kontynuując działalność w środowisku lewicowym. Po wkroczeniu Niemców i pogromie ludności żydowskiej wróciła do Warszawy. W getcie warszawskim zamieszkała z siostrą Iną przy ul. Dzielnej i wstąpiła do Związku Walki Wyzwoleńczej, a później do Polskiej Partii Robotniczej. Początkowo zajmowała się pomocą biednym, następnie konspiracją i dywersją. W 1942 roku była współzałożycielką Bloku Antyfaszystowskiego, została łączniczką bloku i zaczęła przedostawać się na drugą stronę muru.

Niuta pod pseudonimem Wanda Witwicka przenosiła broń, prasę i meldunki, organizowała schronienia dla uciekinierów z getta. W listopadzie 1942 roku dołączyła do „Specgrupy” Gwardii Ludowej, wykonującej najtrudniejsze akcje bojowe w okupowanej Warszawie. Brała udział m.in. w ataku na niemieckie lokale, akcjach sabotażowych i likwidacjach konfidentów. Mówiła biegle po niemiecku, co w połączeniu z talentem do kamuflażu pozwalało jej wnikać w środowiska niemieckie.

Podczas powstania w getcie warszawskim w kwietniu 1943 roku Niuta uczestniczyła w akcjach Gwardii Ludowej wspierających walczących Żydów – m.in. w ostrzelaniu niemieckiego stanowiska ogniowego przy murze getta, w którym zginęło dwóch Niemców.

19 lipca 1943 roku została aresztowana w bramie kamienicy przy ul. Poznańskiej 19.

Niuta Tejtelbaum began her studies in philosophy and history at the University of Warsaw. Together with Kazia Kagan, Hanka Bela Krakowska, and Lunią Rozental, she actively opposed the segregation of Jewish students (the so-called ghetto benches) and manifestations of antisemitism among nationalist students. The outbreak of war in September 1939 brutally interrupted her education. Together with Kagan, Krakowska, and Rozental, she went to Lviv, where she continued her involvement in left-wing circles. After the Germans occupied the city and the Jewish population was massacred in the autumn of 1941, the friends returned to Warsaw.

W skrócie:

To wszystko jest opisane w książce Dobry Doktor Warszawy która wyszła po angielsku jako The Good Doctor of Warsaw., Elisabeth Gifford. Wyjdzie w tym roku po polsku. A tak to były 3 siostry. Sabina, Lunia i Krystyna, wg. wieku. Lunia (moja mama) i mama 

Orit Zehavi Bergman, Kazia

 (Ciocia Kazia) to przyjaciółki z UW jeszcze przed WWII. Były jednocześnie we Lwowie jak Lwów należał do ZSRR. Później po Barbarossa wróciły, każda osobno do Warszawy do Getta. Wtedy najstarsza z trzech sióstr Rozental, Sabina (mama Marianka) miała już grób na Okopowej. W Getcie przy organizowaniu grup oporu Niuta Tejtelbaum nauczyła Lunie i Kazie obsługi pistoletów. Pozostałe przy życiu siostry Lunia i Krystyna wraz z synkiem Sabiny (Mariankiem) wyszły z Getta tuż po Wielkiej akcji. Państwo Wojciechowscy opiekowali sie siostrami Rozental i niby "nieślubnym" dzieckiem (Mariankiem) tak jak podały Luni. Wojciechowscy pomagali Żydom z lasu. Po przesunięciu sie frontu na zachód wkroczyli do Kopyczyniec Rosjanie. W takich sytuacjach tzw osoby trzecie w tym wypadku "warszawianki" sa zawsze podejrzane o wszystko. Dlatego Walther, pistolet niemiecki powędrował do stawu a Lunia Krysia i Marianek pojechały do wyzwolonego Łowicza.

"Miejsce w ławkach nieparzystych"

5 października 1937 roku rektor Uniwersytetu Warszawskiego Włodzimierz Antoniewicz wprowadził getto ławkowe na tej uczelni. Spotkało się to z protestami znacznej części profesorów i rozmaitymi formami protestu ze strony studentów żydowskich i przeciwników nacjonalizmu.