Yiddish and Hebrew in the World around Janusz Korczak - Henryk Goldszmit.

Hebrew is used often with the description of the shomer activities in Mały Przegląd ('Little Review') as the no alternative words in Polish and also it was important for the entire movement to learn Hebrew before the future aliyah. Here an article about the 20th anniversary of Hashomer Hacair in Poland.

March 2, 1928

Although Korczak did not practice religion traditionally himself, the daily prayers were on the schedule at his orphanage. Jewish holiday observances – including High Holiday services and Chanukah and Purim celebrations – were a natural part of life there. Also, kashrut was maintained at the orphanage and at the summer camps.

The orphanage Dom Sierot offered the children the opportunity to study the Hebrew language studies every day. Actually, it was not the opportunity but the ordinary, scheduled lessons. Korczak had a dream to bring Jews and non-Jews together, at least closer. His newspaper for the children was part of it and young journalists producing Mały Przegląd ('Little Review') were both Jewish and Polish. Of course, the main part of readers were Jewish children as Mały Przegląd was a supplement of a daily Jewish newspaper, Nasz Przegląd (Our Review). Probably only a few Poles, intellectuals were reading it to get an information of what happenes among Polish progressive Jews and the Zionist movement.

In Mały Przegląd ('Little Review') the appears both Yiddish and Hebrew.  Many children use phrases in Yiddish in their letters. Hebrew is used often with the description of the shomer activities as the no alternative words in Polish and also it was important for the entire movement to learn Hebrew before the future aliyah.

Nasz gdud nazywa sie Dzieci Słonca. Gdud? Oddzial szomerów?

W innym numerze jest opis robienia macy w Ładzie. Co to jest Ład?

R.7, nr 13 (25 marca 1932) Mały Przegląd : pismo dzieci i młodzieży : tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 78 "Naszego Przeglądu"

R.8, nr 15 (14 kwietnia 1933) Mały Przegląd : pismo dzieci i młodzieży : tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 104 "Naszego Przeglądu".

           SZKOŁA‎ ‎I‎ ‎SZOMRZY.

    Pani‎ ‎kazała‎ ‎przyjść‎ ‎rodzi-
com‎ ‎po‎ ‎cenzury,‎ ‎.la‎ ‎oczekiwa-
łam‎ ‎z‎ ‎niecierpliwością‎ ‎na‎ ‎go-
dzinę‎ ‎4-ta.
    Kiedy‎ ‎nadeszła‎ ‎godzina‎ ‎4-a,
W‎ ‎szkole‎ ‎by‎ło‎ ‎pełno‎ ‎rodziców
—‎ ‎i ‎także‎ ‎moja‎ ‎mamusia.
    Wyszła‎ ‎pani‎ ‎kierowniczka‎ ‎i
kazała‎ ‎rodzicom‎ ‎wejść‎ ‎do‎ ‎swo-
ich‎ ‎klas.‎ ‎Mnie‎ ‎do‎ ‎klasy‎ ‎wejść
nie‎ ‎pozwolili,‎ ‎więc‎ ‎czekałam
w‎ ‎szatni.
    Nareszcie‎ ‎mamusia‎ ‎wycho-
dzi‎ ‎i‎ ‎trzyma‎ ‎cenzurę‎ ‎i‎ ‎mówi:
    —‎ ‎Masz‎ ‎dobra‎ ‎cenzurę, ‎ale
pani ‎radzi‎ ‎żebyś‎ ‎się‎ ‎wypisała
z‎ ‎szomrów.
    Bardzo‎ ‎się‎ ‎zmartwiłam‎ ‎i‎ ‎pro-
siłam. ‎że‎ ‎chcę‎ ‎zostać,‎ ‎bo‎ ‎cała
moja‎ ‎przyjemność‎ ‎—‎ ‎to‎ ‎szko-
ła‎ ‎i ‎szomrzy.
            Szoszana‎ ‎z‎ ‎Nalewek

Ład R.8, nr 15 (14 kwietnia 1933) Mały Przegląd : pismo dzieci i młodzieży: tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 104 "Naszego Przeglądu".


R.4, nr 5 (1 lutego 1929) Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży: tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 32 "Naszego Przeglądu".

R.6, nr 19 (8 maja 1931) Mały Przegląd : pismo dzieci i młodzieży: tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 125 "Naszego Przeglądu".

W zbiorze artykulików pt. Szomerzy wystepuje wiele hebrajskich słów jak kwuca (druzyna). Szomerzy to żydowska (syjonistyczna) organizacja skautowa.- Haszomer Hacair (Młody Strażnik- Rosz-kwuc i Rosz haken to chyba drużynowy i zastępowy.

Co to jest Ład? Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży: tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 104 "Naszego Przeglądu"R.8, nr 15 (14 kwietnia 1933).

Już prawie nie slychac klaperów (rodzaj grzechotek). 

Purym w Małym Przeglądzie Janusza Korczaka - Wesołe święto Purim (Purym) zaczyna się 14 dnia żydowskiego miesiąca Adar.

Trzy Purymy. Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży: tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 62 "Naszego Przeglądu". R.3, nr 12 (2 marca 1928)

Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży: tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 62 "Naszego Przeglądu". R.3, nr 12 (2 marca 1928).

Wesołe święto Purim (Purym) zaczyna się 14 dnia żydowskiego miesiąca Adar. Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży : tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 61 "Naszego Przeglądu". R.9, nr 9 (2 marca 1934).

Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży: tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 125 "Naszego Przeglądu",R.6, nr 19 (8 maja 1931) .

W wieczór Purymowy. Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży : tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 61 "Naszego Przeglądu". R.9, nr 9 (2 marca 1934).

Mały Przegląd : pismo dzieci i młodzieży : tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 70 "Naszego Przeglądu". R.2, nr 23 (11 marca 1927)

Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży: tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 32 "Naszego Przeglądu", R.4, nr 5 (1 lutego 1929).

Wesołe święto Purim (Purym) zaczyna się 14 dnia żydowskiego miesiąca Adar. W Małym Przeglądzie Janusza Korczaka odnajdujemy zawsze Purym na pierwszej stronie przez wszystkie lata wydawania. Pierwszy raz w 1927 roku.

Zarówno w opowieści Korczaka Mośki Joski i Srule jak i w gazecie Mały Przegląd często jest używany język żydowski, czasami też hebrajski, szczególnie w opowiadaniach związanych z szomerami. Po żydowsku w Małym Przeglądzie to czasami tylko pojedyncze słowa albo zwrotka piosenki. Podobnie zresztą jak i w Domu Sierot na Krochmalnej. Dzieci oglądające filmy zrobione przez kolegów w Domu Sierot wołają zachwycone w artykule Własne Kino w Małym Przeglądzie -"Si git!" Korczak w Mośki Joski i Srule: Smutno - jest po żydowsku też: smutno.

Te hebrajskie i żydowskie nazwy są niełatwe do spolszczenia a jeszcze trudniejsze do odmiany.

Mośki Joski i Srule - Smutno - jest po żydowsku też: smutno. Wielu chłopców na koloniach letnich opisanych przez Korczaka nie znało wogóle jezyka polskiego.

Pearls in the First Janusz Korczak biography "The Doctor Remains" by Paulina Appenszlak - Please read and translate - "My world has perished and that I perished together with it".

The First Biography of Janusz Korczak was written by Paulina Appenszlak, and edited in Eretz Israel in 1946. Thereafter it was translated into Spanish and Jiddisch. Paulina Appenszlak knew Korczak well so her book might be the source of new information.

The First Biography of Janusz Korczak was written by Paulina Appenszlak, and edited in Eretz Israel in 1946. She started to write it in September 1944.

הדוקטור נשאר : רומן ביוגרפי על יאנוש קורצ׳אק

The First Biography of Janusz Korczak - The Doctor Remains was written by Paulina Appenszlak, and edited in Eretz Israel in 1946. Thereafter it was translated into Spanish and Jiddisch. Paulina Appenszlak knew Korczak well so her book might be the source of new information. I have one copy in Hebrew but besides it is in Hebrew it is the second edition from 1953. I want to know the content of the first version of the book from 1946. It will be great to find the original manuscript in Polish that was also used when writing later a Spanish version of the book published together with Diana Blumenfeld. When the book was initially published in Hebrew, it was a translation by Shlomo ....... based on a Polish manuscript.

Paulina Appenszlak was married to Jakub Appenszlak, who published "Nasz Przeglad" while Iza Rachela Wagmanowa, was the wife of Saul Wagman, a member of the editorial office of Nasz Przegląd. Paulina Appenszlak wrote reviews for "Nasz Przegląd", signing P. J. A. P.J.A stands for Paulina Jamajka Appenszlak. Jamajka (Jamajkówna) was her maiden name.

Paulina Appenszlak and Iza Rachela Wagman created a weekly magazine EWA (1928–1933). Paulina Appenszlak was the editor-in-chief of the magazine and Iza Rachela Wagman was an official publisher. The editorial office of the magazine gathered not only women but also men, however, it was the female editors who set the tone for it.

The weekly EWA informed about the life of Jewish women in Poland and Palestine (Eretz Israel) and described the process of women's emancipation in Poland and around the world. Its pages included discussions on even the most controversial topics at that time, e.g. legal regulations regarding termination of pregnancy.

Paulina Appenszlak with her son Henryk managed to flee from Warsaw on September 4th, 1939 to Czernowitz (City in southwestern Ukraine), from where they were able to immigrate to Palestine (Eretz Israel). In Eretz, she had become a journalist for the newly founded woman´s journal Olam Ha-Isha (Womans´World). When she started writing Korczaks biography is not known. It was, however, published in 1946. It means almost uninfluenced by others like Mortkowicz-Olczakowa who published Korczaks biography in 1949.

Aleksander Lewin sharply criticized Paulina Appenszlak in his book "Korczak Known and Unknown", even though he had not read her biography himself. His criticism is actually the criticism of his friends in private conversations. That's why the so-called pearls in this first biography are so interesting. What is special is the fact that Paulina Appenszlak started writing Korczaks biography already in September 1944.

Editorial office of EWA: Paulina Appenszlakowa and R. Iza Wagmanowa. B-ci Wójcikiewicz Printing House**, Warsaw, Pawia 10, Telephone 265-82 - was the printing house of the family of my aunt Sabina Wójcikiewicz's husband. The EWA newspaper was printed there. My aunt Sabina Wójcikiewicz died in the Warsaw ghetto and her husband Lutek-Ludwik Wójcikiewicz died of exhaustion just after the liberation of Bergen-Belsen in April 1945.

Editorial office of Nasz Przeglad: Appenszlak, Szwalbe and Wagman.

The First Biography of Janusz Korczak was written by Paulina Appenszlak, and edited in Eretz Israel in 1946. Thereafter it was translated into Spanish and Jiddisch. Paulina Appenszlak knew Korczak well so her book might be the source of new information.

* Jakub Appenszlak was a member of the editorial board of the Warsaw daily Nasz Przegląd, publisher of the literary weekly Lektura (1934), chair of the Jewish Association for the Advancement of Fine Arts, and a Zionist activist.

** B-ci Wójcikiewicz Printing House, Warsaw, Pawia 10, Telephone 265-82 - was the printing house of the family of my aunt Sabina Wójcikiewicz's husband. The EWA newspaper was printed there. My aunt Sabina Wójcikiewicz died in the Warsaw ghetto and her husband Lutek Wójcikiewicz died of exhaustion just after the liberation of Bergen-Belsen.

*** Paulina Appenszlak wrote in 1946 to Polish poet Wladyslaw Broniewski "My world has perished and that I perished together with it".

Paulina Appenszlakowa did several translations from German of books by Vicki Baum.

הדוקטור נשאר מאת: פאולינה אפנשלק. מצב הספר:טוב מאוד.

To borrow this particular book I have to go to the University of Oxford which is 1,462 kilometers from my current location or to Jerusalem and its wonderful National Library, 3,318 kilometers.

So, I decided to buy it. However, the next problem is how to read it? Actually, how to get it translated?

There is also another problem as the version I got is from 1953 and I want to read, the one from 1946 that I am calling for an "unaffected"*. 

הדוקטור נשאר : רומן ביוגרפי על יאנוש קורצ׳אק / ha-Doḳṭor nishʼar : roman biyografi ʻal Yanush Ḳorts'aḳ
Authors:פאולינה אפנשלאק ; [תרגם מכתב־יד, ח. ש. בן־אברם]., אפנשלאק, פאולינה. (Author), בן אברם, ח. ש. / Paʼulinah Apenshlaḳ ; [tirgem mi-khetav-yad, Ḥ. Sh Ben-Avram]., Pola Apenszlak (Author), Ch Ben-Avram
Print Book, Hebrew, 1953
Edition:Mahadurah sheniyah View all formats and editions
Publisher: קרית ספר, Yerushalayim, 1953 / Ḳiryat sefer, Yerushalayim, 1953

*https://www.academia.edu/51679924/_Der_Doktor_bleibt_Janusz_Korczak_als_literarische_Figur

Dodatek niesamoistny: Mały Przegląd Janusza Korczaka i tygodnik EWA. ©

Dodatki niesamoistne Naszego Przeglądu: Mały Przegląd, Nasz Przegląd Sportowy, Nasz Przegląd Ilustrowany, Nasz Przegląd Radiowy, Nasz Przegląd Gospodarczy, Nasz Przegląd Akademicki, Nasz Przegląd Rozrywkowy i Zwierciadło Tygodnia.

Dodatki niesamoistne Naszego Przeglądu: Mały Przegląd, Nasz Przegląd Sportowy, Nasz Przegląd Ilustrowany, Nasz Przegląd Radiowy, Nasz Przegląd Gospodarczy, Nasz Przegląd Akademicki, Nasz Przegląd Rozrywkowy i Zwierciadło Tygodnia.

Nakład jednego numeru wynosił 40-50 tys. egzemplarzy. Ukazywały się stałe dodatki które miały tak sam nakład jak Nasz Przegląd. Ogółem ukazały się 8 962 numery tej gazety. Nasz Przegląd miał również przez trzy lata (1929) wydanie popołudniowe „Nasz Głos Wieczorny”.

Tak że Mały Przegląd nie był oddzielną gazetą, tylko tak jaki inne dodatki (oprócz Naszego Przeglądu Ilustrowanego) zajmował przydzielone mu stronice w Naszym Przeglądzie. Jest również potwierdzane tym że czasami Mały Przegląd miał nieparzystą ilość stron. A na białe, puste strony nikt nie mógł sobie wtedy, tak jak i teraz, pozwolić.

Mały Przegląd nie był oddzielną gazetą, tylko tak jaki inne dodatki (oprócz Naszego Przeglądu Ilustrowanego) zajmował przydzielone mu stronice w Naszym Przeglądzie co jest również potwierdzane tym że czasami Mały Przegląd miał nieparzystą ilość stron. A na białe, puste strony nikt nie mógł sobie wtedy, tak jak i teraz, pozwolić.

Oprócz tego do właścicieli Naszego Przeglądu a właściwie do ich żon należał tygodnik EWA – najpopularniejszy feministyczny żydowski tygodnik kobiecy w II Rzeczypospolitej. Ukazywał się w latach 1928–1933. Redaktorką naczelną pisma była Paulina Appenszlak, żona Jakuba Appenszlaka, która wydawała „Ewę” wraz z Izą Rachelą Wagmanową, żona Saula Wagmana. Tygodnik EWA informował o życiu Żydówek w Polsce i w Palestynie, opisywał proces emancypacji kobiet w Polsce i na świecie. Na jego łamach toczyły się dyskusje na nawet najbardziej kontrowersyjne wówczas tematy, np. o prawnych regulacjach dotyczących przerywania ciąży.

Tygodnik EWA drukowano w nowoczesnej drukarni B-ci Wójcikiewicz*, Warszawa, Pawia 10.

Paulina Appenszlak pisywała też recenzje do „Naszego Przeglądu” podpisując P. J. A. P.J.A to Paulina Jamajka Appenszlak. Jamajka to było jej nazwisko panienskie.

W 1946 roku Paulina Appenszlak opublikowała biografię Janusza Korczaka zatytułowaną Ha-Doktor nish’ar: Roman biyografi ‘al Yanush Korts’ak, która została następnie przetłumaczona na jidysz i hiszpański Ta powieść biograficzna zatytułowana Ha-Doktor nish’ar: Roman biyografi ‘al Yanush Korts’ak [Doktor Remained: A Biographical Novel on Janusz Korczak] została opublikowana w Eretz Israel w 1946 roku, a później została przetłumaczona na język jidysz i hiszpański.

Oprócz tego do właścicieli Naszego Przeglądu a właściwie do ich żon należał tygodnik EWA – najpopularniejszy feministyczny żydowski tygodnik kobiecy w II Rzeczypospolitej. Ukazywał się w latach 1928–1933. Redaktorką naczelną pisma była Paulina Appenszlak, która wydawała „Ewę” wraz z Izą Wagmanową. Tygodnik EWA informował o życiu Żydówek w Polsce i w Palestynie, opisywał proces emancypacji kobiet w Polsce i na świecie. Na jego łamach toczyły się dyskusje na nawet najbardziej kontrowersyjne wówczas tematy, np. o prawnych regulacjach dotyczących przerywania ciąży.

Artykuł Korczaka w EWA z 31 stycznia 1932 roku.

Paulina Appenszlak pisze o Korczaku w EWA, nr 32 z 23 października 1932 r.

Paulina Appenszlak pisze o Korczaku w EWA, nr 32 z 23 października 1932 r:

Mimowoli‎ ‎przychodzi‎ ‎na‎ ‎myśl, refleksja:‎ ‎a‎ ‎ile‎ ‎wypadków‎ ‎utajonego‎ ‎pobicia‎ ‎nie‎ ‎dochodzi‎ ‎do
naszych‎ ‎uszu?‎ ‎Ile‎ ‎wypadków, zakończonych‎ ‎nie‎ ‎katastrofą,‎ ‎ale zwykłych‎ ‎objawów‎ ‎znęcania‎ ‎się
nad‎ ‎bezbronnemi‎ ‎maleństwami, motania‎ ‎byłoby‎ ‎zanotować‎ ‎codzień‎ ‎?

Nie‎ ‎zdajemy‎ ‎sobie‎ ‎wcale‎ ‎sprawy‎ ‎z‎ ‎tego,‎ ‎że‎ ‎tuż‎ ‎obok‎ ‎nas,‎ ‎za ścianą,‎ ‎co‎ ‎dnia,‎ ‎popełnia‎ ‎się‎ ‎

przestępstwo‎ ‎bicia‎ ‎dzieci.‎ 

‎Jedyny‎ ‎w Polsce,‎ ‎Janusz‎ ‎Korczak,‎ ‎poruszył kiedyś‎ ‎tę‎ ‎sprawę,‎ ‎pisząc‎ ‎o‎ ‎tem, że‎ ‎nie‎ ‎wiemy‎ ‎

wcale‎ ‎jak‎ ‎często i‎ ‎ile‎ ‎stosuje‎ ‎się‎ ‎okrutnej‎ ‎kary bicia‎ ‎w‎ ‎stosunku‎ ‎do‎ ‎dzieci‎ ‎za najdrobniejsze‎ ‎przewinienie,‎ ‎za figiel‎ ‎nieszkodliwy,‎ ‎za‎ ‎żart‎ ‎niewczesny...

Przeżywamy‎ ‎przez‎ ‎kraj‎ ‎kryzys,‎ ‎potęgująca‎ ‎się‎ ‎nędza,‎ ‎napewno‎ ‎przyczyniły‎ ‎się‎ ‎do‎ ‎zwiększenia‎ ‎tego‎ ‎zjawiska:‎ ‎biją‎ ‎dzieci,‎ ‎kiedy‎ ‎są‎ ‎głoidne‎ ‎i‎ ‎natarczywie‎ ‎dopominają‎ ‎się‎ ‎jedzenia,‎ ‎kiedy‎ ‎rodzice‎ ‎mają‎ ‎troski,‎ ‎kiedy wychowawcy‎ ‎są‎ ‎podnieceni,‎ ‎rozgoryczeni‎ ‎i‎ ‎rozczarowani.

Biją‎ ‎dzieci‎ ‎wciąż‎ ‎i‎ ‎wszędzie, a‎ ‎najwięcej‎ ‎na‎ ‎wsi,‎ ‎a‎ ‎najczęściej tam,‎ ‎gdzie‎ ‎życie‎ ‎jest‎ ‎najcięższe.
Biją‎ ‎dzieci‎ ‎w‎ ‎szkołach,‎ ‎przedszkolach,‎ ‎internatach,‎ ‎sierocińcach...‎ ‎

Od‎ ‎czasu‎ ‎do‎ ‎czasu,‎ ‎jak grom‎ ‎z‎ ‎jasnego‎ ‎nieba,‎ ‎spadnie na‎ ‎nasze‎ ‎życie‎ ‎spokojne,straszli
wy‎ ‎odgłos‎ ‎tego, co‎ ‎dzieje‎ ‎się‎ ‎poza nasze‎‎mi‎ ‎oczyma.‎

Henryk Berlewi, Portret Pauliny Appenszlak, „Nasz Przegląd Ilustrowany” 3 (1927), nr 48, s. 5.

W 1946 roku Paulina Appenszlak opublikowała biografię Janusza Korczaka zatytułowaną Ha-Doktor nish’ar: Roman biyografi ‘al Yanush Korts’ak, która została następnie przetłumaczona na jidysz i hiszpański Ta powieść biograficzna zatytułowana Ha-Doktor nish’ar: Roman biyografi ‘al Yanush Korts’ak [Doktor Remained: A Biographical Novel on Janusz Korczak] została opublikowana w Eretz Israel w 1946 roku, a później została przetłumaczona na język jidysz i hiszpański.

*Drukarnia B-ci Wójcikiewicz, Warszawa, Pawia 10, Telefon 265-82 - to drukarnia rodziny męża mojej ciotki Sabiny Wójcikiewicz. Tam drukowano gazetę EWA. Moja ciotka Sabina Wójcikiewicz zginęła w getcie warszawskim a jej mąż Lutek Wójcikiewicz zmarł z wycieńczenia tuż po oswobodzeniu Bergen-Belsen.