Jubileusze Towarzystwa Pomoc dla Sierot

Jubileusz 10-lecia Towarzystwa Pomoc dla Sierot, Warszawa 1918 rok. Stoją: Janusz Korczak (pierwszy z lewej), Stefania Wilczyńska (piąta od lewej). Siedzą: Maurycy Mayzel (czwarty od lewej), Izaak Eliasberg (obok), Stella Eliasbergowa (trzecia od lewej)

Jubileusz 25-lecia Towarzystwa Pomoc dla Sierot, Warszawa 1933 rok. W lewym górnym rogu Janusz Korczak, w prawym – Maurycy Mayzel, ówczesny prezes towarzystwa

חגיגות "אמצע הקיץ" והמעפילים

 

"אמצע הקיץ" Midsummer, זה החג הגדול בשוודיה. באותו יום בשנת 1945 נערכו הרשימות הראשונות של הניצולים ממחנה ברגן-בלזן להובלה לנמל ליבק ומשם לשוודיה.

רוב הניצולים היו המעפילים לעתיד.

החלק הראשון במסעם לארץ ישראל היה ההובלה ברכבת סניטרית לבית החולים בליבק. שם קבלו הניצולים כרטיס DP-2 עם שם משפחתם, תאריך לידה ועוד. בבית החולים נערכו גם הכנות להפלגה ב"ספינות הלבנות" לערי הנמל שונות בשוודיה. בו זמנית כאשר רכבות האמבולנס הראשונות יצאו מברגן-בלזן, התאספו 5 "ספינות הלבנות" בנמל ובכניסת הנמל בטרלהבורג.

לצוותי הספינות, ימאיים, רופאים ואחיות החג"אמצע הקיץ" היה הערב האחרון לפני ההפלגה לליבק. הצוות עיטר את הספינות לפי כללי המסורת הישנה, בענפים הירוקים וסרטים הצבעוניים. פטפון השמיע מנגינות תוססות.

איש לא ציפה את מצבם של החולים העתידיים.

חלקם של הניצולים אשר היו במצב בריאותי טוב יותר, חלמו להגיע דרומה לים התיכון ומשם לארץ ולא צפונה לשוודיה לשיקום.

Pierwszy etap drogi Maapilim z obozu w Bergen-Belsen do Eretz Israel

Pięc Białych statków zebrało się w porcie i na redzie w Trelleborgu, południowa Szwecja. Dla załóg statków, marynarz, lekarzy sióstr i innego personelu Midsummer był ostatnim wieczorem przed wypłynięciem do Lubeki.

Jeden z pierwszych Maapilim którzy Przyjechali Bialymi Statkami do Szwecji byl Henryk Wendrownik. Mial 11 lat jak wybuchla Druga wojna swiatowa.

Midsummer to największe swięto szwedzkie. Tego dnia w 1945 roku robiono pierwsze listy Ocalonych do transportu z Bergen-Belsen do portu w Lubece. Wśród ocalonych wielu była przyszłych Maapilim. Pierwszy etap ich drogi do Eretz Israel to transport pociągiem sanitarnym do szpitala w Lubece. W szpitalu w Lubece Ocaleni dostali kartę DP-2 z ich nazwiskiem datą urodzenia itd. W szpitalu w Lubece odbywa się równiez przygotowanie do podróży morskiej Bialymi statkami do szpitali w różnych miastach portowych w Szwecji. 

Jednocześnie jak pierwsze pociągi sanitarne ruszyły z Bergen-Belsen do Lubeki 5 Bialych statków zebrało się w porcie i na redzie w Trelleborgu, południowa Szwecja. Dla załóg statków, marynarz, lekarzy sióstr i innego personelu Midsummer był ostatnim wieczorem przed wypłynięciem do Lubeki. Załogi upiększyły statki wg. starej szwedzkiej tradycji zielonymi gałęziami i wstążkami kolorowymi. Gramofon grał skoczne melodie. Nikt się nie spodziewał w jakim stanie są ich przyszli pacjenci. 

Midsommar 1945 och Svenska Maapilim - Bergen-Belsen - Lübeck - Trelleborg - Vita Båtar - Logistik för transporter och fördelningen av de överlevande mellan sjukhusen i Sverige - "Sjuka flyktingarna" - "Klientel" - "Konvalescenta krigsfångar".

En fantastistk beskrivning av de Svenska Vita Båtarnas insats under Juni - Juli 1945. Trelleborgstidningen.

Midsommar 1945
Klart i Lybeck...
åter avgå. Det hela får därför ske sompå löpande band.
(Forts, från sid. 1)

Midsommarafton avgår Röda kors-konvojen.

Flesta flyktingarna från Belsen
Midsommarafton samlas på Trelleborgs redd de svenska Röda kors-fartyg som i Lybeck skall avhämtade omkring 10.000 sjuka och konvalescenta krigsfångar, som hopförts från olika tyska koncentrationsläger för att föras över till Sverige. Av dessa fartyg gör Sveabolagets badanybyggda fartyg "Karskär" och "Rönnskär" sina första resor.

has av engelsmännen, som även ställer erforderlig sjukvårdspersonal och sjukvårdsmateriel till förfogande.För-läggningen kan hysa 800-900 interner och inrymmer dessutom bostads- och administrationslokaler för såväl densvenska som den engelska personalen.
Såväl transporterna till förläggnin-gen som från denna till de svenska fartygen kommer att skötas av engelskpersonal. Den svenska expeditionensuppgift i Lybeck kommer sålunda att inskränka sig till sanering av flyktingarna och deras tillhörigheter vid ankomsten till förläggningen samt läkar-undersökning av dem innan de beger sig ombord.

"Karskär” och "Rönnskär” har under den senaste veckan i Landskrona utrustats till provisoriska lasarettsfartyg av ett kompani ingenjörsoldater. Vartdera fartyget har inretts med om-kring 250 bäddar för sjuka flyktingar. Sjukvardspersonalen utgöres på vartdera fartyget av en läkare, en intendent, en sjuksyster, två hjälpsystrar, sex manliga och lika många kvinnliga samariter samt fem lottor. Dessutom medföljer en radiotelegrafist.

De sjuka flyktingarna torde huvudsakligen komma från det beryktade koncentrationslägret i Belsen.Enligt vad som uppges har de redan före ankomsten till Lybeck under-gått en sanitetsbehandling och blir även utrustade med nya kläder.
På lördag avgår till Trelleborgsredd även de andra Röda kors-fartygen "Kronprinsessan Ingrid" och "Kastelholm" samt lasarettsfartyget "Prins Carl”, det senare utrustat genom marinens försorg och bemannat med marinens folk. Kl. 16 på midsommarafton avgår hela konvojen, eskorterad av tvåsvenska minsvepare, till Lybeck.

Det klientel det här gäller utgöres icke av krigsfångar eller krigsinvalider, utan uteslutande av människor som tyskarna fört bort från deras hem-länder för att använda dem i slavar-bete eller för att kasta dem i koncentrationsläger.
Den 9 juli väntas samtliga fartyg åter till Trelleborgs redd på sin första resa. Om allt går i lås, avgår de ånyo till Lybeck dagen därpå.

5.000 flyktingar förläggs i Skåne.
Mottagandet vid hitkomsten kommer att i stort sett ske som vid tidigare hit transporter. När fartygen anländer till Malmö och Hälsingborg får flyktingarna genast gå i land så fort som möjligt och föres först till en sär-skild förläggning, Strandpaviljongen i Malmö och Hamnpaviljongen i Hälsingborg, varifrån de successivt föres till sanitetsbehandling som försiggår särskilda anläggningar, då man ej längre vill ta badhusen i anspråk härför. Därefter överföres de till sjukhus och karantänsförläggningar.

Från fartygen föres alla papperslakan och pappersmadrasser i land och brännes, och alla filtar desinficeras. Fartygen desinficeras likaledes och förses med ny bäddutrustning. För de sjukas ilandföring och fartygens rengöring och nyutrustning disponerar man endast en tid av 10 à 12 timmar, varefter fartygen skall vara klara att
"Karskär” och "Rönnskär" fortsätter från Trelleborg genom Falsterbokanalen till Malmö och Hälsingborg, där de sjuka flyktingarna inlägges på de här iordningställda sjukhusen. En del sjuka skall även förläggas i Lund. Inalles väntar man 2.500 sjuka flyktingar och dessutom omkring 7.500 konvalescenter. Man beräknar i fortsättningen kunna göra två resor i veckan. Av konvalescenterna skall omkring5.000 stanna i Skåne och förläggas till samtliga städer utom Eslöv och Skanör-Falsterbo.Omkring 2.500 skall förläggas i Stockholm, Göteborg, Norrköping och Kalmar.
Omkring hälften av def. d. fångarna, av vilka 1.000 är barn är så sjuka att de måste företa färden liggande. Varje konvoj kan ta ombord över 1.400 passagerare.
Hela den svenska operationen med 5 Vita båtar i skyttetrafik mellan Lübeck och Sverige startades efter en inofficiell förfrågan (följd av en officiell) från de allierades sida. Det var UNRRA som tillsammans med SHAEF drev sedan andra världskrigets slut*, frågan om ett svenskt omhändertagande av 9 000 -10 000 tusen sjuka, fd fångar i koncentationslägerfångar. Från det att den formella förfrågan om deltagande inkommit till den svenska regeringen fram till dess att ett svenskt beslut fattats rörde det sig endast om en dag. Det är klart att beredning av ärendet har påbörjats långt tidigare innan ett officiellt beslut fattats och undertecknats av Konungen. Den information som man försöker lansera från svensk håll är att det handlade om "ett svensk erbjudande" och att UNRRA tacksamt tog emot det. Sverige skulle ta emot 10 000 (DP (displaced persons).

Vita båtars skyttetrafik skulle påbörjas i slutet av juni och pågå under hela juli tills man uppfyllde den med UNRRA överenskomna kvoten. Operationen leds Civilförsvarsstyrelsen i enighet med det kungliga brevet av den 6 juni 1945.

Trelleborgs redd - samlingsplats för de Vita båtarna.
De Vita båtar började samlas på redden utanför Trelleborg hamn redan den 21 juni. Det var 5 båtar och bara en av de HM Prins Carl, tillhörande den svenska marinen var ett riktigt lasaretfartyg. de fyra andra båtar var lastfartyg eller passagerarfartyg.

Hur långt är det från Trelleborg till Travemünde? Fågelvägen är det 215 km. Det borde vara ca.130-150 sjömil. Med 10-12 knops fart borde resan ta cirka 12-13 timmar. Resan tog drygt 13 timmar. Travemünde och Lübeck

H.M. Prins Carl lättade ankar strax efter klockan 5 på morgonen eskorterad av tyska minsvepare som nu stod under brittiskt befäl - fast med sin gamla tyska besättning! I Däckloggen finns anteckningar om tjocka samt att man tidsvis förlorade kontakten med de tyska minsveparna. Vidare anges tidpunkter då fartyget passerade ett antal bojar längs den så väl utmärkta leden mellan Trelleborg till Travemünde.

I Travemünde kom klockan 16.50 en lots ombord och färden fortsatte mellan vrak och vrakdelar. 20.10 förtöjeds fartyget med babordsidan i hamnen Wallhafen i Lübeck.
På söndagen den 24 juni tycks alla fem Vita båtar ligga vid kaj i Wallhafen i Lübeck. Man vet att M/S Rönnskär var den första båten med de överlevande som lämnade Wallhafen i Lübeck med kurs mot Malmö.

Bilder från www.shma.online. På söndagen den 24 juni tycks alla fem Vita båtar ligga vid kaj i Wallhafen i Lübeck. Man vet att M/S Rönnskär var den första båten med de överlevande som lämnade Wallhafen i Lübeck med kurs mot Malmö.

Trelleborgs redd. H.M. Prins Carl lättade ankar strax efter klockan 5 på morgonen eskorterad av tyska minsvepare som nu stod under brittiskt befäl - fast med sin gamla tyska besättning! I Däckloggen finns anteckningar om tjocka samt att man tidsvis förlorade kontakten med de tyska minsveparna. Vidare anges tidpunkter då fartyget passerade ett antal bojar längs den så väl utmärkta leden mellan Trelleborg till Travemünde.

I Travemünde kom klockan 16.50 en lots ombord och färden fortsatte mellan vrak och vrakdelar. 20.10 förtöjeds fartyget med babordsidan i hamnen Wallhafen i Lübeck. På söndagen den 24 juni tycks alla fem Vita båtar ligga vid kaj i Wallhafen i Lübeck (till höger på bilden). Man vet att M/S Rönnskär var den första båten som lämnade Wallhafen i Lübeck med kurs mot Malmö.

Klockan 20.10 förtöjeds fartyget H.M. Prins Carl med babordsidan i hamnen Wallhafen i Lübeck. Det fanns järnvägsspår längs de norra och södra kajerna i Wallhafen.

Lägerfångar, flyktingar, sjuka slavarbetare, polacker, ungrare, rumäner, m.fl. - men inte judar
I Sveriges Radio arkiv finns två inspelningar med titeln: Lägerfångar till Sverige 1945. Med en last av levnadskval ombord. Manne Berggren reser med lasarettsfartyget Rönnskär vid andra världskrigets slut. Beskrivningen fortsätter: Fartyget är fyllt av svårt sjuka och utmärglade människor som överlevt koncentrationslägren. Sjukhussängarna står tätt och luften är tung av desinfektionsmedel . Fartyget kränger i den hårda vinden. Inspelningen gjordes den 28 juni 1945, på överresan från Lübeck till Malmö. Ombord fanns 200 svårt sjuka och utmärglade människor. Det är svårt att på riktigt att ta del av inspelningen då ljudkvaliten är dålig. Men det är inte journalistens fel eller bandspelarens. Det handlar om ett fruktansvärd oljud som alstras av bullerapparater som sitter monterade på utsidan av skrovet. De skall skydda fartyget mot sjöminor som aktiveras av fartygsljud.

Både Rönnskär och Karskär var lastfartyg som har i all hast anpassats att fungera som lasarettfartyg. Patientutrymmen var således lastutrymmen dit man ställde in militära våningsängar eller byggde vånigssängar av trä av den typen som fanns i koncentrationsläger? Måste undersökas!.

Naturligtvis var lastrummen på inget sätt isolerade så oljudet från bullerapparater var en riktig plåga. Tillsammans med den kraftiga sjögången så upplevde många patienter överfarten som en värsta tortyr.
Titeln på det här stycket Lägerfångar, flyktingar, polacker, ungrare, rumäner, m.fl. - men inte judar tillkom först att jag ånyo lyssnade till rå materialet av inspelningarna då Manne Berggren reser med lasarettsfartyget M/S Rönnskär. Precis såsom i den svenska pressen som jag från den perioden som jag gick igenom så nämner man inte judar. Ett förbjudet ord då. Lika förbjudet som under tiden som nazister har "hos den stora grannen i syd" byggt upp dödsfabriker vars verksamhet var inriktad att mörda miljoner judar. Manne Berggren säger att han interviuade en polack som var i gettot och därefter i Auschwitz och till sist efter en dödsmarsch kom han i början av 1945 till Bergen-Belsen. En polack i gettot?  Pratade "polacken" m.fl. tyska eller var det jiddish?

Halina Neujahrs DP Registrering kort. Det står att hon skulle till fartyget Prins Carl den 28 juni 1945. H.M.S Prins Carl lämnar Lübeck fredagen den 29 juni 1945på morgonen 03.10. Från kajen i Wallhafen i Lubeck så eskorteras det av tyska minsvepare.

H.M. Prins Carl lämnar Lübeck
Fredagen den 29 juni 1945 klockan 03.10 kastar H.M. Prins Carl loss från kajen i Wallhafen.
På samma sätt så eskorteras den av tyska minsvepare och till sjös passerar den alla bojar i farleden i Travefloden fast i omvänd ordning.
21.05 lämnar lotsen lassarettfartyget som ankrar på Travemünde redd över natten. En timme senare lämmnar en eskorterande brittisk officer fartyget. Bara patienter, besättningen och finns kvar. Att inte glömma SF fotografen Julius Jeansson och professor Fischer.

H.M. Prins Carl lämnar Travemünde
Ankaret hissas upp tidigt, 03.05 nästa morgon den 29 juni och H.M. Prins Carl lämnar Travemünde redd och sätter kurs mot Trelleborg. Precis som på vägen till Travemünde assisteras det svenska fartyget av de tyska minsveparna. Minsveparna håller utkik efter drivande minor. Då man har använt sig av både av kontaktminor och avståndsminor som reagerar på fartygets ljud så har man installerat i Lubeck ljudalstrande apparater som vid fartygets förr ser ut som mustasch. Efter att ha lämnat Travemünde fortsätter H.M. Prins Carl färden mot Sverige. Enligt däckloggboken "styrt varierande kurser under ledning av (tyska) minsvepare. Tyskar hade under nästan hela andra världskriget herravälde över hela Östersjön och stod även för minieringen.

Tillbaka vid Trelleborgs redd - Kriminalpolisen stiger ombord
Vid Trelleborgs redd lämnar de tyska minsveparna H.M. Prins Carl. Norr om Trelleborg betraktas Östersjön för relativt minfri. Man tar upp bullerapparaterna som alstrade starkt ljud under färden och på det sättet skull få eventuella ljudkänsliga minor att utlösa och explodera längre bort från fartyget. Kriminalkomisarie Ohlsén stiger ombord och färden fortsätter mot Kalmar. Kriminalkomisarie Ohlsén har med sig stämpel INRESAN Trelleborg. Det är en rejäl gammaldags stämpel med träskaft med grön färgdyna. Det moderna i stämpeln är möjligheten att ändra på datumet.
Mysteriet med INRESAN Trelleborg och Malmö för patienter som har inte varit iland där har lösts tack vara däckloggen. Därför har patienter som steg iland i Kalmar och Norrköping en Trelleborgstämpel.

Från Prins Carls däcksloggbok. Förmiddagen Lördag 30 juni 1945

Från Prins Carls däcksloggbok
Förmiddagen Lördag 30 juni 1945

0130 Avled Sylvia Weisz ...
0810 Fortöjt vid kaj i Kalmar ...
0845 Embarkerade marinöverläkaren Westermark

0905 Stoftet efter avlidna Sylvia Weiss (borde stå Szilwia Weisz) ilandfört ... 

10.55 Påbörjat evakuering av sjuka genom föring av röda kors personal

Senare i Prins Carls däckloggbok finns ytterligare sex anteckningar med likartat innehåll. Förutom en anteckning i däcksloggboken på ett svenskt lasarettsfartyg så har Szilivia Weisz en grav och hennes namn har jag infört i boken 6 tusen av 6 miljoner, ett requiem och därefter bland tusentals namn, utan egen grav som finns på Namnmonumentet i Stockholm. Szilwia Weisz var född i Budapest och enl. förteckning från Röda Korset var hon "Hungarian". Hon dog på "Hospital Prins Carl".

Lassaretfartyget Prins Carl la till i Kalmar fyra gånger, den 30 juni, 7 juli, 14 juli och den 19 juli 1945.

I Norrköping debarkerade kriminalkomisarie Ohlsén och med sina gröna stämplar INRESAN Trelleborg tog tillbaka tåget till Trelleborg eller Malmö och inväntade nya Vita båtar.

Lasarettfartyget Prins Carl la till först i Kalmar och därefter i Norrköping. De mest sjuka lämnade fartyget i Kalmar, de mindre sjuka, efter ytterligare en natt på båten, i Norrköping. På sin första resa från Tyskland anlöpte H.M. Prins Carl Norrköping klockan 07.30 på morgonen och "evakuering av sjuka börjar klockan 08.15". I Norrköping steg av även SF-fotografen Jeansson och professor Fischer vilka var med på resan hela vägen från Lubeck. Samtidigt byttes ut de två marinläkarna och sjuksköterskan mot nya krafter. Den 8 juli byttes ut även de värnpliktiga (namngivna nedan) som var med på den första resan och HM Prins Carl efter kolningen (påfyllning av kol - fartygets bränsle) avgick mot Trelleborg där resan nummer två skulle startas.
I sin andra resan från Travemünde har de första patienterna förts iland i Trelleborg varifrån HM Prins Carl fortsatte mot Kalmar och Norrköping.

Den 8 juli byttes ut även de värnpliktiga som var med på den första resan och HM Prins Carl efter kolningen (påfyllning av kol - fartygets bränsle) avgick mot Trelleborg där resan nummer två skulle startas.

Operationen Vita båtar avslutades den 26 juli 1945. Alla inhyrda 4 fartyg skulle återställas i sin ursprungliga skicka. På lastfartygen skulle de militära våningsängarna demonteras liksom de extra utrymmen för toaletter och kök som byggdes på fartygens akterdäck.
Sammanlagt hade de fem fartygen genomfört 36 resor till Lübeck och lyckades på dessa transportera  ca 9300 patienter, huvuddelen kvinnor samt ett fåtal barn, som bedömdes vara sjukast och i behov av vidare vård i Sverige.

* In November 1944, US General Dwight D. Eisenhower, Supreme Commander of the Supreme Headquarters Allied Expeditionary Force (SHAEF), and Herbert H. Lehman, former Governor of the State of New York and DirectorGeneral of the United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA), sign an agreement detailing the relations between and activities of their respective services regarding the organisation of relief supplies and mutual aid in the liberated European countries.

Szkoła podstawowa do której chodził Janusz Korczak to "Szkoła prywatna męzka sześcioklassowa z kursem progimnazyów VI-cio klassowych" - Kara chłosty.

Kamienica, Freta 16 (pierwsza od lewej), istnieje do dzisiaj. Tutaj pedagog Augustyn Szmurło prowadził szkołę prywatną przez 9 lat. Do tej szkoły został zapisany Korczak w 1885 roku. Ulica Freta w Warszawie. Pierwsza od lewej kamienica przy Freta 16, z szyldem aptecznym na parterze. Fot. Maurycy Pusch, ok. 1895. Ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

Kamienica Dulfusa, Freta 1 (pierwsza po lewej), róg Długiej. Kamienica istnieje do dzisiaj. Tutaj pedagog Augustyn Szmurło załozył i prowadził szkołę prywatną. Do tej szkoły, po przeprowadzce do budynku na ul. Freta 16, został zapisany Korczak w 1885 roku.

1885. Rafalskiego Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych : z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomości informacyjnych na rok 1885. W tej księdze adresowej szkoła Augustyna Szmurło jest wymieniona pośród Zakładów Naukowych pod b. Prywatne, str. 18. Adres Freta 1 więc zapewne Korczak właśnie tam rozpoczął naukę. Natomiast w Rafalskiego Roczniku Adresowym z 1886 roku jest adres szkoły Augustyna Szmurło pod numerem Freta 16.  Ulica Freta 16 to dom w którym ur. się Maria Curie Skłodowska.  Zarówno budynek Freta 1 jak i budynek Freta 16 istnieją do dzisiaj.

1886. Rafalskiego Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych: z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomości informacyjnych na rok 1886. W tej księdze adresowej szkoła Augustyna Szmurło jest wymieniona pośród Zakładów Naukowych pod b. Prywatne, str. 38. Adres Freta 1 więc zapewne Korczak właśnie tam rozpoczął naukę. W Rafalskiego Roczniku Adresowym z 1886 roku jest adres szkoły Augustyna Szmurło pod numerem Freta 16. Dom w którym ur. się Maria Curie Skłodowska.  Zarówno budynek Freta 1 jak i budynek Freta 16 istnieją do dzisiaj.

Informacja o otworzeniu szkoły (czteroklasowej) na ulicy Freta, Słowo, 26 sierpnia 1884, str. 3.

Szkoła podstawowa do której chodził Janusz Korczak to "Szkoła prywatna męzka sześcioklassowa z kursem progimnazyów VI-cio klassowych", którą utrzymywał w Warszawie polski pedagog Augustyn Szmurło. Wiadomo ze działała w Warszawie na ul. Freta 1 i Freta 16. Szkoła  jest wymieniona w "Rafalskiego Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych : z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomości informacyjnych na rok 1885 i na rok 1886".

Informacja o otworzeniu szkoły (czteroklasowej) na ulicy Freta, Słowo, 26 sierpnia 1884, str. 3.

Korczak zaczął szkołę w 1885 roku i chodził do niej do roku 1886 lub 1887. Augustyn Szmurło który założył i prowadził tą szkołę prywatną przez 9 lat zmarł w 1888 roku.   Korczak opisał tą szkołę dopiero w Pamiętniku pisanym w 1942 roku, m.in. kary cielesne. Jednak w wielu książkach Korczaka odczuwa sie jego stanowczy stosunek do przemocy i kar cielesnych. 

Szmurło w rozdziale swojej książki "Urządzenia szkoły pod względem dyscyplinarnym" wspomina karę cielesna która wg. niego powinna być stosowana o ile potrzebna wyłącznie w stosunku do małych dzieci od pierwszej do trzeciej klasy. Wykonanie kary "Domowe skarcenie" powierzał Szmurło "Opiece domowej".
Podobno Korczak głęboko przejął się stosowaną tam karą chłosty, że rodzice musieli zabrać go ze szkoły i pobierał naukę prywatnie w domu (na Miodowej 19).

Księga Adresowa z adresem szkoły Szmurły, Freta 1 jest z roku 1885 a z adresem Freta 16 z 1886 więc zapewne Korczak tam właśnie, na Freta 16, Henryk Goldszmit, Korczak rozpoczął naukę.
Pod tym adresem urodziła się przyszła noblistka Maria Skłodowska. Do czasu przeprowadzki na ulicę Nowolipki w 1868 roku Skłodowscy wraz z dziećmi mieszkali prawdopodobnie w oficynie w głębi podwórza. Oficyny te wyburzono w 1954 roku.

Szmurło: Urządzenia szkoły pod względem dyscyplinarnym

Przejście Korczaka z "Dziecka Salonu" do szkoły na Freta 1 musiało być wielkim wstrząsem.

Cytaty na temat kar cielesnych, rózgi. Król Maciuś na wyspie bezludnej. Janusz Korczak. 1923.

Korczak pisze w Pamietniku pisanym w Warszawskim Getcie w 1942 roku: Ulica Miodowa i Freta. I na Freta była szkoła Szmurły. Tam rózgi dawali. Też autentyczne. Ale nie ma porównania. Godzina czwarta. Odciemniłem jedno okno, żeby nie budzić dzieci. Reginka ma erythema nodosum.

Janusz Korczak w Kiedy znów będę mały

Pamiętam, jeden chłopiec dostał wtedy rózgi. Nauczyciel kaligrafii go bił. Tylko nie wiem, czy nauczyciel nazywał się Koch, a uczeń Nowacki, czy uczeń Koch, nauczyciel Nowacki.
Strasznie się wtedy bałem. Tak mi się jakby zdawało, że jak jemu skończą, to mogą mnie złapać. I wstydziłem się okropnie, bo go bili na goło. Wszystko mu poodpinali. I przy całej klasie, zamiast kaligrafii.
Brzydziłem się potem chłopca i nauczyciela. A potem, jak się tylko ktoś gniewał albo krzyknął, zaraz czekałem, że będą bili.

Janusz Korczak w Pedagogika żartobliwa
Jestem bezwzględnym, nieubłaganym przeciwnikiem kary cielesnej. Baty, dla dorosłych nawet, będą tylko narkotykiem, nigdy — środkiem wychowawczym. — Kto uderza dziecko, jest jego oprawcą. — Nigdy bez uprzedzenia i tylko w obronie koniecznej — raz! — w rękę raz bez gniewu (jeśli w żaden sposób nie można inaczej).

Janusz Korczak w Król Maciuś Pierwszy
— Bo mnie ojciec tak sprał za ten papier, że mi szrapnele przed oczami latały.
— Sprał cię, powiadasz? — zdumiał się Maciuś.
— A tak. „Prawo królewskie — powiada — dawać ci fawory, a moje ojcowskie prawo, kundlu jeden, kości ci porachować. W pałacu ty królewski, a w domu ty plutonowski. A ojcowska ręka pewniejsza od królewskiej łaski”. 

Korczak - Henryk Goldszmit kontynuował naukę w 7. Rządowym Gimnazjum Męskim na warszawskiej Pradze, przy ul. Brukowej.

Henryk Goldszmit (Korczak) kontynuował naukę w 7. Rządowym Gimnazjum Męskim na warszawskiej Pradze, przy ul. Brukowej. W 1898 r. wziął udział w konkursie na sztukę teatralną, ogłoszonym przez „Kurier Warszawski”. Podpisał się pseudonimem Janasz Korczak zaczerpniętym z powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego, Historia o Janaszu Korczaku i pięknej miecznikównie. Zecer jednak zmienił imię Janasz na Janusz i odtąd Goldszmit podpisywał swoje utwory nazwiskiem Janusz Korczak.

Informacja o otworzeniu szkoły (czteroklasowej) na ulicy Freta, SLOWO 1884 r.,str. 3.

Gdzie umarł kanarek Janusza Korczaka - Bielańska - Krakowskie Przedmieście czy Miodowa?

Joanna Olczak-Ronikier w Korczak - Próba biografii napisała w rozdziale pt. Pogrzeb kanarka:

Mecenas Goldszmit dobrze zarabiał. Lubił komfort, więc często zmieniał mieszkania na większe i wygodniejsze. W roku 1881, gdy Henryk miał trzy lata, Goldszmitowie przeprowadzili się z Bielańskiej na Krakowskie Przedmieście - najbardziej reprezentacyjny trakt Warszawy, prowadzący do Zamku Królewskiego. Przenosiny do ,,lepszej”, polskiej dzielnicy oznaczały, że z usług mecenasa korzystali nie tylko Żydzi, ale i Polacy.

Ciekawi mnie zdanie "W roku 1881, gdy Henryk miał trzy lata, Goldszmitowie przeprowadzili się z Bielańskiej na Krakowskie Przedmieście". Faktycznie, Goldszmitowie przeprowadzili się z Bielańskiej 18 na Krakowskie Przedmieście 77. Zastanawia mnie natomiast data przeprowadzki. W publikacji Rafalskiego i Frendlera "Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych: z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomości informacyjnych na rok 1878". Aktualny adres adwokata Józefa Goldszmita jest Krakowskie Przedmiescie 77. To znaczy przeprowadzka miała miejsce duzo wczesniej niz podaje Joanna Olczak-Ronikier.

Kolejny adres Goldszmitów to ulica Miodowa 15. "Henryk miał 5 lat, gdy zamieszkali na Miodowej" pisze Joanna Olczak-Ronikier w Korczak - Próba biografii. Ten adres jest potwierdzony od 1883 roku w  Rafalskiego Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych : z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomościi informacyjnych na rok 1883.

A gdzie umarł kanarek Janusza Korczaka? Na Miodowej 15 czy na Miodowej 19?

Gdzie mieszkali wg. mnie Goldszmitowie

W Kaliszu, 27 maja 1874, Józef Goldszmit pojął za żonę Cecylię Gębicką. Małżonkowie zamieszkali na stałe w Warszawie przy ulicy Podwale 44, nie pod nr. 46 jak to podaje wielu autorów biografi. Tam na ulicy Podwale 44, dnia 15 kwietnia 1875 urodziło się pierwsze dziecko Goldszmitów, córka Anna. W 1877 Józef Goldszmit przyjmował, już jako adwokat przysięgły, interesantów w mieszkaniu przy ul. Bielańskiej 18. Na Bielańskiej po śmierci męża w 1877 zamieszkała z rodziną Goldszmitów matka Cecylii – Mina (Emilia) Gębicką. Rok później w 1878 roku urodził się Henryk. Wtedy rodzina Goldszmitów wraz z babcią Henryka przeprowadzili się na Krakowskie Przedmieście 77. Karierę adwokacką i miejsca zamieszkania Goldszmitów można śledzić wg. ówczesnych ksiąg adresowych gdyż Józef Goldszmit prowadził swoja kancelarię adwokacka w wynajmowanych mieszkaniach gdzie mieszkała rodzina Goldszmitów. Po przeprowadzce z mieszkania na Krakowskiem Przedmieściu 77 (1878-83) rodzina Goldszmitów zamieszkała przy Miodowej 15 (1883-85), następnie przy Miodowej 19 (1886-88) a później przy placu Krasińskich 3 (1888-90). W 1891-94 adwokat Goldszmit mieszkał z rodziną przy ul. Świętojerskiej 28. Pogarszająca się sytuacja finansowa Goldszmitów, bezpośrednio związana z chorobą ojca Henryka, spowodowała kolejne przeprowadzki: na ul. Leszno 18 (w 1895) następnie na Nowosenatorską 6 (1896).

Pierwsza szkoła Janusza Korczaka

 

Zdjecie Kary cielesne "tylko do kl. 3ciej"

Rafalskiego Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych : z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomości informacyjnych na rok 1885. Adres szkoły na ulicy Freta 1 (róg Długiej) do której został zapisany Henryk Goldszmit - Janusz Korczak w 1885 roku.

Rafalskiego Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych : z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomości informacyjnych na rok 1885. Adres  Józefa Goldszmita, ojca Janusza Korczaka w 1885 roku to ulica Miodowa nr. 15.

Tytuł: Rafalskiego Warszawski Rocznik Adresowy Firm Handlowych, Przemysłowych i Rękodzielniczych : z dołączeniem adresów znakomitszych firm prowincji oraz wiadomości informacyjnych na rok 1885.


Dla informacji to Korczak zaczął szkołe w 1885 roku i prawdopodobniej chodził do niej do roku 188?. Augustyn Szmurło prowadził swoją szkołę prywatną na ulicy Freta 1 przez 9 lat. Zmarł w 1888 roku. Szkoła została prawdopodobnie przejęta przez innych i przeprowadzila sie na strone parzysta pod numer 6. Pytanie jest czy te obie lokalizacje sa zgodne z prawdą? Korczak opisał tą szkole dopiero w Pamiętniku pisanym w 1942 roku, m.in. kary cielsne. Na Freta 1 Korczak głęboko przejął się stosowaną tam karą chłosty, że rodzice musieli zabrać go ze szkoły i pobierał naukę prywatnie w domu (na Miodowej).

Korczak - Brudna Robota - Trudny Temat - To była po prostu walka o byt!

Dziennik Adama Czerniakowa. Tutaj strony z 1942 r. Pierwsze zapisy w dzienniku są z września 1939 roku, a ostatnie przed śmiercią 22 lipca 1942 roku (Wielka Akcja).

Korczak bardzo wcześnie alarmował wszystkie instytucje społeczne, w pierwszym rzędzie Centos*, w sprawie pomocy dla Domu Sierot. Wiedział bowiem, już od powstania Domu Sierot i Naszego Domu jak ważna była ekonomia tych zakładów.

Korczak szybko dostrzega i w getcie haniebne wykorzystywanie doli dziecięcej dla prywatnych interesów dorosłych. Widzi również że Centos daje większe przydziały dla domów sierot należących do tej organizacji obniżając w ten sposób środki dla innych domów dziecka, m.in. Domu Sierot Korczaka.

Czy Korczak przesadza w swych żądaniach? Na pewno nie! Korczak wiedział że dzieciom bez opieki i pożywienia grozi bezimienna śmierć z głodu na ulicy, los wielu dzieci w gettach. Dlatego ciekawe sa te pierwsze zapiski Czerniakowa na temat Korczaka. Wczesne bo w maju i we wrześniu 1940 roku (przed przeprowadzka DS do Getta i zamknięciem) gdy sytuacja w Getcie Warszawskim nie była jeszcze tak tragiczna jak w pózniejszym okresie. We wszystkich wypowiedziach Korczaka wyczuwa się sarkazm. Ta złośliwa ironia w wypowiedziach Korczaka to jednocześnie walka o byt! 

Z września 1940 roku jest dokument, zaświadczenie Korczaka napisane po niemiecku i po polsku o transporcie kartofli z Farmy Różyczka do domu Sierot. Inna walka o kartofle które Niemcy zarekwirowali skonczyła się uwiezieniem Korczaka na Pawiaku.

To była po prostu walka o byt!

Adam Czerniakow, prezes rady Zydowskiej odnotowywuje to kilkakrotnie w swoim Dzienniku:

12 V 1940: +9°C. Rano Gmina. JDC nie ma grosza, depeszuje o pieniądze do USA. Prosi Gminę, aby też depeszowała. Zmniejszone wpływy w Gminie. Wielkie kłopoty z robotnikami wobec braku lonu dla nich. Dziś i jutro chrześcijańskie święta - Gmina, jak zwykle, czynna. Korczak powiada, że wieczorem wracając do domu śpiewa „Do wuja starca rzekło dziewczę raz”. Kupując kaszę w sklepiku w ogonku zwraca się do kupcowej: „jak mi Pani przypomina moją starszą wnuczkę”. W rezultacie kupcowa się rumieni, daje szybko paczkę i starannie zawija ją w papier. Innym razem prosi motorniczego, aby zatrzymał tramwaj, „gdybym był młodą dziewczyną, to bym Pana uściskał za zwolnienie ruchu, bo chcę wyskoczyć na rogu”. Nie potrzebuje mnie Pan całować - odburknął motorniczy i pokręcił korbą w myśl jego życzenia.

16 IX 1940: Korczak opowiada, że rozpuszcza o sobie pogłoski, iż jest złodziejem. Sądzi, że w ten sposób dostanie się do zarządu pewnego sierocińca.

Inne sarkazmy Korczaka opisane przez Czerniakowa to np.:

19 X 1940:  +1°C. Korczak zapytał, czy mam mieszkanie. Dodał, że jeżeli nie mam, to może mi podać nazwisko urzędnika w Gminie, który za łapówkę da mi mieszkanie.

W liście do żony Adama Czerniakowa p. dr. Felicji Zwayer-Czerniakowej która była członkiem Centosu pisze i gorzko skarży się na swój los społecznika w getcie. Tak usprawiedliwia on swoje ciągłe zderzenia z instytucjami społecznej pomocy (m.in. Centosem): Spotykam się raz wraz z zarzutem, że jestem szorstki, przykry, brutalny. - Słusznie. Pozwalam sobie przesłać pismo które usprawiedliwia mój gorzki, cierpki, a co najbardziej dolega, nieufny stosunek do ludzi. I dalej tłumaczy: praca społeczna to brudna robota, konieczność pozornie zgodnej współpracy z brudnymi ludźmi, ocieranie się o ich cechy niegodne, niewonne. Tu chyba ma na myśli jego kontakty w celu zdobywania żywności dla swoich dzieci ze światem przestępczym w getcie. To co się dzieje teraz wokoło sprawy dziecka, jest kopią nieuczciwej, szkodliwej i hałaśliwej gry na giełdzie w okresie zwyżki kursów. Dziecko, jego nędza i niedola okrutna – to papier.

* Związek Towarzystw Opieki nad Dziećmi i Sierotami Centos (CENTOS) działał w Polsce od 1924 r. Zrzeszał społeczne organizacje opiekuńcze w całym kraju, prowadził poradnie zawodowe i szkolne, organizował kolonie. Przed wojną podlegało mu ponad 200 domów dziecka, internatów i burs, otaczał opieką kilkadziesiąt tys. dzieci żydowskich. W czasie wojny Centos kontynuował działalność w wielu gettach. W getcie warszawskim był Centos centralną instytucją opieki nad dzieckiem, skupiał wybitnych lekarzy, psychologów, pedagogów. Kierowali nim Adolf Berman (kwestie społeczno-organizacyjne i wychowawcze) oraz Józef Gitler (sprawy finansowo-gospodarcze). W 1941 r. Centosowi podlegało m.in.. 13 internatów, 21 świetlic w domach dla uchodźców, 12 ognisk opieki dla najmłodszych, 2 stacje dla niemowląt, 12 kuchni dla dzieci, blisko 500 kącików przy komitetach domowych.

** Dziecko Salonu - Janusz Korczak. Pełny cytat: Bo błąd w mowie — to jak plama tłusta i brzydka na fotografji matki, którą kochasz, to jak niestarannie przyszyta łata na ubraniu, w którem idziesz w gościnę. Źle mówić lub pisać — to znaczy krzywdzić swoją mową tych wszystkich, którzy ją z taką czcią budowali. Język smuci się, choruje, — gdy ludzie źle nim mówią. — Pamiętacie, jakem się rozgniewał, gdy któryś z was po raz trzeci powiedział: kajet po arytmetyce. Zdawało mi się wtedy, że ktoś drzazgę lub igłę wsadził za paznokieć żywemu człowiekowi, któremu z bólu łzy napłynęły do oczu.
 Gramatyka uczy szanować mowę ludzką i — podziwiać rozum ludzki...

Na grobie Marka Edelmana, na cmentarzu żydowskim jest napis - Kłamstwo stworzone przez jego samego i przez niejaką Hannę Krall, autorkę brudnego wywiadu z Edelmanem pt. "Zdążyć przed Panem Bogiem".

Kłamstwo stworzone przez Marka Edelmana żyje dalej na jego grobie!

Na grobie Marka Edelmana, na cmentarzu żydowskim jest napis - kłamstwo.  Kłamstwo stworzone przez jego samego i przez niejaką Hannę Krall, autorkę brudnego wywiadu z Edelmanem pt. "Zdążyć przed Panem Bogiem".

Dlaczego książka jest brudna i dlaczego napis jest kłamstwem?

Przywódca powstania był tylko jeden - Mordechaj Anielewicz. 

cdn.

Sisu - Ett takkonstruktion på bara några timmar i Helsingfors