W.G.P Mair The National Hospital

Min stora lärare i muskelpatologi var Bill eller dr. Mair eller som han egentligen heter William George Parker Mair. När jag påbörjade mina doktorandstudierna så var hans bok - 
Atlas of the ultrastructure of diseased human muscle, 
en av de viktigaste!

dr. W.G.P. Mair

Jag skrev till honom att jag skulle villja komma till hans berömda laboratorium vid National Hospital For Neurology and Neurosurgery, Queen Square, London WC1. Jag fick ett mycket trevlig brev att jag är välkommen!

Labbet var jättelitet. Shiro Matsubara, var en japansk doktorand som jag delade skrivrummet på andra sidan av Queen Sq.  Brian Young var laboratorie assistent elle som det heter i Sverige bioanalytiker. Han var ett slags laboratoriechef där. Han basade över Brenda samt en kille som pratade cockney som var ett obduktionsbiträde.

Labbet var nog på sammanlagt 60 kvm. Ett stort rum som var uppdelat i tre sektioner.

Man gick in i  den första och där fanns på ca 10 kvm allt - ljusmikroskopi, snittlabb, histokemilab, telefon och kafferum.

I nästa rummet fanns ett antikt elektronmikroskop och bakom den ett fotolaboratorium!

Allt fungerade alltid. Brian snittade så stora tunnsnitt att de täckte nästan ett helt mikroskopigrid. Det var viktigt inom patologin då förändringarna var fokala.

Brians snittmaskin och hans egen office do han var en höjdare i nom facket.

Brian som han såg ut varje dag, festkläder ? Nej Alla manliga labbassar var så klädda. Innan han startade jobbet tog han av kavajen. Alla läkare hade "begravningskläder". 

Rum nr 2 med Elmiskop I.

Shiro och Brenda. Bakom Shiro första rummets kemidel samt kaffehörna.

"Swedish doctor" med sina okoventionella kläder var nästan som "Swedish girls" utan kläder. Jag hade naturligtvis träskor på mig, som hela Sverige på den tiden!

Bill Mair i den delen hörnan av första rummet som var "office" (med skrivmaskin och "light microscopy".

Muskelbiopis - bilder från ett elektronmikroskop

Forskning gamla data - och gamla minnen

Min första publikation handlade om andmat. Således om Lemna minor, en växt som man finner på vattenytan.

Skrivrummet, tillika lunchrummet vid Wenner-Grens Institutet - Norrtullsgatan 16. Utsikten mot Matteus skola.

 Wenner-Grens Institutet - Norrtullsgatan 16 var byggd på platsen där  Skolan för Sinnesslöa bar tidigare låg. Djurhuset, numera förskolan härstammar nog från den tiden.

Min dåvarande chef, prof. Folke Fagerlind tyckte att det var inte publicerbart mer än som ett internt 3-betygsarbete. Så fort jag lämnade Botaniska Institutionen i Stockholm och flyttade till Wenner-Grens Institut (Norrtullsgatan 16) så publicerade jag det dock i en engelskspråkig tidskrift som var med i Current Contents. 

Artikeln handlade om något så ovanligt som kloroplaster i rötterna. Jag fick ett par hundra förfrågningar om särtryck av artikeln. 

Därefter har jag analyserat kristaller, även de i rötterna med hjälp av en ny teknik som gav möjlighet att få fram grundämnessammansättning utav det man såg i ett elektronmikroskop. 
Kristaller var kalciumrika. Man kunde göra även grundämneskartor (vita punkter på bilden ovan) som visade var i preparatet (var i rotmössan) fanns de kalciumrika kristallerna.

Korczak was deeply saddened - the Jews, the Poles and the Germans

Betty Lifton wrote: 

Yet Korczak was deeply saddened that the bridge he and his family had devoted themselves to building between the Jews and the Poles could be so effectively sabotaged by the Germans. 

He wrote in his diary. "How easy it is for two criminals to team up for nefarious purposes, but how impossible for a collaboration between two peoples who share the same values but are separated from each other by different histories."

My father Misza Wasserman Wróblewski who worked with Korczak between 1931-1942, wrote and told me the same, that Korczak was deeply saddened by the antisemitism in Poland and that there was no way to fight it. That was the situation in late thirties. The short story Cinema, that my father wrote support this. 

Therefore, I wonder about above mentioned sentences in Korczaks Ghetto Diary that he wrote during last three months of his life. Did he really ment the Germans?

My father Misza Wasserman Wróblewski worked with Korczak between 1931-1942

Futhermore my father told me that the outbreak of the war in a way revitalized Korczak.  

Korczak och Yom Kippur i Warszawa Gettot - Jom Kipur z Korczakiem - 1939 - 1940 - 1941 - 1942 - 1943....

Yom Kippor in Warsaw Ghetto. Delar av artikeln från The Palestine Post
(senare The Jerusalem Post) av Michal Zylbergberg.

Exakt 6 månader efter Wannsee mötet, den 22 juli 1942, satte nazisterna igång Den stora aktionen (Großaktion Warschau) genom att sätta upp på husväggar i getto information om Förflyttning till Öst.

Aktionen skulle starta omedelbart vid Umschlagsplatz i Warszawa. Aktionen varade mellan två judiska högtidsdagar 23 Juli (Tisha B'Av) och 21 september (Yom Kippur). Förflyttning till öst innebar en plågsam transport i godsvagnar till Treblinka och där en plågsam död i gaskammare. Samma procedur. Dag efter dag, tills 265 000 var mördade och omvandlade till aska! Detta hände dr. Janusz Korczak, hans 239 barn och alla lärare!

Yom Kippor in Warsaw Ghetto

Delar av artikeln från 

The Palestine Post 

(senare The Jerusalem Post) 

av Michal Zylbergberg

Under Yom Kippur 1939 (dvs 23 september) var Warszawa fortfarande i händerna på polackerna. Alla synagogor och BATI Midrashim stängdes dock. Judar samlas för Kol Nidrei i privata hem och källare, och bad till ackompanjemang av fallande bomber. På morgonen Yom Kippur Jag blev ombedd att gå i skolan Bielańska Street 18, för att överlämna byggnaden till de militära myndigheterna. Tyskarna började en ny attack när jag var på väg dit. Dag och natt föll bomberna på de judiska kvarteren. Tusentals judar dödades, och många familjer blev hemlösa. Jag nådde inte till mitt mål eftersom skolan bombades och förstördes.

Det var första Yom Kippur  (1939) under kriget. Några dagar senare, efter hårda strider, började tyskarna ockupationen av Warszawa (27 september 1939). Under Yom Kippur 1939, fanns ingen samling i synagogorna och BATI Midrashim. Tyskarna beordrade att de skulle förbli stängda. Men under Yom Kippur bad de polska judarna mer innerligt än någonsin. Minjanim samlades i nästan varje judiskt hem i Warszawa, och utan tvivel nazisterna visste om dessa möten. Exakt vid middagstid, mellan Shacharit och Musaf meddelade gatans megafoner om skapadet av det judiska gettot. Alla judar i Warszawa var tvungna att lämna sina hem och inom åtta dagar flytta till denna del av staden, som har utsetts gettot.

Yom Kippur 1940, blev Tisha till BeAw. Inom några dagar skulle en halv miljon judar trängas inom gettoområdet. Icke-judiska invånare i gettot flyttade ut och många fick i gengäld stora lägenheter med moderna bekvämligheter i utbyte mot sina små och smutsiga. Dessutom judarna fick betala en hög hyra i sina nya lägenheter. Men på något sätt kunde judarna anpassa sig till dessa fruktansvärda förhållanden. Början till ett nytt kapitel i historien om förföljelsen av judar. Hemlöshet, svält, sjukdom - dessa var de tre pelarna i det nya året. Fem hundra judar dör varje dag av hunger, blodig diarré och tyfus. Gettot omgavs hög mur.

Yom Kippur 1941. Förra året bodde jag och arbetade med välkända judiska läraren Dr Janusz Korczak. Några dagar före Rosh Hashanah 1941, frågade Dr Korczak mig om hjälp med att organisera en religiös ceremoni i samband med Rosh Hashanah och Yom Kippur för de barnhemmets barn. Han ville ha rätt stämning för ceremonin eftersom han ville göra ett starkt intryck på barnen. "I dessa fruktansvärda tider", sade han, "religion är vår enda positiv kraft, vår enda skydd." Jag blev förvånad. Dr Korczak var inte en religiös jude. Han var assimilerad och hade ingen kontakt med det judiska religiösa livet.

Vi hittade en ung kantor (Chaz). Barnen förberedde firandet i en stor hall på barnhemmet Chłodna 33. De lade mattan och har dekorerade med blommorna. Rosh Hashanah och Yom Kippur, var en stor händelse på barnhemmet. Dr Korczak hade en svart siden kalott och stod i ett hörn med sin bönbok på polska. Hans predikningar var mycket informativa. Han talade om livet, om döden, om den judiska tron, Toran och om Israel. "Vem vet", sade han under sista bönen Ne'ilah "om vi kommer att vara vid liv nästa Yom Kippur helgen" 

Under de kommande Rosh Hashanah och Yom Kippur (1942) fanns inte längre några barn, alla var de döda, och Dr Korczak var också död. 

På Tisha BeAw (1942) började deportationen av judar till Treblinka. 254 000 judar mördades under de två sommarmonaderna. På Yom Kippur, samma år fanns det bara 60 tusen judar kvar i Warszawas getto. De var slavar och arbetade hela dagen i fabriker som producerade varor för tyskarna. Fortfarande fanns bland oss ​​enstaka barn och äldre, som lyckades gömma sig bland de arbetande deras familjemedlemmar. De överlevde dock inte Yom Kippur 1942.

Dagen före Yom Kippur (1942), mitt på dagen, blev alla fabriker omringade och tyskarna började de stora sökkampanjer för "inaktiva eller icke produktiva element." I varje judiskt hem hölls hjärtskärande scener. Barnen togs bort från sina föräldrar och föräldrar som försökte hålla kvar i sina barn sköts. Patienterna mördades på plats. Sådan var Yom Kippur 1942.

Tyskarna utfärdade ytterligare instruktioner föreståndarna för fabrikerna att på natten mot Yom Kippur för att utföra ytterligare sökning för "icke produktiva element". De flesta föreståndarna var judar, och de ville rädda sin närmast i gettot. Den natten var en av de värsta under våra hela vistelse i gettot. Dagen därpå var "normal". Arbetade i verkstäder som om det var en vanlig dag. När måltiden utdelades, gick man samman för att be. Då satte man en man som vakt vid dörren för att andra kunde be. Vi visste inte vem av oss som be en bön för de döda, alla vi gjorde vi det tillsammans, även den yngste bland oss.

Under Yom Kippur 1943 var Warszawa redan "Judenrein" (på tyska fri från judar). Endast en handfull judar förblev vid liv och levde utanför gettot som en "icke-judar". För övrigt har jag fått veta av en händelse att just denna dag infaller Yom Kippur. 

Även icke-judar var i stor fara i Warszawa. Varje dag, folk arresterades på gatorna och sköts som hämnd  för terroristhandlingar som var riktade mot tyskarna. Det säkraste tillflyktsplatsen i Warszawa var på den tiden kyrkorna. Jag tillbringade hela Jom Kippur i  Frälsarens Kyrka - en av de största kyrkorna i Warszawa. Kyrkan var alltid öppen och fylld med de bedjande, så en jude kunde åka dit och försvinna i mängden utan att väcka uppmärksamhet. Vid åttatiden på morgonen på Yom Kippur så tog jag en plats bland de hundratals troende som samlades till en mässa. Tre timmar senare var mässan över, och de flesta människor lämnade kyrkan. Jag var kvar, såg mig omkring och såg flera andra judar. Det fanns många kvinnor, med sina huvuden böjda i bön, som var redo att tillbringa dagen i kyrkan - att göra din Hesbon Hanefesz (självrannsakan). Några flickor var mina gamla  elever från gymnasiet. Vi mötte upp. Tittade knappt på varandra. Vi var främlingar.

Tystnaden avbryts av prästen i kyrkan i en vit dräkt, som stod framför altaret och bad. Melodin lät som judisk bön, så nära vår egen misär som påminde mig om smärta och lidande av judar under århundraden.

Jom Kipur z Korczakiem

Artykuł Michała Zylberberga, 

ukazał się na łamach ''The Palestine Post''

(obecnie ''The Jerusalem Post'') 

dnia 2 października 1949 r.

Podczas Jom Kipur 1939 roku Warszawa była ciągle w rękach Polaków. Wszystkie

synagogi i bati midraszim były zamknięte. Żydzi zbierali się na Kol Nidrei w

prywatnych domach i w piwnicach, a modlili się do akompaniamentu spadających

bomb. W poranek święta Jom Kipur zostałem poproszony o pójście do szkoły

średniej przy ulicy Bielańskiej 18, żeby przekazać budynek władzom wojskowym.

Niemcy zaczęli nowy atak, kiedy byłem w drodze. Przez dzień i noc bomby spadały

na żydowską dzielnicę. Tysiące Żydów zginęło, a bardzo wiele rodzin zostało

bez dachu nad głową. Nie dotarłem do zamierzonego celu, ale to nie miało już

znaczenia, bo szkoła została zbombardowana i zniszczona.

To było pierwsze Jom Kipur w czasie wojny. Kilka dni później po ciężkich

walkach Niemcy rozpoczęli okupację Warszawy. Podczas Jom Kipur w roku 1939

nie było mowy o zbieraniu się w synagogach i bati midraszim. Niemcy nakazali,

że mają pozostać zamknięte. Ale podczas tego Jom Kipur Żydzi polscy odmawiali

modlitwy gorliwiej niż kiedykolwiek. Minjanim zbierały się w prawie każdym

żydowskim domu w Warszawie i bez wątpienia naziści wiedzieli o tych zebraniach.

Dokładnie w południe, pomiędzy szacharit a musaf, megafony uliczne ogłosiły,

że powstaje żydowskie getto. Wszyscy Żydzi w Warszawie mieli opuścić swoje

domy i w ciągu 8 dni przenieść się do tej części miasta, która została wyznaczona

na getto.

Jom Kipur 1940 przemieniło się w Tisza BeAw. W ciągu paru dni pół miliona Żydów

miało się zebrać w małym getcie. Nieżydowscy mieszkańcy z terenu getta

otrzymali w zamian wspaniałe i duże mieszkania z nowoczesnymi wygodami w

zamian za swoje małe i brudne pokoiki. A w dodatku Żydzi musieli płacić wysokie

komorne, żeby się wprowadzić.

Jednak w jakiś sposób Żydzi zdołali się zaadaptować do tych strasznych

warunków. Rozpoczął się nowy rozdział w historii prześladowań Żydów.

Bezdomność, głód, choroby - to były 3 filary Nowego Roku. Pięciuset Żydów

umierało każdego dnia z powodu głodu, krwawych biegunek (dyzenterii), tyfusu.

Getto otoczył wysoki mur.

Jom Kipur w 1941 roku*.  W tamtym roku mieszkałem i pracowałem z

bardzo znanym żydowskim pedagogiem doktorem Januszem Korczakiem

(Goldszmitem). Na kilka dni przed Rosz Haszana w 1941 roku doktor

Korczak poprosił mnie o pomoc w zorganizowaniu uroczystości religijnych

z okazji Rosz Haszana i Jom Kipur dla 150 sierot. Zależało mu, żeby

uroczystości miały właściwą oprawę, bo chciał zrobić wrażenie na

dzieciach. "W tych straszliwych czasach", powiedział, "religia jest naszą

jedyną pozytywną siłą, naszą jedyną ochroną". Byłem zaskoczony. Doktor

Korczak nie był religijnym Żydem. Był asymilatorem, który nie miał żadnego

kontaktu z religijnym życiem żydowskim.

Znaleźliśmy młodego kantora (chazana). Dzieci przygotowały na uroczystości

dużą salę Domu Sierot na ulicy Chłodnej 33, położyły dywany i ustawiły kwiaty.

Rosz Haszana i Jom Kipur w Domu Sierot było wielkim doświadczeniem.

Doktor Korczak miał na głowie czarną, jedwabną jarmułkę i stał w ciągu

dnia w kącie ze swoim modlitewnikiem w języku polskim. Jego kazania były

najbardziej pouczające. Mówił o życiu, o śmierci, o żydowskiej wierze, o Torze,

o Izraelu. "Kto to może wiedzieć", powiedział podczas ostatniego wystąpienia w

czasie modlitwy Ne'ilah, "czy będziemy przy życiu podczas następnego święta

Jom Kipur". Podczas kolejnego Rosz Haszana dzieci już tam nie było. A doktor

Korczak był martwy.

W święto Tisza BeAw (w 1942 roku) rozpoczęły się deportacje Żydów do Treblinki. W święto

Jom Kipur było już tylko 60 tys. Żydów w Warszawie. Byli niewolnikami

Niemców i całymi dniami pracowali w ich fabrykach. Ciągle wśród nas były dzieci

i starcy, którym udało się ukryć wśród pracujących członków ich rodzin. Oni nie

przetrwali Jom Kipur w 1942 roku.

Dzień przed Jom Kipur 1942**, (sobota 19 września) w południe, wszystkie fabryki zostały okrążone i Niemcy rozpoczęli wielkie akcje poszukiwawcze "niepracujących elementów". W każdym żydowskim domu odbywały się sceny rozdzierające serce. Dzieci były wyrywane

swoim rodzicom, a rodzice wyrywani swoim dzieciom. Chorzy byli mordowani na

miejscu. Tak zaczęliśmy Jom Kipur w 1942 roku.

Niemcy wydali dalsze instrukcje dyrektorom fabryk, żeby przeprowadzić w nocy

Jom Kipur dalsze poszukiwania "nieproduktywnych elementów". Większość

dyrektorów była Żydami i oni chcieli ocalić swoich braci z getta. Tamta noc

była jedną z najstraszniejszych w czasie naszego całego pobytu w getcie. Dzień

minął "normalnie". Pracowaliśmy w fabrykach jak każdego normalnego dnia.

Kiedy podawano nam obiad, Żydzi zebrali się razem, postawili wartę przy

drzwiach i modlili się. Nie wiedzieliśmy który z nas ma odmówić modlitwę za

zmarłych, więc wszyscy to zrobiliśmy, nawet ten najmłodszy spośród nas.

W Jom Kipur 1943 roku Warszawa była już "Judenrein" (niem. wyczyszczona

z Żydów). Tylko garstka Żydów pozostała przy życiu i mieszkała poza gettem

jako "nie-Żydzi". Zupełnym przypadkiem dowiedziałem się, że tego dnia wypada

Jom Kipur. Nawet nie-Żydzi byli w wielkim niebezpieczeństwie w Warszawie.

Każdego dnia ludzie byli zatrzymywani na ulicach i rozstrzeliwani w akcjach

odwetowych za akty terroru wymierzone w Niemców. Najbezpieczniejszym

miejscem schronienia w tamtym czasie był kościół. Spędziłem całe święto Jom

Kipur w kościele na placu Zbawiciela - był to jeden z największych kościołów

warszawskich. Kościół był zawsze otwarty i wypełniony tłumem wiernych,

więc Żyd mógł tam pójść bez zwracania na siebie uwagi. O ósmej rano zająłem

miejsce wśród setek wiernych zgromadzonych na mszy. Trzy godziny później

msza się skończyła, a większość ludzi się rozeszło. Ja zostałem, rozejrzałem się i

zobaczyłem wielu innych Żydów. Było wiele kobiet, z pochylonymi głowami w

modlitwie, które przygotowywały się do spędzenia dnia w kościele - żeby zrobić

swój Cheszbon Hanefesz (rachunek sumienia). Niektóre były moimi dawnymi

uczennicami, które ukończyły szkołę średnią. Nie poznawaliśmy się. Byliśmy

obcymi.

Ciszę panującą w kościele przerwał ksiądz w białej szacie, który stanął przed

ołtarzem i modlił się w intencji potrzebujących pomocy. Melodia modlitwy

brzmiała tak żydowsko, tak blisko naszego własnego nieszczęścia, że przypomniała

mi o bólu i cierpieniu Żydów przez wieki.

Jom Kipur w 1944 roku nastąpiło po Powstaniu Warszawskim pod dowództwem

Bora-Komorowskiego. Naziści zajęli całe miasto, a jego nieżydowską ludność

wypędzili. Wśród nich była garstka ocalonych Żydów. Wszyscy zostali internowali

w obozie w Pruszkowie pod Warszawą. I specjalnie starano się wytrzebić Żydów

ukrywających się wśród nieżydowskiej ludności. Bardzo niewielu przeżyło, żeby

opowiedzieć tę historię. Jestem jednym z nich.

* Jom Kipur w 1941 roku 30 września

** Jom Kipur w 1942 roku 20 września 

Linka do The Jerusalem Post

Linka do Pdf

Korczaks book in the Palestine Broadcasting Service

PBS was just after the WWII ended in Europe broadcasting Korczaks best-known book  "King Mathew I", the moving story of a child-king's entry into adulthood. The broadcasting of the book started in 2nd week of May and ended in June. The novel was divided into three parts.

Korczaks book in the Palestine Broadcasting Service in May 1945, just after WWII ended in Europe!

The Palestine Broadcasting Service (PBS) is inaugurated by British Mandatory Authority from Ramallah with studios and one transmitter on 668 kc/s (kHz) 449 meters with a power of 20 kW. Staff are recruited for daily broadcasts in English, Arabic and Hebrew and training given by the BBC. The station is born at a time of great tension between Arabs and Jews that within weeks erupts into violence. The Hebrew name of the station is eventually agreed to be 'Kol Yerushalyim' (The Voice of Jerusalem) after argument rages with Arab leaders when the Jews originally want to call it 'Kol Eretz Israel' (The Voice of the Land of Israel).