Korczak - Dom Sierot, Sienna 16 - Żydowska Orkiestra Symfonicznae

A poster announcing the performance of two concerts by the Jewish Symphony Orchestra, on September 2nd, 1941, under the direction of Marian Neuteich, and featuring a soprano named Helena Ostrowska. One of the concerts took place at 16 Sienna (street), at Janusz Korczaks Orphanage, Dom Sierot in the Warszawa Getto. 
Marian Neuteich (May 29, 1890 - c.1943) was a Polish-Jewish composer, cellist and conductor. During World War II, Neuteich was in the Warsaw Ghetto, where he was one of the conductors of the Jewish Symphony Orchestra. He was murdered in the Trawniki concentration camp.
Helena Ostrowska a popular soprano singer. She performed in the 'Femina' theatre in Leszno Street. Ostrowska was already well known before the war. Most probably escaped ghetto and crossed to the 'Aryan side'. 

Afisz z Getta warszawskiego. Koncert Symfoniczny. Znów Sienna 16, czyli pózniejszy Dom Sierot Janusza Korczaka.
Dyrygent, Marian Neuteich (ur. 29 maja 1890, zamordowany w 1943 w Trawnikach) – kompozytor, dyrygent i wiolonczelista. Neuteich pracował przez wiele lat w polskim filmie i w Radiu Warszawa I. Podczas II wojny światowej został przesiedlony do getta warszawskiego, gdzie był jednym z dyrygentów Żydowskiej Orkiestry Symfonicznej, członkiem kwartetu smyczkowego oraz kierownikiem orkiestry symfonicznej w Melody Palace na ul. Rymarskiej 12. Zginął w obozie w Trawnikach.
Helena Ostrowska, popularna piosenkarka. Występowała w teatrze "Femina" na Lesznie, m.in. w „Księżniczce Czardasza”; żona dra Zukerwara. Sopranistka, znana jeszcze przed wojną; przypuszczalnie przeszła na stronę aryjską...

Affisch om en konsert i Warszawas Ghetto, lördagen den 2 september 1941.
Den andra konserten (höger sida av bilden) skall äga rum i vid Sienna 16, med andra ord i samma sal om senare övertogs av Janusz Korczaks Dom Sierot. Då bytte man åhörarstolar mot sängar och bord! Normalt så fungerade den stora salen där både som en sovsal och en matsal. Fram till den 5 augusti 1942...

Żydowska Orkiestra Symfoniczna powstała w getcie, m.in dzięki poparciu Adama Czerniakowa, prezesa Judenratu w getcie warszawskim. Zespół, składał się z ponad 80 instrumentalistów Filharmonii Warszawskiej, Teatru Wielkiego, Polskiego Radia i wtrąconych do getta warszawskiego muzyków z Berlina, Pragi, Wiednia.

Teatr "Femina", w którym występowała Ostrowska (poprzednio Kino Femina przy ul. Leszno 35, obecnie: Al. Solidarności 115) znalazł się w obrębie granic getta. W czerwcu 1941 r. w budynku kina otwarto teatr, którego dyrektorem artystycznym został Jerzy Jurandot. Wystawiono tu przedstawienia o różnej tematyce, organizowano także koncerty. Większość występujących tu artystów - między innymi słynna Miriam "Marysia" Ajzensztadt, zwana "Słowikiem warszawskiego getta" - zostało zamordowanych przez nazistów w getcie warszawskim lub obozach zagłady.

Miriam "Marysia" Ajzensztadt /Eisenstadt), zwana "Słowikiem warszawskiego getta"

השואה Förintelsens Dag - Dzień Zagłady - A mojej krwi sądzone być strażnikiem pamięci

Wszystko przeminęło, wszystko w ruinie,
A mojej krwi sądzone być strażnikiem pamięci
Po wszystkich - krawcach, łachciarzach,
Żebrakach, śpiewakach, tragarzach,
Mężach o pospiesznych gestach -
Szlachetnych, cnotniwych żonach -
Oni wszyscy, wszyscy, wszyscy
Płoną w bóżnicach, w stodołach.

Umierają z głodu, gorączki,
Gnani, by kłaść się do grobu
Warstwa na warstwie
I czekać na ostatnie katusze - tak spokojnie,
I czekać, aż ich zasypią
W samym środku życia,
w samym środku życia.
_____________________________________
Binem Heller z "W ruinie" [1948], przeł. M. Rut



If This Is a Man

You who live safe
In your warm houses,
You who find, returning in the evening,
Hot food and friendly faces:
Consider if this is a man
Who works in the mud,
Who does not know peace,
Who fights for a scrap of bread,
Who dies because of a yes or a no.
Consider if this is a woman
Without hair and without name,
With no more strength to remember,
Her eyes empty and her womb cold
Like a frog in winter.
Meditate that this came about:
I commend these words to you.
Carve them in your hearts
At home, in the street,
Going to bed, rising;
Repeat them to your children.
Or may your house fall apart,
May illness impede you,
May your children turn their faces from you.

Primo Levi

Jag vet ej

När skall jag bege mig
ut på resa
i din ungdoms år?

Var skall jag söka
Förintelsens spår
i ett land fyllt med aska och blod?

Jag hör förfäran.
Jag hör gråt.
Jag hör skrik.

1973

I evig oförglömlighet

Du ser alltjämt
hennes flätade, glänsande hår,
en hand som söker handens värme,
ögon som blickar tillitsfullt
i ett ansikte fyllt av rädslan hos ett barn,
då hon,
bortryckt med våld
och avklädd sin mänsklighet,
ensam gick
mot livets slut.

1979



Varthän?

Ändlösa
taggtrådsstängsel
i flera rader,
torn, strålkastare.

Långa kolonner av mänskliga gestalter
i träskor och randiga trasor
i denna gråbleka skymning,
som långsamt förflyttar sig
längs lägrets ödsliga gångar.

Allt som hörs är en röst som förföljer,
kommandots skarpa rop,
som det yttersta ropet från den som blir mördad,
men ändå annorlunda.

Ingen vet varthän
Till höger, till vänster, till baracken?
Till duschen med vatten,
eller till den med gas?

Ingen nämnde Gud.
Vad hände Gud?

1974



Mannen berättade allt

Mannen i den mörka hatten
påminde mig om morfar Simon
på fotografiet.

Jag såg hans ansikte spegla sig
i fönstret på det förbirusande tåget.
En tår stannade upp på hans kind
täckt med livets rynkor.

I handen kramade han hårt en sten,
då han plötsligt kom ihåg
hur värmen från hans dotters lilla hand
sakta försvann.

Hon frös ihjäl vintern 1942
i en plomberad vagn
på väg till gaskammaren,
tillsammans med sina systrar.

1973


Går det att tänka bakåt?

– Går det att tänka bakåt?
frågade jag det förgångna.

– Ja, det gör det och det borda man,
där finns minnet av det som varit.

– Går det att glömma det förgångna?
Du svarar – nej.

– Det förgångna är vårt liv
i svart-vita färger.

1981


av Barbara Kobos Kaminska