Wildstraße - ulica Dzika i Janusz Korczak

Korczak wychodząc z budynku Nowolipki 7 ( w prawym dolnym roku na mapie z 1935 r) lub siedząc w redakcji pisma Mały Przegląd i Naszego Przeglądu miał widok na ulice Dziką i jej narożny budynek Dzika 1. 

Wchodząc do wagonu na Umszlagu mógł widziec, jego ostatnie spojrzenie na Warszawe, domy przy Dzikiej przylegające do Umszlagu ( U )  czyli 47-69.

Ulica Nowlipki 7. Korczak wychodząc z budynku Nowolipki 7 lub siedząc w redakcji pisma Mały Przegląd i Naszego Przeglądu miał widok na ulice Dziką i jej narożne budynki Dzika 1 i Dzika 2. Mały Przegląd ukazał się po raz ostatni 1 września 1939 roku.

Ulica Dzika 2-4 w okresie Getta. Korczak wychodząc z budynku Nowolipki 7 lub siedząc w redakcji pisma Mały Przegląd i Naszego Przeglądu miał widok na ulice Dziką i jej narożne budynki Dzika 1 i Dzika 2-4. 

Ulica Nowlipki 7. Korczak wychodząc z budynku Nowolipki 7 lub siedząc w redakcji pisma Mały Przegląd i Naszego Przeglądu miał widok na ulice Dziką i jej narożne budynki Dzika 1 i Dzika 2. Mały Przegląd ukazał się po raz ostatni 1 września 1939 roku.
Wracajac do ulicy Dzikiej to konczyla się jej pólnocna czesc przy Umschlagplatz. TamNaprzeciwko Umszlagu budynki na dzikiej mialy numery 47-69. Janusz Korczak, wychowawcy i dzieci zostali 5 sierpnia 1942 roku deportowani z budynku Domu Sierot na Siennej 16 na Umschlagplatz na rogu Dzikiej z Stawki. Szli pieszo, ulicą Dzika/Zamenhofa która kilkakrotnie zmieniała nazwę w latach 30-tych. Przed wojna gdy Zamenhofa dochodziła do skrzyżowania Stawek byla ulica znów Dziką. Niemcy nazwali, upraszczając calą ulice Wildstraße czyli Dziką.

Niemcy nazwali, upraszczając calą ulice Wildstraße czyli Dziką.

Propagandowe zdjecie przeładowywania wegla dla Getta (zima 1941-1942 ?) Za murem otaczajacym Umszlag widac domy mieszkalne. Od lewej, od narożnika z ul. Szczęśliwą to budynek Dzika nr 9 mieszczącego kino „Unja”. Ostatni budynek po prawej to Dzika nr 19.

Nowolipki 7, jedyne zdjecie które znalazlem

Auruf - Wezwanie z 28 lipca 1942 do stawienia się na rogu ulicy Dzikiej i Stawki gdzie za murem wybudowanym w maju 1942 byl Umschlagplatz, Umschlagplatz to w 99% znaczyło deportacja do obozu śmierci w Treblince. Wejście na Umszlag jest zaznaczone strzałka.

Dzieci polskie, ze strony aryjskiej patrzą na getto (w kierunku południowym i ul. Stawki). Tę fotografię z okresu Powstania w Getcie Warszawskim wykonano z załamania ul. Dzikiej w kierunku południowym. Po prawej kamienica Dzika 19, (maj 1943 ?). Podpis w niemieckiej gazecie.… die unter dramatischen Verhältnissen zu überleben suchten. Foto: Mieczyslaw Bilazewski

Kwiecien-Maj 1943. Powstanie w Getcie Warszawskim. Dzieci ze strony aryjskiej patrzą na getto. Tę fotografię wykonano z załamania ul. Dzikiej w kierunku południowym. Widoczna po prawej prawej stronie modernistyczna, zachowana do dziś kamienica braci Goldbandów została wybudowana w 1939 roku i istnieje do dziś. Nieco dalej za nią widoczny dom na rogu ul. Szczęśliwej 1 i Dzikiej 9 z charakterystycznym narożnym budynkiem kina "Unja", znajdującym się już za murem getta (widoczny w poprzek zdjęcia trochę poniżej głów dzieci). Tu na ulicy Dzikiej czyli Wildstraße były bramy do getta na Umschlagplatz.

Umschlagplatz - deportacja do obozu śmierci w Treblince. Nad dachami wagonów towarowych widac zabudowania na ul. Stawki i Dzikiej (lewe zdjęcie). Przedwojenne zdjęcie domu Dzika 9 i Szcześliwa 1 które widac zarówno z Umschlagplatz jaki i na górnym zdjęciu z dziecmi patrzacymi na walki w getcie. Widok budynków przy Dzikiej w okolicy wylotu Stawek - fotografowany z rejonu rampy kolejowej . Od lewej górne piętra domu Stawki 27/Dzika 45, następnie przerwa - wylot Stawek i niski dom przy Dzikiej 47 potem dach wysokiego budynku (być może Dzika 49).

Większość Żydów docierała na położony na północnym krańcu getta Umschlagplatz pieszo ulicą Zamenhofa która zmieniała nazwę gdy dochodziła do ulicy Stawki (albo ul. Niskiej). Od skrzyżowania Stawek byla ulica Dzika która skręcała w lewo i zmieniała nazwę na Powązkowska. Niemcy nazwali ulicę skladajaca się z dawnej Dzikiej i Zamenhofa - Wildstraße (Dzika).

Grupa Żydów na ulicy Zamenhofa/Dzikiej (Wildstrase) eskortowana w kierunku Umschlagplatz. 1943 rok, (Z raportu Stroopa).

Ulica Dzika "za Cara" - rok 1900.

Dom Sierot - Sienna 16 - Korczak - PEKIN - Teatr Lalka

It is about the Memorial plaque from 2012 at "Lalka" - children theatre commemorating the last seat of Dom Sierot that was run by Janusz Korczak. The place of the "last seat" of the Orphanage, 16 Sienna street, was, however, not exactly there. Lalka theatre is at 11 Sienna street. The Korczak monument from 2006 is at the the building 13A Pańska street. The picture above was taken in July 1944, prior to Warsaw Revolt.

Budynek na Siennej 16 - o po deportacji Domu Sierot. Niemieckie zdjęcie lotnicze wykonane 27 lipca 1944 roku czyli tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego. Pochmurny dzień. The National Archives, College Park, USA.
.
O ile pamiętacie to ja 4 lat temu (2012) protestowałem by przy wejściu do Teatru Lalka, zawieszano tablicę z wizerunkiem gmachu i informacją że "tu stał" budynek Sienna 16 czyli ostatnie lokum Domu Sierot w getcie. Wg. moich obliczeń to było bliżej obecnego pomnika Korczaka i nowej ulicy Bagno, niedługo Wallenberga.

Dzięki nowym technikom jak np. na powyższym zdjęciu widać że w rzeczywistości, budynek stał kilkadziesiąt metrów od obecnego Teatru Lalka w tzw. parku Świętokrzyskim.
.
Ale i tak w 2012 roku na ścianie PKiN, przy wejściu do Teatru Lalka, zawieszono tablicę z wizerunkiem gmachu i informacją: 

"W tym miejscu, przy ul. Siennej 16, stał gmach Towarzystwa Pracowników Handlowych m. Warszawy zbud. 1912–1914, w którym ostatnią wojenną siedzibę miał Dom Sierot Janusza Korczaka / Henryka Goldszmita. Stąd 5 sierpnia 1942, podczas akcji likwidacyjnej getta, doktor Korczak, jego współpracownicy i wychowankowie zostali wypędzeni na Umschlagplatz i wywiezieni do obozu zagłady w Treblince".

Informacja na tablicy jest zbędna bo błędna.

Budynek Sienna 16 po wojnie w maju 1952 roku. Przed budynkiem wykop pod fundamenty PKiNu.
Foto: Zdzisław Wdowiński

Looking closer - Korczak and "Pani Stefa", teachers and 239 children at Umschlagplatz

Thinking about Korczak and "Pani Stefa", teachers and 239 children I often do visit Umschlagplatz in Warsaw looking closer at the old photographs.

At Umschlagplatz, the Jewish policemen and German guards were responsible for loading the Jews into cattle wagons.

Here, at the picture above, there are several Jewish policemen wearing insignia caps of office, special armbands and dressed in the white or light coats. It is likely that there is one policemen in light coat at the opening of each wagon helping people to climb into the box cars.
On the left side there is a German guard and wagon (probably pulled by horses) that was used for transporting of the sick persons or persons taken to the Umschlagplatz directly after the round-up actions on the streets of ghetto.
.
In the middle of the picture there are two prominent persons heading to the right. One, probably a doctor in a hat and some nurses around him. Nurses are wearing an apron and the cap or white scarf on his head. On the left side of the doctor there is a Jewish policemen carrying a physician's bag. Germans were letting this type of rescues to go on letting at the same time thousands to be loaded to the wagons heading directly to Treblinkas gas chambers.
The doctors could claim that someone was too ill to make the journey to the east and could take single persons into the “First Aid hospital at Umschlagplatz” and thereafter taking them out of the deportation area!

Deutsche Reichsbahn - Wagenzug bestehende aus 1C 58G 1C - Warschau nach Treblinka

W rozkładzie jazdy pociągów z Umszlagu z Getta warszawskiego do Treblinki było napisane:

"Wagenzug bestehende aus 1C 58G 1C"

To chodzi o składy wagonów, przeważnie po 60 które były podstawiane na Umszlag.

1C to oznaczało 1 wagon z budką hamulcowego (Bremserhaus). Co oznacza skrót C, niestety nie wiem. 
1 G - Niemiecka nazwa to Gedeckten Güterwagens mit Bremserhaus
58G to 58 wagonów (bez budki). G = Güterwagen (Güter = towar) albo G = Gedeckte Wagen (Gedeckte=pokryty).

1C 58G 1C - oznacza że wagony z wyżej położonymi budkami typu C, dla hamulcowych były na początku i koncu pociągu, a miedzy nimi 58 normalnych bydlęcych wagonów. W budkach hamulcowych jechali uzbrojeni SS-mani. W 60 wagonach 6000 osób albo więcej!

Górne zdjęcie po powstaniu w getcie warszawskim które wybuchło na terenie warszawskiego getta 19 kwietnia 1943 roku i po Powstaniu Warszawskim które wybuchło 1 sierpnia 1944 roku. Dolne zdjęcie - Pociąg do Treblinki na Umszlagu. Domy za pociągiem to ulica Dzika.

1C to oznaczało 1 wagon z budką hamulcowego (Bremserhaus). Co oznacza skrót C, niestety nie wiem.  

1G - Niemiecka nazwa to Gedeckten Güterwagens mit Bremserhaus

Slussen en trafikkarusell i 80 år - "en norrman" som körde in där 1935 tvingades köra ut!

År 1935 blev Slussen ombyggd till en trafikkarusell.

Ännu på 90-talet berättade man en Norgehistoria om att det var svårt att hitta rätt i "karusellen" och att "en norrman" som körde in där år 1935 snurrar därinne fortsättningsvis. Jag pekade en gång på en norskregistrerad bil där för att stärka sannolikheten i berättelsen.

Förra året var det nog slut, till sist, för hans färd som pågick i 80 år!

Klöverbladslösningen i Slussen innebar att trafiken kunde fördelas i olika höjdnivåer. För båttrafiken byggdes en ny sluss, Karl Johan-slussen, samt nya kajer.

Av olika anledningar har vi genom historien haft behov av att avbilda platser av särskild betydelse. Slussen har varit och är fortfarande en sådan plats.


Då alla Stockholms gator byggs om så det blir bara en (1) bilfil på de tidigare upp till fyrfilliga så Slussens tvåfilliga konstruktion skulle aldrig innebära ett trängselproblem.