Pamięć Marca i Zagłady - Aleksander Ford i Ulica Graniczna

Trzy miesiące przed moim urodzeniem, w czerwcu 1949 roku odbyła się premiera filmu Ulica Graniczna, Aleksandra Forda. To opowieść o losach gromadki warszawskich dzieci - polskich i żydowskich na tle dramatycznych, wojennych wydarzeń.
.
Akcja filmu zaczyna się latem 1939 roku a kończy się scenami z Powstania w Getcie warszawskim w 1943 roku.
.
Aleksander Ford określił "Ulicę Graniczną" jako "film o małych ludziach na tle wielkiej epoki". Ukazywał różne postawy Polaków wobec Zagłady: od otwartego sprzyjania Niemcom w zbrodniczych poczynaniach wobec Żydów, poprzez obojętność, po narażanie życia w dziele niesienia pomocy mieszkańcom getta.
.
Tak jak pisałem o filmie Forda o Korczaku który miał być realizowany w Polsce to Dawidek z Ulicy Granicznej (lewe zdjęcie) Jerzy Złotnicki miał grać Starego Doktora.
.
Śmierć Aleksandra Forda to Pamięć Marca

W Domu Sierot Korczaka na Krochmalnej świętowano Pesach z Sederem i jadło się macę

W Małym Przeglądzie (Korczaka) z 22 kwietnia 1932, święto Pesach które zaczyna się dzisiaj jest bardzo dokładnie opisane przez różne dzieci. Nie trzeba zaglądać do Wikipedii.
W Domu Sierot na Krochmalnej świętowano Pesach z Sederem i jadło się macę.

W Domu Sierot zawsze obchodzono najważniejsze żydowskie święta. Tak np. Nowy Rok – Rosz ha-Szana – witano według żydowskiego kalendarza (czyli we wrześniu/pazdzierniku). Tradycje te były utrzymywane w Getcie.

Na ostatnim Sederze w Getcie odbyła się próba generalna "Poczty" Rabindranatha Tagore w Domu Sierot. Przedstawienie głównie dla wychowanków i pracowników.

 
Zachowało się, wysąane do Adama Czerniakowa, wydrukowane zaproszenie, na uroczystość sederową w Domu Sierot dnia 1 kwietnia 1942 roku (środa). Adres do Domu Sierot tym razem tylko ulica Śliska czyli wejście od podwórka.

Wszystkie te święta przestrzegane były przez Korczaka i wiązały dzieci z tradycją i kulturą Żydów i służyły kształtowaniu w nich poczucia przynależności narodowej.

Modlitwy, takiej ogólnej, nie praktykowano w Domu Sierot, jedynie krótką przed posiłkami. Indywidualną tak. Pokój na parterze z oknami na północ służył również do modlitwy. Dzieci zgłaszały się na modlitwę na własne życzenie. Na początku każdego miesiąca wieszano listę „Kto chce się modlić” i wychowankowie się zapisywali. "Nikogo nie zmuszano do modlitwy, ale każdy, kto chciał się modlić, miał taką możliwość” – pisał Leon Gluzman.

"Pogodna, piękna, krzepiąca godzina życia” - opis wieczerzy sederowej na Śliskiej/Siennej - z Gazety Żydowskiej, 1942-04-12.

Pomarcowy Korczak w Szwecji i Danii

Korczaka zabralismy w 1969 roku do Szwecji, pisal mój Ojciec. W zwiazku z zamknieciem Polskiego Komitetu Korczakowskiego stworzyl wraz z innymi pomarcowymi emigrantami stowarzyszenie "Föreningen för Janusz Korczaks Levande Arv" w Szwecji.

Korczak wyjechal równiez do Danii, z Aleksandrem Fordem. Zapomnialem o tym!

Jest pan wolny, doktorze Korczak (1974) - to film Aleksandra Forda o ostatnich dniach życia Janusza Korczaka. Prace nad filmem rozpoczęły się już w Polsce, jednak zarówno reżyser Aleksander Ford, jak i operator Jerzy Lipman zostali zmuszeni do emigracji po marcu.
.
W 1979 roku z okazji 100 rocznicy urodzin Korczaka Ford wystawil w Kopenhadze wlasna sztuke z angielskim tytulem (i aktorami):
Do You know dr. Korczak?

Mimo ze przedstawienie bylo swojego rodzaju sukcesem nie bylo na tyle mocnym boddzcem by wyrwac Forda z depresji.
.
Rok pózniej, w kwietniu 1980 roku odszedl od nas ten wspanialy rezyser i pomarcowy emigrant.

Korczak nigdy nie porzucił medycyny

Urywki listu Izaka Cukiermana pisanego w 1984 roku.

Szpital im. Bersohnów i Baumannów

W 1898 roku rozpoczął Korczak studia na wydziale lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu w Warszawie. W 1905 roku otrzymał dyplom lekarza i podjął pracę jako lekarz pediatra w szpitalu dla Dzieci im. Bersohnów i Baumanów. Tam był pod wpływem znanego lekarza Juliana Kramsztyka. Tam poznał również dr. Izaka Eliasberga z którym "zbudowali Dom Sierot". 

Jako lekarz miejscowy korzystał Korczak ze służbowego mieszkania na terenie szpitala i świadczył pomoc chorym dzieciom. Wtedy w szpitalu Bersohnów i Baumanów było 25 łóżek. Korczak zobowiązany był do całodobowej opieki nad chorymi oraz udzielania porad w ambulatorium przyszpitalnym. Korczak prowadził również bibliotekę szpitalną. W ciągu tych pierwszych lat pracy w szpitalu służył dzieciom jako lekarz, pedagog i pisarz. Pracę w szpitalu Bersohnów i Baumanów przerwała wojna rosyjsko japońska podczas której Korczak został powołany do wojska i wysłany na front.

Po wojnie wrócił do pracy do szpitala i pracował tam do 1912 roku. Rok 1912 to rok otwarcia Domu Sierot i praktycznie w tym roku medycyna przechodzi na plan drugi ale nie znika. Po prostu niem ma od tego czasu stałych godzin przyjmowania pacjentów. Nie prowadził już prywatnej praktyki będąc jednak w dalszym ciągu lekarzem dla tych wszystkich którzy go potrzebowali, i dzieci i dorosłych.

Ida Merżan napisała w Biuletynie Polskiego Komitetu Korczakowskiego artykuł pod retorycznym własciwie tytułem Czy Korczak porzucił medycynę? Merżan cytuje tam list Izaka Cukiermana (powyżej). 

Tak, Korczak do końca nie przerwał swojej praktyki lekarskiej, ani w okresie miedzywojennym, ani podczas wojny od chwili gdy Dom Sierot na Krochmalnej 92 przekształcił się w punkt opatrunkowy do ostatniego dnia w Getcie Warszawskim 5 sierpnia 1942 roku.

W tym roku w "Wielki Piątek" zaczyna się Pesach - Pesach u Korczaka

Na zdjęciu, transport macy na ul. Wierzbowej w 1940 roku czyli 5 700. 

W tym roku w "Wielki Piątek" zaczyna się Pesach.

Na zdjęciu, transport macy na ul. Wierzbowej w 1940 roku czyli 5 700. W Warszawskim Getcie synagogi były zamknięte, ale na każdym podwórzu świadczone były usługi religijne a kantorzy śpiewali modlitwy i pieśni. Zgodnie z tradycją, nawet najbiedniejszemu Żydowi nie może tego dnia zabraknąć macy.
W wigilię Paschy w 1940 roku (24 kwietnia) ludzie biegali wokół, nosząc paczki z macą, jakby nie żyli stale pod groźbą zagłady - autor wspomnienia uważa, że było w tym coś nieprawdopodobnego.

Ostatni Pesach w Domu Sierot Korczaka to ten w 1942 roku.

W 1943 roku na tydzień przed Paschą, Niemcy ogłosili, że można piec macę na Pesach, to znaczy, że Pesach będzie spokojny. W getcie nie było mąki jasnej tylko ciemna, to ludzie chodzili do rabina pytać, czy można z mąki ciemnej zrobić macę. Rabin odpowiedział, że w takich czasach można.

14 kwietnia 1943 w przeddzień Paschy, specjalne oddziały SS, w pełnym szyku bojowym, stały naprzeciwko muru getta. Lufy karabinów maszynowych sterczały z balkonów, okien i dachów przylegających do muru domów po aryjskiej stronie. Niemieccy zwiadowcy obserwowali teren przez dziury wydrążone w murze getta. Ulice w pobliżu były wyłączone z ruchu, patrolowali je niemieccy policjanci na motocyklach.

18 kwietnia, plakaty rozlepione nocą z apelem ŻOB, wzywają mieszkanców Warszawskiego Getta do nie słuchania rozkazów niemieckich przemysłowców. Poniatów i Trawniki (niedaleko od Lublina) w rzeczywistości są kolejnymi obozami zagłady.


http://jimbaotoday.blogspot.se/2014/04/passover-matza-korczak-orphanage-in.html