Gazeta Młodych - Konkurencja Małego Przeglądu przez 25 tygodni? - Bzdon i Bzdonki - Harrego Kaliszera nieznany opis i nieznane zdjęcia kolonii Korczaka na Gocławku.

Smutna‎ ‎jest‎ ‎historja‎ ‎Bzdona.  Siedemnaście‎ ‎lat‎ ‎wiernie‎ ‎służył ludziom.‎ ‎Bzdon‎ ‎był‎ ‎żywym‎ ‎napisem:‎ ‎„Osobom‎ ‎obcym‎ ‎wstęp‎ ‎na kolonję‎ ‎surowo‎ ‎wzbroniony".‎ ‎Nielitościwie‎ ‎gryzł‎ ‎łydki.‎ ‎Coś‎ ‎o‎ ‎ten mógłby‎ ‎również‎ ‎opowiedzieć‎ ‎p.‎ ‎Jawan,‎ ‎który‎ ‎opuścił‎ ‎raz‎ ‎nocą‎ ‎na miot,‎ ‎by‎ ‎przynieść‎ ‎trochę‎ ‎bromu choremu‎ ‎dziecku. Osiem‎ ‎razy‎ ‎był‎ ‎Bzdon‎ ‎wściekły i‎ ‎trzeba‎ ‎było‎ ‎go‎ ‎zastrzelić,‎ ‎ale Bzdon‎ ‎umiał‎ ‎prosić.‎ ‎Nieubłagane były‎ ‎jednak‎ ‎wielkie‎ ‎mrozy‎ ‎tego rocznej‎ ‎zimy‎ ‎i‎ ‎one‎ ‎zabrały‎ ‎nam Bzdona.‎ ‎Bzdon‎ ‎zostawił‎ ‎kilka‎ ‎tuzinów‎ ‎Bzdonków‎ ‎w‎ ‎kolonji,‎ ‎w‎ ‎cegielni‎ ‎i‎ ‎w‎ ‎szklanej‎ ‎hucie.

Wajngarter pomaga Korczakowi w redagowaniu „Małego Przeglądu" gdzie pisze pod pseudonimem Javan. Latem 1929 roku Wajngarten zaczyna wydawać tygodnik w języku polskim „Gazeta Młodych". Jest to w okresie gdy Korczak przekazał redakcję gazety Małego Przeglądu Igorowi Newerlemu. Gazeta Wajngartera wychodzi w niedziele i jest sprzedawana jako ilustrowany tygodnik. Jest w swoim układzie podobna do Małego Przeglądu.

Adres redakcji "Iton Katan" był ten sam co i "Gazety Młodych" czyli ul. Chłodna 41.

Wajngarten Jerachmiel (1902 Warszawa) pseudonim Jawan. Przez trzy lata 1923— 26, bursista i wychowawca w Domu Sierot Korczaka. Od r. 1926 współredaktor ,,Małego Przeglądu", „Alim", 1925 i od 1929 roku, przez 25 tygodni redaktor „Gazety Młodych" i „Iton Katan". Wydał zatwierdzone przez Ministerstwo W.R. i O. P.*: Pierwsze czytanki dla dzieci miejskich, Drugie czytanki i razem z drem M. Tauberem Antologię Świąt Żydowskich, „Małą Historję Biblijną", „Małą Historję Żydów" i „Amejnu Beawar uwahowe". Następnie „Tora Lematchilim ", pięć książek „Mikraa".

Gdy rodzina Wajngartena emigruje do Palestyny w 1921 roku Jerachmiel zostaje sam Sierpcu (miasto mojego pradziadka) gdzie pracuje jako nauczyciel. W roku 1923 Wajngarten udaje się do Warszawy na polecenie organizacji „Herclii", w której zostaje sekretarzem. Prowadząc pracę oświatową wśród młodzieży na terenie „Herclii", jest równocześnie uczniem Seminarium Państwowego dla nauczycieli religii mojżeszowej. Mieszka w bursie Domu Sierot Korczaka. Pomaga Korczakowi w redagowaniu „Małego Przeglądu" gdzie pisze pod pseudonimem Javan.

W czerwcu 1929 roku Wajngarten zaczyna wydawac tygodnik w języku polskim „Gazeta Młodych" dla dzieci i młodzieży żydowskiej. Jest to w okresie gdy Korczak przekazał redakcję gazety Małego Przeglądu Igorowi Newerlemu. Gazeta wychodzi w niedziele i jest sprzedawana jako osobny ilustrowany tygodnik, podobna trochę do dodatku do Naszego Przeglądu, pt. Nasz Przegląd Ilustrowany. Wajngarten drukuje prawdopodobnie Gazetę Młodych za zgodą swojego nauczyciela i przyjaciela, Janusza Korczaka. Możliwe że Wajngartera gazeta była dla starszej młodzieży, a Mały Przegląd Korczaka dla dzieci i młodzieży.

Przez prawie 100 lat nieznany opis i zdjęcia kolonii Korczaka na Gocławku przez Harrego Kaliszera***.

Smutna‎ ‎jest‎ ‎historja‎ ‎Bzdona. 

Siedemnaście‎ ‎lat‎ ‎wiernie‎ ‎służył ludziom.‎ ‎Bzdon‎ ‎był‎ ‎żywym‎ ‎napisem:‎ ‎„Osobom‎ ‎obcym‎ ‎wstęp‎ ‎na kolonję‎ ‎surowo‎ ‎wzbroniony".‎ ‎Nielitościwie‎ ‎gryzł‎ ‎łydki.‎ ‎(Coś‎ ‎o‎ ‎ten mógłby‎ ‎również‎ ‎opowiedzieć‎ ‎p.‎ ‎Jawan,‎ ‎który‎ ‎opuścił‎ ‎raz‎ ‎nocą‎ ‎namiot,‎ ‎by‎ ‎przynieść‎ ‎trochę‎ ‎bromu choremu‎ ‎dziecku. Osiem‎ ‎razy‎ ‎był‎ ‎Bzdon‎ ‎wściekły i‎ ‎trzeba‎ ‎było‎ ‎go‎ ‎zastrzelić,‎ ‎ale Bzdon‎ ‎umiał‎ ‎prosić.‎ ‎Nieubłagane były‎ ‎jednak‎ ‎wielkie‎ ‎mrozy‎ ‎tego rocznej‎ ‎zimy‎ ‎i‎ ‎one‎ ‎zabrały‎ ‎nam Bzdona.‎ ‎Bzdon‎ ‎zostawił‎ ‎kilka‎ ‎tuzinów‎ ‎Bzdonków‎ ‎w‎ ‎kolonji,‎ ‎w‎ ‎cegielni‎ ‎i‎ ‎w‎ ‎szklanej‎ ‎hucie.
(Bardzo możliwe że Bzdon był suczką, moje podejrzenie).

Pamiętam‎ ‎młodą‎ ‎Baśkę,‎ ‎która była‎ ‎chuda‎ ‎i‎ ‎słabowita‎ ‎i‎ ‎nic‎ ‎nie potrafiła‎ ‎udźwignąć,‎ ‎teraz‎ ‎jest‎ ‎silną‎ ‎szkapą‎ ‎i‎ ‎boją‎ ‎się‎ ‎zostawić‎ ‎ją samą‎ ‎z‎ ‎kasztankiem. Maciory‎ ‎stały‎ ‎się‎ ‎arystokratyczne‎ ‎i‎ ‎wybredne:‎ ‎nie‎ ‎jedzą‎ ‎nic prócz‎ ‎marchwi‎ ‎i‎ ‎czerstwego,‎ ‎moczonego‎ ‎chleba,‎ ‎Antoniowa‎ ‎nazywa‎ ‎je‎ ‎„darmozjadami".‎ ‎(Jaka Świnia‎ ‎nie‎ ‎jest‎ ‎darmozjadem?). 

Kolportacja „Gazety Młodych" była bardzo ograniczona w porównaniu z Małym Przeglądem który był dodatkiem do Naszego Przeglądu.

"Iton Katan - shavuon metsuyar le - yeladim u - le - no'ar " Mała Gazeta była cotygodniową ilustrowaną gazetą dla dzieci i młodzieży wydawaną w Warszawie pod redakcją Jerachmiela Weingartena (Wajngartena), w latach 1928-1929. W wydaniu Iton Katan nr 29 (57), 10 maja 1929, strony 6-9, jest fragment książki Korczaka „Moski, Joski, i Srule”: „Ba – Moszawa” (Na kolonii letniej), przekład na hebrajski przez Amacie Barlasa. Na okładce jest zdjęcie Korczaka z jego dzieciństwa, 11 lat. Adres redakcji Iton Katan był ten sam co i „Gazety Młodych" czyli ul. Chłodna 41.

* Ministrstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego - Ministerstwo W.R. i O. P.
** Okres Zagłady. Wajngarten uratował się dzięki odwadze japońskiego konsula w Kownie Chiune Sugihary, który wystawiał japońskie wizy polskim i litewskim Żydom i honorowego konsula Holandii Jana Zwartendijk który wystawiał wizy do Curaçao i Surinamu. Po agresji Niemiec na II Rzeczpospolitą część polskich Żydów uciekła na wschod m.in. do Rosji i na Litwie. Stamtąd zamierzali wyjechać w bezpieczniejsze miejsce, zwłaszcza po sowieckiej aneksji Litwy w 1940 r. Wajngarten dotarł z rodziną do Japonii a następnie dostał się w 1941 roku do Kanady.

*** Okres Zagłady. Harry Kaliszer, autor artykułu zgłosił się w 1943 roku do Hotelu Polskiego w Pałacu Witosławskiego przy ul. Długiej 29. Niby szansa na ocalenie mając zagraniczny paszport. Szansa jednak dla wielu okazała się śmiertelną pułapką. 13 lipca 1943 r. funkcjonariusze Gestapo wkroczyli do Hotelu Polskiego, aresztowali grupę 400 Żydów i przewieźli na Pawiak. 15 lipca 300 z nich rozstrzelano prawdopodobnie w ruinach getta. Z ponad 2,5 tys. Żydów, którzy zgłosili się do Hotelu Polskiego, ok. 2 tys. trafiło do Vittel i Bergen Belsen, a wojnę przeżyło zaledwie 260.

Wajngarten jako redaktor „Gazety Młodych" podał do wiadomości ze Korczak został wybrany do zarzadu nowopowstałego Sochnutu czyli Agencji Zydowskiej w Polsce.

Harry Kaliszer, autor artykułu, pierwszy od lewej. Po prawej Chaim Bursztyn a między nimi Janusz Korczak. Ulica Marszałkowska, niedaleko mieszkania Korczaka i jego siostry.

Wajngarten Jerachmiel (ur. 1902 Warszawa) pseudonim Jawan. Przez trzy lata 1923— 26, bursista i wychowawca w Domu Sierot Korczaka. Od r. 1926 współredaktor ,,Małego Przeglądu".

Jerachmiel Wajngarter pomaga Korczakowi w redagowaniu „Małego Przeglądu" gdzie pisze pod pseudonimem Javan. Latem 1929 roku Wajngarten zaczyna wydawać tygodnik w języku polskim „Gazeta Młodych". Jest to w okresie gdy Korczak przekazał redakcję gazety Małego Przeglądu Igorowi Newerlemu. Gazeta Wajngartera wychodzi w niedziele i jest sprzedawana jako osobny (nie dodatek) ilustrowany tygodnik. Jest w swoim układzie podobna do Małego Przeglądu.