 |
| Korczak i Społeczeństwo: tygodnik naukowo-literacki, społeczny i polityczny 1910 Nr.40 |
Przeglądzie Społecznym
W 1934 roku jeden z artykułów „Małego Przeglądu” poddany został cenzurze.
„OCZYSZCZANIE” KSIĄŻEK — POLSKIE „LIBRI EXPURGATI”Lata zaboru rosyjskiego są widoczne w książkach Janusza Korczaka wydanych w tym okresie. Carska cenzurą to kontrolowanie gazet, książek jak również zakładów drukarskich, litograficznych, księgarń i bibliotek. Cenzura na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego stała się bardzo szybko ważnym narzędziem w procesie rusyfikacji. Powszechnie stosowaną metodą w tym okresie było wydawanie zamiast zawieszonego [decyzją rosyjskiej cenzury] pisma, innego, pod zmienionym tytułem i podpisanego przez innego głównego redaktora.
Tak było z pismem Głos gdzie publikowali m.in.: Zygmunt Miłkowski (Teodor Tomasz Jeż), Jan Kasprowicz, Adolf Dygasiński, Maria Konopnicka, Antoni Lange, Jan Lemański, Bolesław Leśmian, Władysław Orkan, Eliza Orzeszkowa, Władysław Reymont, Wacław Sieroszewski, Antoni Sygietyński, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Stefan Żeromski.
W 1900 roku pismo Głos zostało sprzedane Janowi Władysławowi Dawidowi, który został jego redaktorem naczelnym, stając się organem radykalnej inteligencji, udostępniając swoje łamy głównie publicystom związanym z Socjaldemokracją Królestwa Polskiego i Litwy. Współpracownikami Głosu byli wówczas: Gustaw Daniłowski, Henryk Forszteter, Grzegorz Glass, Benedykt Hertz, Janusz Korczak, Krzywicki, Ludwik Stanisław Liciński, Zofia Nałkowska, Wacław Nałkowski, Andrzej Niemojewski, Władysław Orkan, Stanisław Przybyszewski, Karol Radek, Leopold Staff, Adolf Warski, Juliusz Żuławski. Głównym publicystą był Stanisław Brzozowski, który był inicjatorem kampanii przeciwko Henrykowi Sienkiewiczowi. Przyjęcie przez pismo w 1905 roku hasła „proletariusze wszystkich narodowości łączcie się”, spowodowało likwidację pisma i proces redaktorów. Według oceny władz rosyjskich w Warszawie redakcja „Głosu” w końcu 1904 r. była miejscem, gdzie zwykle grupowali się członkowie i sympatycy SDKPiL. W okresie liberalnych wieców inteligencji warszawskiej n a przełomie lat 1904— 1905 w „Głosie” odbyło się zebranie wyróżniające się tonem, podjętych uchwał. O ile organizatorzy wieców nastawiali się na akcję petycyjną i pośrednictwo liberałów rosyjskich, o tyle
zebranie w redakcji „Głosu” wysunęło inicjatywę zwołania masowego
wiecu w W arszawie i wysunięcia bezpośrednio pod adresem rządu carskiego żądania swobody zebrań i zniesienia cenzury. Stanowisko' to· było
zbieżne z taktyką rewolucyjnego* ruchu robotniczego*. W konsekwencji
wspomnianego zebrania Dawid został aresztowany, a następnie zwolniony po 2 tygodniach z nakazem opuszczenia granic Królestwa.
Kontynuacją Głosu były tygodniki: Przegląd Społeczny (1906-1907) i Społeczeństwo (1907-1910).
— Kary prasowe. Sąd okręgowy kijowski bez
udziału przysięgłych rozpoznawał sprawę redaktora
gazety „Kijewskija Wiesti“ p. Leona Radziejowskiego, oskarżonego o zamieszczenie wiadomości, tyczącej się dyslokacji wojsk. P. Radziejowski skazany został na zapłacenie 200 rb. grzyw ny.
Redakcja „B iljoteki Dzieł W y b o ry ch “ skazana
została na zapłacenie 50 rb. k ary za wydanie pamiętników A lek san d ra Brzostowskiego p. n.: „Ci, których
znałem , garść wspomnień o Kornelu Ujejskim, S ew erynie G oszczyńskim , Aleksandrze Grosie i Władysławie Ordonie “.
Redakcja tygodnika humorystycznego p. n. „ K o
g u t“, skazana została w drodze administracyjnej na
zapłacenie 100 rb. kary za wiersz, om aw iający w N= 38
rozporządzenie p rezy d en ta miasta w spraw ie języka
polskiego.
= Nowe pismo. W W ilnie ukazać się m a
w najbliższej przyszłości pierwszy numer tygodnika
„Nowe życie .” Tygodnik ten będzie poświęcony sprawom naukowym, społecznym i literackim.
