Korczak - Kolonie letnie and Dom Sierot as photographed in newspapers

In 1898, Korczak graduated from the gymnasium and enrolled at the Faculty of Medicine of the Imperial University of Warsaw. Here is his photograph in the official student uniform. The technique used in this printed photograph is called halftone printing. The halftone technique means that the image is created by large and small dots (a raster) on a white background. In this way, dots create the image. The technique gives smoother transitions and a more "photographic feel" compared to the previously used etchings.

In 1909 Promyk, a bi-weekly newspaper, published Mośki, Joski i Srule about the camp for Jewish boys at Michalówka. The first chapter was published on June 15, 1909. Some months later Promyk published another story from the camps for Christian boys in “Wilhelmówka”. In the first story, about Jewish boys, there were no photos, just drawings. This is probably just due to the lack of photos as the Korczaks story about Christian boys appeared in the same newspaper just weeks after Mośki, Joski i Srule were published.

Newspaper ŚWIAT, nr. 35, 29 August 1908. In 1908 the photos provided by Korczak were published in the newspaper Swiat. Korczak worked as an educator during the camps for Christian boys in “Wilhelmówka” in the summer of 1908. The good quality of the paper allowed the publishing of the photos.

Newspaper Promyk published in 1909 photos provided by Korczak who worked as an educator during the camps for Christian boys in “Wilhelmówka” (1908). Some of the photos were the same as the ones published a year earlier in Swiat. Previously, the same year, Promyk published Mośki, Joski i Srule about the camp for Jewish boys at Michalówka. The good quality of the paper allowed the publishing of the photos.

Three girls from the summer camp Zofiówka. It was actually the newspaper Promyk that published in 1909 photos provided by Korczak. Korczak worked as an educator during the camps for Christian boys in “Wilhelmówka”  and Zofiówka, for girls was located next to it. Some photos were the same as the ones published a year earlier in ŚWIAT. Previously, the same year, Promyk published Mośki, Joski i Srule about the camp for Jewish boys at Michalówka. The good quality of the paper allowed the publishing of the photos.

Korczak's experiences as an educator at the Jewish after they were first published in installments in numerous newspapers were published as a book. Mośki, Joski i Srule was printed in 1909. The illustrator, Sara Lipszycowa likely used photographs from Christian summer camp as templates for her drawings from the Jewish summer camp. The clothing at both camps was the same. Here You can easily see that the two pages have been printed on different types of paper (which also yellowed differently). Often different printing houses were used for this.

In the very first Mały Przegląd from October 9th. 1926, Korczaks explains that illustrations in the newspaper are a great idea but they are very expensive. 

Mały Przegląd - First photo in the Korczaks newspaper - Misza Geller R.2, nr 26 (April 1, 1927).

Several supplements were published by Nasz Przegląd (Our Review). Here, on the left Korczaks Przegląd (Little Review), was edited on Fridays and Nasz Przegląd Ilustrowany (Our Review Illustrated) was edited on Sundays. Korczaks newspaper, Mały Przegląd was published on ordinary quality paper while Nasz Przegląd Ilustrowany was printed on a better paper quality. The technique used in this printed photograph is called halftone printing. 

Nasz Przegląd Ilustrowany (Our Review Illustrated). Jubilee of the 25th anniversary of the Orphan Aid Society, Warsaw 1933. In the upper left corner - is Janusz Korczak, in the right - Maurycy Mayzel, then president of the society. 

Nasz Przegląd Ilustrowany was printed on better paper. The technique used in this photograph is halftone printing. 

Jubilee of the 25th anniversary of the Orphan Aid Society, Warsaw 1933. In the upper left corner - Janusz Korczak, in the right - is Maurycy Mayzel, then president of the society.

Many years ago, I investigated Korczaks newspaper Mały Przegląd. I was particularly looking for the very first photograph that appeared in this newspaper. I found the photo of "The Strongest Man" - Misza Geller to be the first. Mały Przegląd (Little Review) appeared weekly on Fridays. Of course, the main newspaper Nasz Przegląd published photos much earlier and also published a special supplement on Sundays, a newspaper, Nasz Przegląd Ilustrowany.

Nasz Przegląd (Our Review) published a total of 8,962 issues between March 1923 and September 1939, with circulation estimates varying from 20,000 to 50,000. As Korczaks Mały Przegląd (Little Review) appeared as a supplement to „Nasz Przegląd” it had the same circulation with some extra newspapers sent mail within Poland and also abroad.

„Mały Przegląd”, as a weekly extra to „Nasz Przegląd” („Our Review”), was published from October 9th, 1926 to September 1, 1939. The founder and the first editor of this extraordinary magazine was Janusz Korczak. The editorial office was located in two rooms made available by „Nasz Przegląd” at Nowolipki 7. 

Today, it is hard to imagine magazines without pictures. But the fact is that newspapers, in various forms, existed for quite a long time without any pictures in them. Partly because the possibility of printing newspapers came much earlier than the possibility of taking photographs in general, but also because it took a while before people figured out how to print pictures. The first photographic image printed in a newspaper, a photomechanical reproduction ( not using an etching as a basis) of a photograph appeared in the Daily Graphic on March 4, 1880. The technique used then is called halftone printing. The halftone technique means that the image is created by large and small dots of black color on a white background, which in this way creates the image. The technique gives smoother transitions and a more "photographic feel" compared to the etchings.

To publish photographs was not only a question of printing technique. Halftone printing techniques required modern machines and also a better quality of paper to be used. Some newspapers like Nasz Przeglad used, therefore, supplements that were printed on paper with better quality that allowed satisfactory reproduction of photographs. At the same time when newspapers began to feature photographs, more routinely lighter cameras were introduced (in the 1920s). Also in books, one was using separate pages to print photos and drawings that required a better quality. This process is also used nowadays.

Newspaper Promyk published in 1909 photos provided by Korczak/Goldszmit who worked as an educator during the camps for Christian boys in “Wilhelmówka” (1908). Some of the photos were the same as the ones published a year earlier in Swiat. Previously, the same year, Promyk published Mośki, Joski i Srule about the camp for Jewish boys at Michalówka.

Korczak's experiences as an educator at the Jewish and Christian summer camps that were first published in installments in numerous newspapers resulted in two books: Mośki, Joski i Srule (1909) and Józki, Jaśki i Franki (1910).

Nasz Przegląd Ilustrowany (Our Review Illustrated) was printed on better paper quality. The technique used in this printed photograph is called halftone printing. It was printed (above) Feniks printing office at 12 Graniczna Street while Nasz Przegląd (Our Review) and also Korczaks Little Review were printed at Nowolipki Street where the editorial offices were located.

Photo of Korczaks "Dom Sierot" printed separately on special paper and enclosed as a last page in "Diary" of the Help for Orphans Society in Warsaw for 1914.  It was later called "Report" -  Pamiętnik Towarzystwa "Pomoc dla Sierot" w Warszawie za rok 1914

Emanuel Ringelblum - "Krysia" - Mordechaj Anielewicz - Janusz Korczak.

80 lat temu, 7 marca 1944 roku, w kryjówce przy ulicy Grójeckiej, w bunkrze "Krysia" schwytano Emanuela Ringelbluma, twórcę i organizatora archiwum getta warszawskiego, oraz blisko 40 Żydów i Żydówek, ukrywających się wraz z nim.

80 lat temu, 7 marca 1944 roku, w kryjówce przy ulicy Grójeckiej, w bunkrze "Krysia" schwytano Emanuela Ringelbluma, twórcę i organizatora archiwum getta warszawskiego, oraz blisko 40 Żydów i Żydówek, ukrywających się wraz z nim.
„Krysia” była największą i najdłużej istniejącą żydowską kryjówką „po aryjskiej stronie” okupowanej Warszawy.
10 marca 1944 r., mieszkańcy „Krysi”, wśród nich Emanuel Ringelblum, zostali rozstrzelani w ruinach getta warszawskiego.

Piękny (i prawdziwy) jest opis jedynego dowódcy - komendanta Powstania w Getcie Warszawskim - Mordechaja Anielewicza w Pamiętnikach Ringelbluma. Tak różny od obrazu przedstawionego i rozpowszechnianego przez zgorzkniałych, pomarcowych "opowiadaczy".

"Tego młodego człowieka, lat 25, średniego wzrostu, o wąskiej, bladej, spiczastej twarzy, o długich włosach, sympatycznej powierzchowności, poznałem na początku wojny. Przyszedł do mnie ubrany po sportowemu i poprosił o pożyczenie książki. Od tego czasu często przychodził pożyczać książki z dziedziny historii Żydów, szczególnie z zakresu ekonomii, którą bardzo się interesował. Któż mógł wiedzieć, że ten cichy, skromny i sympatyczny młodzieniec wyrośnie na człowieka, który po trzech latach stanie się najznaczniejszym człowiekiem w getcie, którego imię jedni będą wymawiać ze czcią, inni – ze strachem".

Zaproszenie dla Emanuela Ringelbluma od Janusza Korczaka na Uroczystość Sederową w Domu Sierot w 1941 roku.

Czy "Śmiech po przez łzy" Janusza Korczaka został kiedykolwiek wydany?

Czy to cenzura Mortkowiczów go odrzuciła Śmiech przez łzy czy książka ukazała się pod innym tytułem?

Śmiech przez łzy - sytuacja, gdy ktoś próbuje okazywać wesołość, mimo że odczuwa smutek. Znam to dobrze! Ale to chodzi o utwór Korczaka anonsowany przez Mortkowiczów ale mnie nieznany? Czy to cenzura Mortkowiczów go odrzuciła czy książka ukazała się pod innym tytułem?

To chyba chodzi o Sławę (1913) - ale dla mnie to określenie śmiech poprzez łzy było raczej mocno satyryczne dlatego myślałem że to "Cenzura Mortkowicza" .

To chyba chodzi o Sławę (1913) - ale dla mnie to określenie śmiech poprzez łzy było raczej mocno satyryczne dlatego myślałem że to "Cenzura Mortkowicza" .

Mośki, Joski i Srule z Michałówki wśród chrześcijańskich dzieci w Wilhelmówce i Zofiówce.

Wyjaśnienie
Mośki, Joski i Srule to tytuł powieści Korczaka o przygodach żydowskich chłopców na koloniach w Michałówce. Michałówka — nazwa jednego z ośrodków, w których na przełomie XIX i XX w. Towarzystwo Kolonii Letnich - TKL, organizowało wypoczynek dla najuboższych dzieci z Warszawy. W Michałówce spędzali wakacje chłopcy z ubogich rodzin żydowskich. Wilhelmówka i Zofiówka to nazwy dwóch ośrodków w których Towarzystwo Kolonii Letnich organizowało wypoczynek dla najuboższych chrześcijańskich dzieci z Warszawy. W Wilhelmówce spędzali wakacje chłopcy a w niedaleko położonej Zofiówce dziewczynki.

Józki, Jaśki i Franki to nie tylko opowiadanie Korczaka o chłopcach z Wilhelmówki. Dokładnie opisane są tam również dziewczynki z Zofiówki.

Tytuł dzisiejszego wpisu "Mośki, Joski i Srule z Michałówki wśród chrześcijańskich dzieci w Wilhelmówce i Zofiówce" to wprowadzenie żydowskich dzieci z opowiadania Mośki, Joski i Srule do opowiadania Korczaka, Józki, Jaśki i Franki. Czytelnicy Józków, Jaśków i Franków dowiadują się że żydowskie dzieci spędzają wakacje w ten sam sposób jak dzieci chrześcijańskie. Tak samo tęsknią do domu, tak samo sie bawią i śpiewają te same piosenki idąc do kąpieli w rzece.

Michałówka jest wymieniona 14 razy w opowiadaniu Józki, Jaśki i Franki. Smutne dzieci chrześcijańskie są imiennie porównywane z smutnymi żydowskimi dziećmi na koloniach w Michałówce.

Korczak wprowadza te porównywania już w rozdziale pierwszym w w opowiadaniu Józki, Jaśki i Franki, gdzie porównuje nazwiska dzieci zebranych na dworcu i stwierdza "Poza tym wszystko tak samo".:

Podróż. Nudne opowiadanie, którego nie warto słuchać. Ot, jutro będzie wesoło.
Pierwszy rozdział Mośków poświęcony był opisowi, jak zbieraliśmy się na dworcu, ustawili w pary, jak rodzice żegnali się z dziećmi, jak wreszcie ruszyliśmy w drogę.
Tam dozorca wywołuje z kajetu:
— Frydman, Miller, Grinbaum, Bromberg.
A tu:
— Kowalski, Górski, Frankowski, Trelewicz.
Poza tym wszystko tak samo.

Korczak pisze o tęsknocie do domu żydowskich dzieci:

w Michałówce tęsknił do domu Lewek Rechtleben; jak się raz miły Prager rozpłakał, gdy przypomniał sobie, że ojcu grozi zesłanie na Syberię

Oczywiście cytuje Korczak piosenki poprzednio odnotowane w Mośki, Joski i Srule:

Wstyd się lękać zimnej wody.
Musi zuchem być, kto młody.
Jak ta rybka zwinna, szybka,
Buch do wody, buch!

Znacie tę piosenkę? W Michałówce chłopcy pod takt tej samej piosenki maszerują parami do rzeki.

Zabawy dzieci w wojne też są opisywane przez Korczaka. Opisuje tutaj równiez dzieci kaleki majace swoje stanowiska i biorace aktywny udzial nawet w walkach jako personel szpitalny:

Pamiętacie plan fortecy z Michałówki? Otóż i tu taka sama była forteca, tylko po obu stronach pierwszego fortu wznosiły się dwa wysokie kopce: prawy kopiec pułkownika Suchty i lewy pułkownika Robaka.

Tu dodam, że w szpitalu mamy pięć łóżek, szpital otoczony jest wałem, a dowództwo nad nim spoczywa w jednej ręce pułkownika Bońskiego. Boński ma tylko jedną rękę, bo w dzieciństwie sieczkarnia odcięła mu drugą. Pamiętacie zapewne kulawego Wajnraucha z Michałówki; tam on zawiadywał szpitalem.

Na zakończenie, o bajkach:

W Michałówce najpiękniejsze bajki opowiadał Najmajster, w Wilhelmówce — Kaza. Nie znaczy to, by i inni nie umieli opowiadać; ale albo nie tak ciekawie, albo nie tyle, albo nie takie długie.

Towarzystwo Kolonii Letnich - TKL, organizowało wypoczynek dla najuboższych dzieci z Warszawy. W Michałówce spędzali wakacje chłopcy z ubogich rodzin żydowskich. Wilhelmówka i Zofiówka to nazwy dwóch ośrodków w których Towarzystwo Kolonii Letnich organizowało wypoczynek dla najuboższych chrześcijańskich dzieci z Warszawy.

 

Opisane przez Korczaka: Mania "Kropeleczka", Wikcia "Smarkatka" i Helenka "Cyganka" z Zofiówki.

Zarówno Mania Wdowik - Kropeleczka - na rysunku i powiększonym zdjęciu jest opisana przez Korczaka. Również Wikcia Korczeniowska - Smarkatka i Helenka Śniatała - Cyganka (siostra Cześka Śniatały z Wilhelmówki) są opisane przez Korczaka.

Józki, Jaśki i Franki to nie tylko opowiadanie o chłopcach z Wilhelmówki. Dokładnie opisane są tam również dziewczynki z Zofiówki.

Korczak o Mani Wdowik zwanej Kropeleczką:

Na ogół jednak Zofiówka i Wilhelmówka w przykładnej żyją zgodzie; niektóre dziewczynki cieszą się wśród chłopców dużym szacunkiem — na przykład Mania Wdowik, zwana Kropeleczką, która ma okropne szczęście do grzybów i jest bardzo nerwowa. Raz wszyscy przechodzili koło drzewa, nikt nic nie widział, a Kropeleczka tylko spojrzała, od razu dwa grzyby znalazła. Ale nie za to szanują tak ją chłopcy, tylko że ładnie deklamuje.

Kiedy raz wieśniacy młócili u gajowego, a Mania deklamowała im, jak zboże rośnie, jak się sieje, a potem kosi — to aż jej podziękowali, kapitan „Błykawicy” zaprosił ją na swój okręt, a Wiktor, który robi pędzelki do jodynowania zadrapań, podarował jej tutkę od fajerwerku.

Kropeleczką nazywają Manię dlatego, że deklamuje wierszyk o Bronisi-beksie, która tak często płakała, aż zachorowała na oczka i już na oczka nie widziała prawie.

Więc doktora z czarną brodą

Do Bronisi łóżka wiodą.

Wyjął pędzel i flaszeczkę,

Puścił w oczko… kropeleczkę.

Ponieważ doktor puścił Bronisi w oczko kropeleczkę, więc ktoś nazwał Manię — Kropeleczką i tak już do końca zostało.

Mania nie zawsze się gniewa, że ją Kropeleczką nazywają, ale kiedy jest zdenerwowana, to tego nie lubi; raz nawet Kazika za ucho wytargała; Kazik się niby śmiał, a ucho miał czerwone.

Czasem Mania jest taka zła, że nie wiem. Raz siedziała na oknie, a brat ją rozzłościł, zamachnęła się na niego, przez okno wyleciała — dobrze, że na parterze mieszka, bo się zabić mogła.

— Uuuu — zaczęli chłopcy płakać i oczy trzeć na myśl, co by to było za nieszczęście, gdyby się Kropeleczka zabiła.

Mania się rozgniewała, zaczęła bić chłopców, że sobie z niej żartują, potem opowiedziała jeszcze jedną ciekawą historię.

Raz w Zofiówce rozmawiała z dziewczynkami o strachach — i zrobił się czar. Bo jedna dziewczynka położyła pod drzewem fartuch, bo przy studni wodą go oblała. Nagle oglądają się, fartucha nie ma. A gałęzie na drzewach tak się ruszają, tak się ciągle ruszają. A z daleka przez drogę idzie pan w kapeluszu, miał laskę taką zakręconą. Wtedy Mania się przeżegnała i fartuch pod innym drzewem się znalazł.

— Uuuu — zaczęli wołać chłopcy i trzęśli się ze strachu, że takie straszne rzeczy opowiada im Mania.

— Uuuu, Kropeleczko, co to za czary?

A Kropeleczka powiedziała, że jeśli nie przestaną, to się rozpłacze, bo jest bardzo nerwowa, i nigdy już nic im nie powie.

I opowiedziała dalej, że jej dziewczynka nogę podstawiła naumyślnie, potem się tłumaczyła, że nienaumyślnie, ale to nieprawda; że dziewczynki bardzo lubią się kłócić, a potem mówią:

— Poczekaj, powiem twojej mamie na stacji.

**************************

Dostojnego miała raz "Błyskawica" pasażera: płynęła nią Mania Wdowik, znakomita deklamatorka z Zofiówki. Wiktor Mały podarował jej na pamiątkę okrętową lunetę — wspaniałą tutkę po wypalonym fajerwerku. Na rysunku inny statek, "Burza".

Dostojnego miała raz „Błyskawica” pasażera: płynęła nią Mania Wdowik, znakomita deklamatorka z Zofiówki. Wiktor Mały podarował jej na pamiątkę okrętową lunetę — wspaniałą tutkę po wypalonym fajerwerku.

— Widzisz, głupi, jej to na nic, podrze i rzuci, a wy nie macie teraz lunety — powiedziano hojnemu majtkowi.

— Kiedy mnie prosiła — próbował się usprawiedliwić, czując jednak swą winę.

(Wiadomo, marynarze mają wielki respekt dla dam, są przy tym hojni i lekkomyślni…)

Przez ten most jechał Korczak na kolonie do Michałówki i do obozu śmierci Treblinka.

Most nad Bugiem przez który jechały pociągi z Warszawy do obozu zagłady Treblinka.

Jest opis mostu nad Bugiem, mostu przez który Korczaka jako "dozorca" jeździł na kolonie letnie dla chłopców. To było w 1904 i 1907 roku. Kolonie Michałówka były niedaleko stacji Małkinia, Janusz Korczak opisał te kolonie w książce Mośki Joski i Srule.

To jest ten sam most przez który jechały pociągi z Warszawy do obozu zagłady Treblinka.
Korczak i 239 dzieci z Domu Sierot przejechały przez ten most 5 sierpnia 1942 roku.

Korczak pisał w 1909 roku:

Przejeżdżamy przez most. Most jest zupełnie inny niż ten, który łączy Pragę z Warszawą. Ale ładniejszy, o — ładniejszy znacznie.

— Chłopcy, wysiadamy. Wszyscy macie worki i czapki?

— Mamy — odpowiadają chórem.

Na dworcu oczekuje już dwanaście wozów drabiniastych, wysłanych słomą i sianem.

— Ostrożnie na wozach, żeby któremu noga nie dostała się między koła.
— Ja będę pilnował, proszę pana.

— Dobrze, pilnuj. — Jazda!

Słońce wita bladą gromadkę. Dziękujemy ci, dobre słońce i lesie zielony, i łąko wesoła. Dziękujemy wam, dzieci wiejskie, że wybiegacie z chat i uśmiechem pozdrawiacie nasze wozy wysłane sianem.

— Czy daleko jeszcze, proszę pana?

— O, tam czernieje nasz las, o, już widać i polankę — o, już i młyn — i czworaki dworskie, i wreszcie — nasza kolonia.

— Wiwat! Niech żyje kolonia Michałówka! — A więc tak wygląda weranda?

Wypijają po kubku mleka — i do roboty.

Myją się po podróży, ubierają w białe kolonijne ubrania, a najbardziej śmieszą ich płócienne czapki. Zabawne czapki, podobne do tych, jakie noszą kucharze. Teraz wszyscy wyglądają jednakowo. A malcy dumni są z otrzymanych szelek.

Korczak: Przejeżdżamy przez most. Most jest zupełnie inny niż ten, który łączy Pragę z Warszawą. Ale ładniejszy, o — ładniejszy znacznie.

Most nad Bugiem (niebieska kropka) przez który jechały pociągi z Warszawy do obozu zagłady Treblinka.