Janusz Korczaks Różyczka - * An asterisk story about the Shadows at the Little Rose

Asterisk (a little star) is a small starlike symbol *, used in writing and printing as a reference mark.

Here I tried to use * as a marker of possible places where the pictures from Korczaks Rózyczka were possibly were taken. On the areal photographs that are from August 1944 it is most likely that many trees and wooden objects like climbing ladder were been taken for the household purposes, a.o warming the houses.

The shadows and the sun can help one to determine the time picture was taken. Here at the late afternoon as shadows are almost parallel to main building.

The shadows and the sun can help one to determine the direction on earth and the time picture was taken. The sun always rises in the east and sets in the west. In the northern hemisphere, the sun will be due south when at its highest point in the sky, or when an object casts no appreciable shadow. Shadows move clockwise. With some practice, one can use shadows to determine both direction and time of day. I was using the shadow method to find the time pictures were taken in the Warszawa Ghetto.

The shadows and the sun can help one to determine the direction on earth and the time picture was taken. The sun always rises in the east and sets in the west. On this particular picture (above) the four cardinal directions of north, east, south, and west, denoted by their initials: N, E, S, W were taken from the Polish map. From the cockpit clock we know that the time was 05.20 PM and that it was taken on 16th of August 1944. Comparison of the shadows on this picture with other "Rózyczka pictures" is rather helpful to determine the time and also the place. The sunset was at 07.55 PM. The shadow of the church tower is almost parallel to the north-west (N-W) cardinal direction.

Most people know that the Sun "rises in the east and sets in the west". However, most people don't realize that is a generalization. Actually, the Sun only rises due east and sets due west on 2 days of the year -- the spring and fall equinoxes! On other days, the Sun rises either north or south of "due east" and sets north or south of "due west."

Each day the rising and setting points change slightly. At the summer solstice, the Sun rises as far to the northeast as it ever does, and sets as far to the northwest. Every day after that, the Sun rises a tiny bit further south.

Korczaks Różyczka buildings - Little Rose

Korczaks orphanage opened its summer camp Różyczka in 1921, which remained in operation until the summer of 1940. Children from several orphanages in Warszawa spent their time there.

Klasztorna (Convent) street - here running vertically and the Convent building 280 meters (approx. 300 yards) south from Klasztorna (street. See Convent building at top right and its towers long shadows. Rózyczka summer camp houses. are within marked area. Today this area is fully occupied by houses build in 60-ties and only the names of streets like Old Doctor St and King Matt I, are witnessing about former summer camp.

Houses in Rózyczka. Building no. 1 was there from the very beginning. It was a brick building with two huge halls suited to accommodate one hundred of children in each hall. Behind this building, there was a playground with climbing ladders for children. In 1925 a new, wooden pavilion, nr. 2, with a large glazed porch was build, perpendicular to the first building. In the new pavilion (2) there were two dormitories for 30 children each, plus a hundred children could sleep at the same porch. No. 3, was a smaller brick building with a veranda and five rooms. After "Rozyczka" (Little Rose) was connected to sewerage system in 1929 the house nr. 3 was rebuilt into the bath room and toilet. The rectangle of building was closed by the white building, no. 4 with a pump and water cistern at the top of the house and rooms for bursa students below. There was also a separate kitchen- and warehouse building in which former pupils of Korczak, now employed as teachers, lived.

Różyczka summer camp was in the area called Czaplowizna. Main buildings of Rozyczka summer camp were just to the right from the sign Czaplowizna. Closest buildings brick plant, are marked with letters Cg (Cg = Polish Cegielnia) on the map. My father worked there before WWII.

Zdjęcie Korczakowskie Roku 2015

Zdjęcie Korczakowskie Roku 2015
.
Dzisiaj o 4.44 z rana otworzyłem linkę nadesłana przez kolege i do godziny 4.55, przez 11 minut zaniemówiłem! 

Znalazłem bowiem "Różyczkę" i kościół i cegielnię. I nagle, już nie statycznie tylko w ruchu, jak w filmie widziałem  dzieci maszerujące wokół placu i domek bursistów i nawet wieże z pompą która zamiast wody pompowała ku radości dzieci ropę naftową!

Tyle tylko że 18 sierpnia 1944 nie było już dzieci. Zamordowane i spalone w Treblince. Nie było już Janusza Korczaka!

Historia Różyczki zaczyna się w 1921 roku gdy Maksymilian Cohn podarował żydowskiemu Towarzystwu "Pomoc dla Sierot" dziesięciomorgową (5.6 hektara) działkę we wsi Czaplowizna w gminie Wawer. Teren o późniejszym adresie Klasztorna 1, sąsiadował z cegielnią.

Posiadłość została nazwana Różyczką na pamiątkę zmarłej przedwcześnie córki ofiarodawcy, Róży Cohn. Towarzystwo "Pomoc dla Sierot" w Warszawie które poprzednio zbudowało Dom Sierot przy ulicy Krochmalnej. To Janusz Korczak, zdecydował o przeznaczeniu "Różyczki" na kolonie letnie i farmę dla dzieci.

To jest niemieckie zdjęcie lotnicze zrobione o godzinie 5.20 po południu dnia 16.08.1944. Pięc tygodni pózniej, Różyczka została wyzwolona przez WP i mojego ojca w jej szeregach (10 wrzesnia 1944 roku).

Budynek nr. 1 to od początku istniejący na działce murowany budynek z dwoma ogromnymi salami nadawał się do umieszczenia w nim setki dzieci. Za nim znajdował się plac zabaw z uwielbianymi przez dzieci drabinkami. W 1925 r. postawiono nowy, drewniany pawilon, nr. 2, z dużą przeszkloną werandą, położony prostopadle do pierwszego budynku. W pawilonie znajdowały się dwie sale sypialne na 30 dzieci każda, dodatkowo setka dzieci mogła nocować na samej werandzie. Obok, nr. 3, znajdował się mniejszy, murowany budynek z werandą i pięcioma pokojami. Po skanalizowaniu "Różyczki” w 1929 r. tutaj powstał pokój kąpielowy i ubikacja. Prostokąt zamykał biały budynek nr. 4 z pompą i brodzikiem. Istniał również budynek kuchenno-magazynowy, w którym mieszkali zatrudnieni w kolonii byli wychowankowie Korczaka.

Główny budynek z dwoma ogromnymi sypialniami i plac zabaw z drabinkami zostały uwiecznione w 1928 roku na zdjęciach Benedykta Rotenberga - Dorysa.

Różyczka” była też przedsiębiorstwem rolnym – była tu m.in. ferma drobiu i inspekty warzywne, hodowano kilka krów, w 1924 r. zasadzono 250 drzewek owocowych. Prócz przynoszenia dochodu, praca na fermie miała w opinii Korczaka konkretne walory wychowawcze i umożliwiała zdobycie konkretnych umiejętności, a także niemożliwy do osiągnięcia w warunkach miejskich kontakt z naturą.

Janusz Korczak i Wojciech Lemański

Często wspominam tu Janusza Korczaka i ks. Wojciechu Lemańskim. W dzisiejszej Polsce Lemański to swoisty fenomen. Ksiądz katolicki, który otwarcie walczy o upamiętnienie ofiar Zagłady, w tym żyjących od pokoleń Polsce Żydów. 

Lemański pamięta o Korczaku i 239 dzieciach żydowskich które w wagonie bydlęcym jechały koło Jasienicy na smierc w komorach gazowych.

To że się za nich modli to ks. Wojciecha Lemańskiego osobista sprawa. 

To że o nich pamięta, to nasza wspólna sprawa.

Stockholm and Snow

Wannsee - 20 januari 1942 - 75 år sedan - Starten av den industriella Förintelsen

Utsikt från villan, med adress 56–58 Am Grossen Wannsee, där konferensen hölls, är sedan 1992 en minnes- och utbildningsplats.

20 januari 1942 - 75 år sedan - Wannsee innebar Starten av den industriella Förintelsen

Wannseekonferensen var en konferens mellan representanter för NSDAP och SS och som ägde rum den 20 januari 1942 i Wannsee, en förort till Berlin. Bland de närvarande återfanns nio höga statstjänstemän från olika ministerier och sex höga företrädare för SS och Gestapo; åtta av deltagarna var promoverade jurister med doktorsexamen. Protokollförare var Adolf Eichmann, RSHA:s sakkunnige i judiska frågor.Konferensen hade sammankallats och leddes av SS-Obergruppenführer Reinhard Heydrich, chef för Nazitysklands säkerhetsministerium, Reichssicherheitshauptamt, och riksprotektor i Böhmen-Mähren. Heydrich ville informera de närvarande att han av riksmarskalk Hermann Göring i juli 1941 hade givits i uppdrag att leda och genomföra "den slutgiltiga lösningen av judefrågan". Heydrich ämnade därtill vinnlägga sig om de berörda ministeriernas och polisenheternas samtycke och samverkan i genomförandet av den fysiska utrotningen av den judiska befolkningen i Europa.
.
Sju månader senare (juli-augusti 1942) var mina morföräldrar, mina kusiner, Janusz Korczak med 239 barn från barnhemmet vid Siennagatan förda till döden i gaskamrarna i Treblinka.

Perła, Baruch, Mojżesz, Chana i Ryfka brzmiały dla mnie przez pół wieku obco - Po-Zagładowe metryki.

Perła, Baruch, Mojżesz, Chana i Ryfka brzmiały dla mnie przez pół wieku obco bo nie były używane w domu. Używano polskie imiona z nowych po-Zagładowych metryk. Czasami przy jakis okazjach wychodziły na jaw, np. że dziadek wołał do mojego Ojca Mejsze... W Gimnazjum Polskim nie wiem, na spotkaniach koleżenskich po wojnie był jako Michał. W Domu Sierot Krczaka gdzie by przez 10 lat jako Pan Misza. 


Metryka PRLoska mojego Ojca: Michał syn Bolesława mimo że przed wojna Mojżesz syn Barucha. Ojca siostry, tam używane były zdrobnienia Ryfka to Iwa (zamordowana w Pinsku) a Niura to Chana!


Moja mama podczas wojny i po Zofia, a naprawdę to Perła, Lucyna itp. itd.







Moja babcia to niby Sofia Afsiejewna, ale jak naprawdę?

,,Imiona przez Żydów polskich używane'', zebrał i ułożył w dwóch językach Jakub Rothwand, Warszawa 1866 - praktyki własnej, którą opieram o indeksację XIX - wiecznego Kałuszyna, przy założeniu, że jeśli jakieś imię jest poświadczone w jakiejś innej monografii, to jednak istnieje napisala i zebrała Kołak Małgorzata
Za wszelkie błędy z góry przepraszam. Chciałam tylko ułatwić innym zadanie i być może stworzyć z innymi forumowiczami jakiś lepszy spis.






IMIONA MĘSKIE


A Aba Abril Abraham Abram Abus Abusz Aharon Ajzyk Akasryel Akiwa Alimenach Alter Anszel Arja Arnun Aron Aszer Awi-Ezer Awigdor Awner Azyel


B Bajnusz Baruch Becałeł Bencyon Bendet Benejan Beniamin Ber Berek Berel Berken Berman Binjamin Boez Boruch Bynem


C Cadyk Całeł Całko Cemach Cewi Chaim Chananja Chanina Chanoch Chanon Chaskiel Chemia Chezkja Chil Chławna Chuna Cyne


D Dan Daniel Dawid Dodja Don Dow Dydja


E Eber Eberl Efraim Eizyk Ela Elazer Elchanon Eliezer Elisza Elja Eljasz Eljakim Elkana Eminuel Enzel Ezechiel Ezra Ezryel


F Fajbusz Fajwusz Fajwel Fajtel Fawel Feibusz Feiwusz Feiwel Fiszel Froim Frydman


G Gabryiel Gdala Gec Gecel Gedalja Gerszon Gimpel God Godel Gotel Gotlib Gronam Gumpel Gumprecht Gutkind Gutman


H Haskiel Hejnech Hendel Henoch Herc Hercka Hersz Herszek Herszko Heszel Heszka Hilal Hilel Hiler Hirsz Hoszua


I Icek Icel Ichel Icko Icyk Iczek Iciek Idzko Ira Irzko Isser Isserl Isumer Izaak Izrael


J Jakir Jakow Jakub Jasek Jechezkiel Jechyel Jedydja Jehonatan Jehoszua Jehuda Jeir Jekew Jekiel Jekisyel Jeko Jerachmyel Jeremjasz Jermja Jerucham Jeszaja Jicchak Jicek Jisachar Jisrael Joasaf Jochanan Joec Joew Jojne Jomtow Jona Jonasz Jonatan Josaf Josef Josek Josel Josyf Jośka Jozel Jozep Józef Juda Judel Judka


K Kadysz Kalman Kana Kasyel Kasryel Kaufman Kehos Kelman Kelominus Kielman Kisyel Kiwa Koloman Kopel Kopelman Ksender Kuszel


L Lajb Lajbel Lajbuś Lajzer Leib Leibel Leibus Leizer Leizor Lemel Leo Leon Lew Lewek Lewi Lewin Liber Liberman Libkind Lipa Lipman Lisza Litman Luzer


M Majer Małkijeł Man Manel Manela Manes Matatiasz Matys Matysjoh Mejir Melach Menachem Menassa Menasza Menaszech Mendel Mendl Menoach Merkiel Meszylem Michael Michał Michel Mojna Mojsel Mojżesz Mordechaj Mordka Mortka Mosiek Mosze Moszech Moszek Mośko Motek Motel Munisz


N Nachman Nachum Naftal Naftali Natan Nechemia Nesanel Noach Noe Nosan Nusyn Nuta Nutka Nysan


O Ojzer Owadja


P Paltyel Pejsach Pejsak Pelta Perec Pesachja Pinchas Pinkus


R Rachmil Rafael Rafał Reuben Ruben Rubin


S Sadja Sale Salkind Salomon Samson Samuel Sane Saul Selig Sender Srul Sucher Sumer Symcha Synaj Szabsa Szachna Szaja Szajnman Szama Szamson Szapsio Szeloma Szepsel Szmaja Szmarja Szmerl Szmelka Szmuel Szmul Szneor Szoel Szolom Szraga Szulem Szulim Szulom Szya Szylem Szyman Szymon Szymsio


T Tana Tanchum Tewol Tobiasz Todros Towia Trajstel Trajtel


U Urele Uri Urysz Ur-Szaga Uszer


W Wadja Welkel Welwel Widgor Wigdor Wolf Wolwisz Wowe Wulf


Z Zale Zalkind Zańwel Zebulun Zecharja Zecharjasz Zelik Zelko Zelman Zew Zewilin Zundel Zurach Zusel Zuskind Zusman Zyl Zylka Zymel Zyndel Zysel Zyskind Zysman Zysza





IMIONA ŻEŃSKIE


A Achsa Adela Ajdla Amalja Asna Atara Aurelja Awigail


B Bajla Bas-Szewa Basza Bejla Bina Binia Blima Bluma Brajna Brajndla Brandla Brucha


C Cemach Cerka Certa Certla Chaja Chama Chana Chasza Chawa Chenka Chinka Chona Chuma Cipa Cipora Cirla Ciwja Cyna Cypa Cypora Cypra Cyrla Cywia Czarna

D Dajcha Debala Debora Dmera Doba Dobra Dobrusza Drezla Drozna Dwejra Dwojra Dwora Dyna

E Ela Elka Ester Estera Estra Eta Etka Etla Ewa

F Fajga Fajgela Fauba Ferajda Ferka Fijoła Finkla Flora Frajda Frajdla Freja Fryma Frymet Frymeta Frymka Fula

G Gela Genana Genendla Gicia Gita Gitla Glika Glikla Golda Gołda Gotla Gryna

H Hadasa Hagara Hapa Hena Hendla Hesa Hinda Hindla Hycela

I Ita Itka Itla

J Jacheta Jecheta Jerka Jenta Jentla Jerka Jochweta Jehudys Jospa Jura Judka Judyta

K Kajla Klara Krasa Krajndla Kresla Kuna

L Lea Laja Lajca Lajka Leja Liba Liwcza Liwsza Luba Lubka

Ł Łaja Łajka

M Mala Majta Majtla Małka Marguliosa Masza Menicha Menucha Merla Michla Milka Mina Minca Mindla Minka Myrjam Myresza Myrla

N Nauma Necha Nechla Nechoma Nena Nenela Neska Nesza Nucha Nysla

O Osnas

P Perla Pesa Pesla Pinca Porja Prywa Pulcherja

R Rachela Rajca Rajcla Rajchla Rajla Rajna Rajza Rajzla Raszka Rebeka Rechla Rela Riczka Rochma Rojza Ruchla Ruda Rudysza Ryfka Rykla Rysza Rywa Rywka

S Sachna Sara Serla Slawa Soja Sosza Sylka Syma Symcha Syna Syrka Szajna Szejna Szewa Szjandla Szosza Szprynca Szulamis Sulamita Szyfka Szyfra

T Tajga Tamara Tema Temerla Tauba Tena Terca Tokla Tolca Trajna Tysa Tysława

W Witla

Z Zelda Zlata Zlatka Złata Zylpa Zysa Zysla



Broniewski, wiersz o Ryfce

Słuchaj dzieweczko! Ona nie słucha...
To dzień biały, to miasteczko..."
Nie ma miasteczka, nie ma żywego ducha,
po gruzach biega naga, ruda Ryfka,
trzynastoletnie dziecko.

Przejeżdżali grubi Niemcy w grubym tanku.
(Uciekaj, uciekaj Ryfka!)
"Mama pod gruzami, tata w Majdanku..."
Roześmiała się, zakręciła się, znikła.

I przejeżdżał znajomy, dobry łyk z Lubartowa:
"Masz, Ryfka, bułkę, żebyś była zdrowa..."
Wzięła, ugryzła, zaświeciła zębami:
"Ja zaniosę tacie i mamie."

Przejeżdżał chłop, rzucił grosik,
przejeżdżała baba, też dała cosik,
przejeżdżało dużo, dużo luda,
każdy się dziwił, że goła i ruda.

I przejeżdżał bolejący Pan Jezus,
SS-mani go wiedli na męki,
postawili ich oboje pod miedzą,
potem wzięli karabiny do ręki.

"Słuchaj, Jezu, słuchaj, Ryfka, sie Juden,
za koronę cierniową, za te włosy rude,
za to, żeście nadzy, za to, żeśmy winni,
obojeście umrzeć powinni."

I ozwało się Alleluja w Galilei,
i oboje anieleli po kolei,
potem salwa rozległa się głucha...
"Słuchaj, dzieweczko!...Ona nie słucha...

Sista två dokument från det förflutna

Det är numera klart för mig att jag saknar enbart två dokument från min(a) föräldrars förflutna. Naturligtvis saknar jag nästan allt när det gäller min farfar, farmor, morfar och mormor!

Jag har på tidigt stadium försökt att få min mor att berätta om det och att skriva. Det var svårt för henne precis som för så många andra som överlevt Förintelsen att gräva eller egentligen tala om det som fanns så nära ytan i hennes medvetna. Så nära ytan men bubblade nästan aldrig upp.

För att göra det lättare för henne så köpte jag en särskild bok på en av mina tidiga Londonresor, The History of Our Family. Allt var klart i den. Bara att fylla i namnen på farfarsfar, mormor och familjens hundar.

För att göra det lättare köpte jag en bok på en av mina Londonresor, The History of Our Family. Allt klart i den. Bara att fylla i namnen på farfarsfar och familjens hundar.

Min mor började entusiastiskt att fylla i den men det som bubblade upp hämmade dock henne. Det som också hämmade henne var hennes identiteter. Minst två eller tre eller fyra.

I det ena identiteten så var hon Zofia Wróblewska och i det andra Perla Rozental. I det ena så var hon född i Warszawa 1920 och i det andra i Lipno 1918. Det ena var före andra världskriget och det andra var efter kriget i Polen. Många judar var tvungna att göra sig av med sin judiska identitet för att överleva bland tyskar och polacker.

På samma sätt så varierar informationen om giftermålsdatumet och platsen. Den ena pekar på Warszawa, strax före kriget, det andra är under kriget i Lwow i maj 1941.

Det fanns naturligtvis orsaker till de dubbla identiteterna.

Universitetet i Warszawa, Arkiv, fram till 1939, ända från Tsartiden. Alla akta bevaras, detta i motsats till de av 1960-talet. Min mor med inskrivningsnummer 49782, Perla Rozental, Inte som Zofia Wróblewska. Här född 1918, inte 1920. Född i Lipno, inte i Warszawa. Liksom vid namnet Szapiro (ovan) står det under födelsedatumet hos min mor, "mojż", för den mosaiska religionen. Vid namnen nedan står -  rz.k. vilket betyder rzymsko katolicki - dvs tillhör den Romersk-katolska kyrkan

Ett dokument, en avskrift från födelse- och dopboken i den polska kyrkan i Warszawa. Då, dvs under andra världskriget tillhörde Warszawa det tyska General guvernementet. Man kan läsa att Zofia Dąbrowa föddes 19 augusti år 1920 och döptes en månad senare, 5 september 1920. Zofias far hette Antoni och mor hette Rozalia.

Den Heliga Barbaras församling och deras kyrka till minne av apostlarna Peter och Paulus (Parafia Św. Barbary, kościół pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła). Dit gick min mor och hennes syster Krystyna Rozental och fick en avskrift från kyrkoböckerna som var starten till hennes nya identitet.

Nedan är en typisk text och sättet att skriva in fakta i The History of Our Family boken.

Så skulle det börja. Föräldrarnas giftermål den 19 maj 1941.

Föräldrarnas giftermål den 19 maj 1941. Lwow (Lemberg, Lviv) staden dit de flydde genom den så kallade gröna gränsen mellan Nazi-Tyskland och Sovjet efter att Ribbentrop-Molotov pakten har slutits och andra världskriget bröt ut. Pakten tillät Tyskland och Sovjetunionen att anfalla länder emellan dem utan att den andra parten i pakten blandade sig i det, så länge man höll sig innanför de uppgjorda gränserna för intressesfärer.  

Andra världskriget startade en vecka efter att Ribbentrop - Molotov pakten undertecknades då Tyskland anföll Polen i gryningen den 1 september 1939. I paktens hemligt tilläggsprotokoll delades östra Europa upp så att Finland, Estland, Lettland, Bessarabien samt östraPolen till floderna San, Wisła och Narew hamnade i den sovjetiska intressesfären, medan västra Polen och Litaueni den tyska. Avtalet korrigerades den 28 september 1939 då Sovjetunionen överlät området mellan floderna Wisła och Bug till Tyskland i utbyte mot Litauen. Gränsen mellan Tyskland och Sovjetunionen enligt pakten stämde i stort med Curzonlinjen och blev också Polens gräns efter Andra världskriget.

Mina föräldrar med 4 vänner och pappas två systrar gick över Wisła i Warszawa och därefter efter några dagars vandring passerade floden Bug i en båt på natten och så var de i Sovjet. Gruppen delades och det var då min far såg för sista gången sin syster Iwa. Pappa och mamma fortsatte söderut till den fd polska staden Lwow som de båda kände väl sedan tidigare.

Min pappa fick ett jobb vid ett gasledningsbygge och min mor började läsa vid Universitetet eller Lärarhögskolan där.
De gifte sig civilt som det heter. Jag tror att förättare pratade polska och min mor som ville ha det lite högtydligt var ledsen för att förordnade borgerliga vigselförrättare pratade under vigselceremonin var någonstans i Lwow kan man köpa sill (maten var en bristvara då).

Min mor har, troligen efter kriget inhämtat dokument därifrån då hon skrev namnet där deras registrering eller orginal vigselbevis fanns: Zapiski aktow Grozdanskowo sostajanie.

Mer vet jag inte.

Min mor började entusiastisk fylla den men det som bubblade upp hämmade henne. Det som också hämmade henne var hennes identiteter. Minst två. Det ena så var hon Zofia Lucyna Wroblewska och i det andra Perla Rozental eller som hon skrev här en gammal stavning av Rozental med s och th, Rosenthal. Den andra identiteten med Zofia Dabrowa och födelseorten Warszawa och födelseåret 1920 kom först då hon flydde från gettot i Warszawa och skaffade sig så kallade ariska papper.

I det här huset vid den Heliga Annas kyrka (Ulica św. Anny nr. 1) bodde mina föräldrar. Tack Sonia E för bilden.

Giftermålet borde ha således ägt rum den 19 maj 1941  mellan Perla Rozental född 1918 i Lipno och Michal eller Mojzesz Wasserman född 1911 i Pinsk.

Vid den Heliga Annas kyrka (Ulica św. Anny nr. 1) bodde mina föräldrar.