Friday, November 5, 2021

Did Diamond Mothers separated from Diamond Children on December 5th 1944 end in Sweden?

 




"Diamantairs" was a comprehensive 213 group of people of Jewish diamond workers and traders, mainly from Amsterdam, who came to Bergen-Belsen concentration camp together with their family members in mid-May 1944 from Westerbork transit camp. Germans wanted to build own diamond industry. However, when these plans crashed due to lack of the raw material. Dutch children, later called Diamond children, were on December 4-5, 1944, separated from their parents that were deported from Bergen-Belsen to other camps. Men of the Diamantairs group were sent on December 4, 1944, to Sachsenhausen concentration camp and women on December 5 to Helmstedt-Beendorf camp that was a satellite camp of Neuengame concentration camp. 

57 children of "Diamantairs" that remained in Bergen-Belsen were loaded on the truck and driven from the hut number 17 in Star Camp to barrack 211, called Kinderheim in Women's Camp. According to testimonies, children were abandoned in a snowy field behind the Kinderheim barrack. That must be the night on December 5th, the day they were separated from their mothers.

"Diamantairs" women that were sent to on December 5 to Helmstedt-Beendorf concentration camp were working camp in the salt mines with armament production in the Bartensleben and Marie mines. They worked for the Askania factory in the Bartensleben mine and LuftfahrtgerätewerkHakenfelde in the Marie mine. There Germans manufactured electro-mechanical components such as control units and steering gear for the V1 rockets and for fighter aircraft.
10 April 1945, both camps were evacuated, and the women and men were loaded onto goods cars and taken via Magdeburg, Stendal and Wittenberge to the Wöbbelin “reception camp”, which they reached on 16 April. The men stayed there but the women continued on. Their train stopped for three days at the railway station in Sülstorf in Mecklenburg, and the many women who died there of starvation and thirst were hastily buried by the inhabitants of the village. After ten days of the travel, on 20 or 21 April, the train reached Hamburg and the prisoners were distributed to the largely empty Hamburg satellite camps of Eidelstedt, Langenhorn, Sasel and Wandsbek. Most of the prisoners were able to leave Hamburg on a train on 1 May, which took the women via Padborg in Denmark to Sweden.

Now, Swedish Holocaust Memorial Association is looking through the list of Dutch women that arrived to Padborg in Denmark and then to Sweden on so called Spoke Trains at the end of WWII. This is a new project conducted together with Dutch researchers.


Wednesday, November 3, 2021

Förintelsens överlevande, Kinderheim barn i Sverige skriver: Vi kan inte komma till vårt land nu eftersom portarna är stängda!

7 Adar 1946


Till: Författaren Hurgin i Eretz Yisrael


Shalom Rav!

 Jag går nu i skolan i Sverige. Här lär jag mig hebreiska, även andra barn är här. Vi fick en bok från Eretz Yisrael, den är "Vårt Folks Hjältar" som du skrev. Jag gillade boken. Min lärare läste den när han var liten. Han gillade boken också och han ville att vi skulle läsa den, hela klassen. Igår läste vi klart den. Vi försöker få resten av din bok att läsa. Vi läser också andra böcker på hebreiska men de är för mindre barn. Jag gillade Gera, eftersom han var en liten yngling och var en hjälte. Zadok var också en hjälte, han var en bra ungdom och han ville rädda det judiska folket (Bnei Yisrael). Gera räddade vår familj från slaveriets hus.

Boken var väldigt fin. Och jag vill läsa fler sådana här böcker.

Vi kan inte komma till vårt land nu eftersom portarna är stängda, men vi tror att vi snart är där och vi kommer att läsa alla dina böcker.

Med stor respekt

Shalom till dig

Elsa Biller



Skrivet i april 1946. Därefter lämnade Elsa Biller Sverige och åkte till Österriket.

Boken heter Ha - Kana'im ha - Tse'irim - Unga Zeloter och är från 1935 skriven av Jakov Hurgin.

Boken handlar om pojken Gera, en judisk pojke i det romersk-styrda Judeen. En natt attackeras hans hus av romerska soldater och Gera blir han tillfångatagen och såld som slav. Men han flyr upp i kullarna, där han upptäcker en lumpen armé av judiska föräldralösa barn som kallar sig de unga krigarna. Gera ansluter sig till pojkarna och ber dem om hjälp att leta efter hans försvunna familj.

Det är en odyssé som sträcker sig från Galileen till Judeen och upp till Sidon i Libanon. Till sist lyckas pojkarnas lilla armé ta sig an en hel romersk legion. Under striden identifierar Gera den grekiske slaven som förrådde hans far till romarna, och slaven leder honom så småningom till hans tillfångatagna familj. Efter att ha hjältemodigt riskerat sitt liv flera gånger och sett sin vän Jeremiah dö, blir Gera ledare för Zeloterna och svär att befria sitt folk.

Ha - Kana'im ha - Tse'irim - Unga Zeloter. 1935.  Gera blir han tillfångatagen och såld som slav. Men han flyr upp i kullarna, där han upptäcker en lumpen armé av judiska föräldralösa barn som kallar sig de unga krigarna. 

Lusia-Luba Rosenblatt (Ahuva Margalit) till vänster och Elsa Biller till höger.


לכבוד

הסופר חורגין

בארץ ישראל                                         יום ז' אדר 1946


                             שלום רב!

אני נמצאת עכשיו בבית הספר בשבדיה. פה אני לומדת

עברית, גם ילדים אחרים נמצאים פה. אנו קבלנו

ספר מארץ ישראל הוא " מגיבורי עמנו" אשר אתה כתבת.

הספר מצא חן בעיני. הקריאה אותו מורתי כאשר היא היתה קטנה ( הכוונה: מורתי קראה אותו כאשר היא היתה צעירה) הספר מצא גם חן בעיניה והיא רוצה

שנקרא אותו כל הכתה. אתמול גמרנו לקרוא אותו.

אנחנו משתדלים לקבל גם את יתר ספריך ולקרוא.

אנו קוראים גם ספרים אחרים בשפה העברית אבל

הם לילדים יותר קטנים.מצא חן בעיני גרא כי הוא

היה נער קטן והיה גיבור . גם צדוק היה גיבור .

הוא היה נער טוב ורצה לגאול את בני ישראל.

גרא גאל את משפחתו מבית עבדים.

הספר היה יפה מאד ואני רוצה לקרוא עוד 

ספרים כמו זה.

אנו לא יכולים לבוא עכשיו לארצנו כי השערים

סגורים אבל יש לנו אמונה שבקרוב נהיה שם,

ונקרא את כל הספרים שלך

       בכבוד רב

       שלום לך       עליזה בילר   (Biller)



Tuesday, November 2, 2021

Michał Wasserman-Wróblewski (Pan. Misza) worked at Korczaks Orphans' Home until August 5th 1942 - Today is my dad's 110th birthday

Michał Wasserman-Wróblewski (Pan. Misza) worked at Korczaks Orphans' Home . To start with as a bursa student (photo) and later as an educator.

Today is my dad's 110th birthday. He was the last chairman, until 1968, of the Korczak Committee (Komitet Korczakowski) in Poland. Later in 1971 (his 60th birthday) he founded the "Korczak Heritage Association" in Swedish - "Föreningen för Janusz Korczaks levande arv", which still exists (unofficially since 1969) in Sweden. Such a continuation of the Korczakowski Committee closed in Warsaw in 1968.

My father, Michał Wasserman-Wróblewski (Mr. Misza) worked at the Orphans' Home from his student days (1931) until his last day in the ghetto - August 5, 1942.

The activity of my father, Michał Wasserman-Wróblewski in Sweden, was focused on preserving and transferring Korczak's heritage. He wrote articles, and papers, and also prepared a series of reports on "Pedagogy in Eastern Europe". He died in Stockholm in 1993.

The Korczak Living Heritage Association - Föreningen för Janusz Korczaks levande arv in Sweden did not cease its activities with the departure of its founder.



The photo of the father is probably from 1963. Place: Monument to the Ghetto Heroes. Basia Abramow-Newerly is on the right and Ela Frydman is on the left.

Monday, November 1, 2021

Szwedzka Karta Chorobowa i Historia Zagłady Żydów z Piotrkowa - Akcja UNRRA - Białe Statki.




Historia Zagłady Żydów z Piotrkowa, po szwedzku, spisana przez szwedzką lekarkę 15 lipca 1945 roku. Siostry Mania i Hania Izraelewicz urodzone w 1921 i 1922 roku zostały przywiezione do portu w Sztokholmie z Lubeki akcją UNRRA - Białe statki. Czy ktoś je zna? Ich dalszy los?

Polish movie Szczesciarz Antoni - English Title: Lucky Antoni from 1960 do have "historical spots" like Plac Grzybowski and Zlota street where Korczak lived prior to WWII.

 

Top right. Zlota street where at number 8, a forth building from the corner lived Korczak together with his sister Anna (building not present after WWII). Other photos from Place Grzybowski. Filmed during the summer of 1959.


Polish movie Szczesciarz Antoni - English Title: Lucky Antoni from 1960 do have "historical spots" like Plac Grzybowski and Zlota street where Korczak lived prior to WWII.

Sunday, October 31, 2021

Anamneza Sztokholmska po Polsku - Anamneza to historia choroby pacjenta, fakty podawane przez niego samego - Teatr jednego aktora.

 ANAMNEZA

Szpital w Sigtunie

Biały statek z pacjentami wpływa do portu w Sztokholmie.


Szpital w Sigtunie. Wyładowanie pacjentów przywiezionych z portu.


To autentyczny tekst. Czytane Anamnezje muszą zawierać większość straszliwej logistyki industrialnego Holokaustu. Getta, transporty w bydlęcych wagonach, selekcje, obozy pracy i marsze śmierci. Tekst musi być w całości napisany odręcznie (lub tak jak tutaj, starą maszyną do pisania) i czytelny dla widza.




Tekst Anamnezy - tłumaczenie ze szwedzkiego.

Waga przy wyzwoleniu (prawdopodobnie waga 2 tyg. po wyzwoleniu) 28 kg, 6 lipca 1945 - 40 kg. 

ANAMNEZA: Wcześniej całkowicie zdrowa. W maju 1944 r. rodzina /8 osób/ trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Ojciec, Matka, 10-letni i 7-letni brat oraz jedna siostra zostali zagazowani, jedna siostra zmarła na tyfus, a druga nadal żyje i jest w Niemczech. W Oświęcimiu 6 miesięcy. Musiała tam pracować cały czas sortując ubrania tych którzy zginęli w krematorium (powinno by
ć - w komorze gazowej, wg. mnie). Dostała bardzo mało jedzenia, ale nie była torturowana i traktowana dość dobrze. Była w kilku innych obozach koncentracyjnych: Hunsfeldt 3 tyg., Kraków 3 tyg., Moltezem 3 tyg. i w Bergen-Belsen do maja 1945 r.
Miała bardzo ciężko w tych obozach koncentracyjnych. W Krakowie m.in. musiała kopać na stojąco i wyrzucać ziemię 2 m w górę. W marszu z Hunsfeldt do Krakowa szła w drewniakach 180 km w śniegu i 25 stopni w mrozie. Szła od 4 rano do 11 wieczór. Pomarznięte ręce i stopy ale udało się przeżyć, ponieważ siostra nosiła ją na plecach, gdy ona nie mogła już sama chodzić. W Bergen-Belsen było jednak najtrudniej. Nie było jedzenia. Spała w ciasnym i zimnym baraku i musiała w sumie po 7 godzin dziennie stać na apelach. Kwiecień 1945 to tyfus około 3 tygodni. Bardzo rozbita, więc będzie ...

Według Słownika Psychologii Rabnera: Anamneza to w ogólnym znaczeniu przypominanie albo zdolność do przypominania sobie przeszłych zdarzeń. Anamneza w węższym znaczeniu, używanym w medycynie to historia choroby pacjenta podawane przez niego albo inaczej wywiad chorobowy. Termin był stosowany wyłącznie do charakterystyk podawanych przez pacjenta odnośnie poszczególnych dolegliwości i jego uwag o zdarzeniach poprzedzających, które wydają mu się istotne w danym przypadku. Anamneza szczególnie w użyciu przez psychiatrów, jest stosowana do określenia wszystkich aspektów historii danego przypadku chorobowego, w tym informacji innych niż podawane przez pacjenta, np. dane biograficzne bądź doniesienia od rodziny.

Mój pomysł na film krótkometrażowy lub przedstawienie teatralne ma charakter "Teatru jednego aktora”. Widzę szwedzką lekarkę ubraną w biały fartuch w Specjalnym szpitalu, takim, jak Sigtuna pod Sztokholmem, piszącą Anamnezę, historię choroby pacjenta. 

Zanim przedstawienie sie rozpoczyna projekcja zdjec z Bergen-Belsen po wyzwoleniu. Krótka ekspozycja zdjecia z otwierajaca sie migawka.

Choreografia filmu/przedstawienia dokładnie jak na zdjęciu: łóżko szpitalne odgrodzone prowizorycznie od innych, najprostszy stolik lub krzesło z metalowym, emaliowanym dzbankiem (nietypowym dla szpitala, np. z kwiatkiem) i letnie, nowo zebrane kwiaty w dzbanku. Gdzieś w rogu, w półmrocznym pokoju silne odbicie cienia ramy okiennej - szwedzkie lato - bo słonce wysoko na niebie i tzw. Białe noce.

Lekarz zostaje sam na sam z pacjentem, który właśnie został przywieziony do szpitala przez karetkę pogotowia ze sztokholmskiego portu Frihamnen. 

Pacjentka, kobieta 18 - 25 lat, przeżyła Holokaust i przybyła z Białym statkiem Unry, S/S Kastelholm z Lubeki do Sztokholmu. Pacjentka waży 28 kg i ma tatuaż na lewym ramieniu. Numer zaczynający się od A-234.... 

Nie widzimy pacjenta, widzimy tylko wygięte plecy młodego lekarza w białym fartuchu, widać przerzucony przez ramię stetoskop. Lekarz, właściwie lekarka siedzi w półmrocznym pokoju. Na oświetlonym szpitalnym stołku ze stali nierdzewnej, taki który można podnosić i opuszczać przez skręcanie. Refleksy świetlne od stołka. Duży kontrast miedzy półmrocznym pokojem a odbiciem framug okna na bocznej ścianie.

Jednostajny, niezidentyfikowany jęczący głos pacjenta i kaszel jest ledwo słyszalny, ale jest przez cały czas kontynuowany jako tło (poprzednio nagrywany i odpowiednio wyciszony). Pacjentka leży na białym szpitalnym łóżku, odgrodzona osłoną ze sklejki oddzielającą jednego pacjenta od drugiego.

Lekarka zadaje zgłuszone, właściwie niedosłyszalne pytania i otrzymuje proste, też ledwo dosłyszalne przerażające odpowiedzi, które pisząc powtarza już wyraźnie słyszalnym głosem. Lekarz może powtórzyć odpowiedź pacjenta kilka razy podczas zapisywania. 

Pytania dotyczą przeszłości. Pacjentka podaje liczbę lat w getcie, potem w obozach koncentracyjnych i obozach pracy, takich jak Auschwitz, KASZLE wielokrotnie i opowiada dalej o marszach śmierci i wreszcie tym ostatnim okresie w obozie w Bergen-Belsen. 

Następne pytania/odpowiedzi to los rodziców i rodzeństwa. Odpowiedzi; Nie wiem, nie znam ich losu. Ostatnim razem to w Auschwitz. 

Tekst autentyczny na podstawie dokumentów szpitalnych takich jak na powyższych zdjęciach. Muszą zawierać większość straszliwej logistyki industrialnego Holokaustu. Getta, transporty w bydlęcych wagonach, selekcje, obozy pracy i marsze śmierci. Tekst musi być w całości napisany odręcznie (lub starą maszyną do pisania) i czytelny dla widza.

W tym samym czasie, oprócz pleców piszącego lekarza,  w tle, na drugim planie po prawej lub lewej stronie sceny, jak pojawia się tekst pisany słowo po słowie i ostatecznie, powoli formuje całą prawdziwą historię. 

Niektórych słów szwedzki lekarz nie rozumie. Te wtrącane po niemiecku. Co to jest Aufseherinnen lub Sperre.  Jeśli dochodzi się podczas Anamnezji do takiego nieznanego słowa, jak Aufseherinnen, tekst poprzednio pisany może zostać przerwany zdjęciem niemieckiej SS Aufseherinnen, esesmanki (być może z psem).

Sytuacja z pacjentem a właściwie z pacjentami rozgrywa się kilka razy: 3 -4 . Za każdym razem przed „zmianą pacjenta” robi się zupełnie ciemno, a łóżko, poduszki i pozycja „pacjenta” nieznacznie się zmieniają. Jednym z pacjentów może być dziecko. Wtedy na stoliku lub na łóżku szpitalnym pojawia się lalka lub misio. Zabawka nie jest używana, przytulana. Mimo że opowiadania pacjentów sa na początku właściwie najważniejsze to po chwili ta odwrócona lekarka przejmuje główną rolę gdy opowiadania jednostek wnikają w jej osobowosć.

Alternatywnie, tekst pisany pojawia się w tym samym czasie, gdy lekarz pisze i wypowiada na głos to, co powiedział ocalały: W końcu widać całą stronę prawdziwej Karty Doktora, która została napisana latem 1945 roku.

Na początku lub na końcu lewej stronie sceny wyświetlane zdjęcie z getta, Auschwitz, marsze śmierci i wreszcie Bergen-Belsen i transport do Szwecji.

Można zacząć od karty lekarskiej, prof. Haliny Neujahr i jej życia.

Nie widać dokladnie twarzy lekarza, uwaga skupia się na głosie, słowach, zdjęciach i tekście pisanym/wyświetlanym.

Można też spojrzeć pod innym kątem i zrobić scenografię tak, jak na jednej z pięciu szwedzkich Białych Statków, które były używane do transportów UNRRA między Niemcami a Szwecją z lekarką która bada pacjenta i pisze wywiad.

Dalszy los pacjentki może byc ilustrowany poprzez listy od pacjentki do lekarki lub do personelu szpitala. To może być list pożegnalny w zwiazku z dramatycznym wyjazdem z zimowej, skutej lodem Szwecji statkiem emigracyjnym do Izraela. To styczen 1947 roku a przygotowania do tej niebezpiecznej po wieloma wzgledami podróży juz od lata 1946 roku.

Oczywiście, jeśli kręcisz film, możesz zacząć od listy osób które przypłynęły Białymi Statkami UNRRA i „oświetlić” jedną z wybranych osób. Kazda lista to 200-350 osob zależnie od Białego Statku.


Literatura:
Reber, Arthur S. (2000) Słownik Psychologii, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa; str. 47– (z grec. Odtworzenie, przypominanie)

Anamneza to historia choroby pacjenta, fakty podawane przez niego samego.
Anamneza, anamnezja, wywiad anamnestyczny, wywiad chorobowy, badanie podmiotowe (z greckiego anamnesis) – podstawowa czynność w procesie diagnostycznym polegająca na zbieraniu wywiadu chorobowego.

Wywiad lekarski stanowi badanie podmiotowe. Składa się z kilku części:
  • Skargi głównej – powodu, dla którego pacjent przybył do lekarza,
  • Historii dotychczasowej choroby – w tym punkcie należy również wypytać się o choroby towarzyszące, w badaniu pediatrycznym jest to w rzeczywistości poznanie historii rozwoju dziecka,
  • Wywiadu rodzinnego – dotyczy chorób w rodzinie oraz stosunków między członkami rodziny,
  • wywiadu społeczno-ekonomicznego – dotyczy sytuacji materialnej chorego, warunków, w jakich mieszka i pracuje. 
W różnych dziedzinach medycyny proporcje i kolejność poszczególnych punktów zmieniają się.

Anamnezy w Archiwum SHMA. Swedish Holocaust Memorial Association.

Dzięki Białym Aniołom to będzie prawdopodobnie nazwa drugiej części tej trylogii, która opiera się na listach i zapiskach w „Pamiętnikach” adresowanych do personelu, głównie pielęgniarek i pielęgniarek pomocniczych. 

Ostatni Etap. Ostatnia część trylogii będzie opowiadać o losach różnych ocalałych, którzy przybyli do Szwecji pod koniec wojny. W tej części znajdą się informacje o ich Ostatnim Etapie, a więc drodze z ostatniego obozu koncentracyjnego do Szwecji, czyli opowieść o Białych autobusach, Białych pociągach i Białych Statkach.

Dzięki Białym Aniołom to będzie prawdopodobnie nazwa drugiej części tej trylogii, która opiera się na listach i zapiskach w „Pamiętnikach” adresowanych do personelu, głównie pielęgniarek i pielęgniarek pomocniczych. 



Aufseherinnen



In English:
Weight at liberation (April 15, 1945) 28 kg, July 6, 1945 - 40 kg.
HISTORY: Previously completely healthy. In May 1944, the family / 8 people / came to the Auschwitz concentration camp. The father, mother, a 10-year-old and a 7-year-old brother and one sister were gassed to death, one sister died of typhus and one is still alive and still in Germany. In Auschwitz 6 months. Had to work there all the time sorting the clothes of those who have been killed in the crematorium (gas chamber). Got very little food but was not tortured and treated fairly well, Was then in several other concentration camps: Hunsfeldt 3 weeks, Krakow 3 weeks, Moltezem 3 weeks and in Bergen-Belsen until May 1945.
Had a very hard time in these concentration camps. In Krakow e.g. she had to stand digging and throw up the soil 2 m. below the ground surface. Went from 4 in the morning to 11 in the evening. Frozen hands and feet but managed because her sister carried her on her back when she could no longer walk. In Bergen-Belsen it was then most difficult. Got insignificant with food. Slept in a cramped and cold barrack and had a total of 7 hours each day. April 1945 typhoid fever about 3 weeks. Very distraught so she will ...


Children and Parents from Kinderheim in Bergen-Belsen came to Sweden on different White Boats - 11 year old Shüler (trainee) from Buchenwald came on July 9th 1945 to Gothenburg.

 





Two cards of Zajdman - Seidman Teodor that was just 6 yer old when WWII started and he was imprisoned in Piotrków Trybunalski Ghetto. On December 2, 1944 he was sent to Buchenwald concentration camp where he was registered with the worker card and got the title Schüler - trainee.

One month after arrival he was transferred to Bergen-Belsen camp with a group of 21 boys. Younger boys got a place at the Kinderheim in Barrack 211 in Womens camp. In Barrack 211 he met his cousin Miriam Stern that was deported from Piotrków at the same time but to Ravensbrück camp. Later Miriam and her mother Nacha were also transferred to Bergen-Belsen.

After the liberation he and his relatives were transferred  to Sweden by mission White Boats. They landed in Gothenburg on July 10th 1945 and were admitted to the Wasa hospital.

The biggest group of children from the Kinderheim arrived 2 weeks later to Malmö in Southern Sweden.

Later most of the children from Kinderheim reunited again.



XXX on Teodor Zajdman - Seidman registration cards has also explanation next to 3 x. He was of course an analphabeth as he as a minor never had an occasion to start the school.


DP-2 card of Mirjam Stern (born 1937 in Piotrków) mentioned in the previous photo. Her card issued in Lübeck is signed by her using three crosses. Mirjam was liberated in Bergen-Belsen together with her mother Nacha and her cousin Teodor Zajdman (Seidman) that was born 1933 or 1937 as stated in different documents.On December 2, 1942 Teodor was, together with his father Abram sent from Piotrków to the concentration camp Buchenwald. Later he was transferred to Bergen-Belsen where he was liberated in April 1945. Teodors mother was sent to Ravensbrück together with Miriam and Nacha Stern.



Later most of the children from Kinderheim that arrived at different occasions and to different Swedish ports reunited again like here at the school in Lövsätra..