Sunday, June 9, 2024

Dzieci z Piotrkowa, z Kinderheimu w Bergen-Belsen które pierwsze przypłynęły Białymi Statkami akcji UNRRA do Szwecji - Losy Żydów z Piotrkowa Trybunalskiego.


Latem 1945 roku przewieziono do Szwecji Ocalałych z obozów koncentracyjnych.  Fotografia zrobiona na pokładzie statku M/S Kronprinsessan Ingrid wyczarterowanego przez UNRRA i Szwedzki Czerwony Krzyż. Wielu Ocalałych zostało przywiezionych do Szwecji w celu rekonwalescencji. Wielu z nich szybko wyzdrowiało i opuściło Szwecje, aby wrócić do domu, podczas gdy inni zdecydowali się pozostać w Szwecji. Ocaleni z Zaglady, szczególnie dzieci wyjechały do Erec Israel. W czerwcu i lipcu 1945 roku jako jedyny lekarz na statku Kronprinsessan Ingrid pracowała słynna szwedzka neurolog, dr Lisa Welander.

Latem 1945 roku przewieziono do Szwecji Ocalałych z obozów koncentracyjnych.  Fotografia zrobiona na pokładzie statku M/S Kronprinsessan Ingrid wyczarterowanego przez UNRRA i Szwedzki Czerwony Krzyż. Wielu Ocalałych zostało przywiezionych do Szwecji w celu rekonwalescencji. Wielu z nich szybko wyzdrowiało i opuściło Szwecje, aby wrócić do domu, podczas gdy inni zdecydowali się pozostać w Szwecji. Ocaleni z Zaglady, szczególnie dzieci wyjechały do Erec Israel. W czerwcu i lipcu 1945 roku jako jedyny lekarz na statku Kronprinsessan Ingrid pracowała słynna szwedzka neurolog, dr Lisa Welander.

Statek M/S Kronprinsessan Ingrid wyczarterowany w czerwcu-lipcu 1945 przez UNRRA i Szwedzki Czerwony Krzyż. 

Podobnie jak w przypadku dzieci Korczaka, wychowanków z Domu Sierot w Warszawie, które poznałem poprzez zdjęcia i historie mojego ojca i Szlomo Nadela, w podobny sposób bliżej poznałem kilkoro dzieci z Piotrkowa a pózniej z Kinderheim z Bergen-Belsen. Wśród nich, na zdjęciach dzieci była ładna dziewczynka, którą nazywali Mirka. Na jednym zdjeciu pod informacja byl napis Mirka Stern Piotrków 211, wyjechała do Izraela.

Stosunkowo łatwo było ją rozpoznać na zdjęciach. Właściwie Mirka miała na imię Miriam, ale kiedy w grupie są dzieci o tym samym imieniu, wybierana jest inna forma tego samego imienia. Wiedziałem dużo o Mirce z dokumentów archiwalnych i myślałem, że ona, jak większość dzieci z Kinderheim, wyjechała ze Szwecji do Izraela. Miałem zresztą tak zanotowane w moim archiwum. 

Wieczorem któregos dnia podczas pandemii spotkała mnie prawdziwa niespodzianka. W czerwcu 2021, zadzwoniła do mnie Ralinka (Rachela Fajner), jedno z dzieci Kinderheim i powiedziała, że ​​może mnie umówić na spotkanie z Mirką, która zapewne zainteresuje się wszystkimi dokumentami i zdjęciami z jej dzieciństwa. Gdy Ralinka powiedziala obecne imię i nazwisko Mirki okazało się, że to moja wiloletnia koleżanka z pracy z Instytutu Karolinska, z która utrzymywałem stały kontakt, nawet po przejsciu na emeryturę. Mirka, własciwie Miriam mieszkała albowiem w tej samej dzielnicy, dosłownie 5 minut ode mnie na jednej z wysp w Sztokholmie w dzielnicy zwanej Kungsholmen. Na zdjęciach w moim archiwum pisałem Mirka Sztern i miejsce gdzie prawdopodobnie fotografia była zrobiona ale nigdy nie skojarzyłam tego z Miriam z Instytutu Karolinska! Po jednym krótkim spotkaniu z nią i wielu następnych rozmowach telefonicznych moja nadchodząca książka stała się nagle prawdziwą żywą historią. Bała sie zarazic covidem.

Powiedziałam Mirce, że właśnie wróciłem z Piotrkowa Trybunalskiego, jej rodzinnego miasta. Była zaskoczona i powiedziała mi, podobnie jak wiele innych dzieci z Kinderheim z Bergen-Belsen, deportowanych w 1944 r. z Piotrkowa, że ​​nie ma żadnego wspomnienia związanego z tym miastem. Tylko wspomnienie z fabryki w Bugaju, gdzie ona i jej rodzice pracowali do grudnia 1944 roku. Fabryka na Bugaju (Petrikauer Holzwerke) – to fabryka drewna, należąca do Dietricha i Fischera, zwana także po prostu Bugajem. Wielu Żydów było zatrudnionych w tej fabryca, w Hucie Szkła Hortensja, która produkowała głównie naczynia szklane takie jak słoje i butelki, w fabryce Kara, która zajmowała się produkcją szkła płaskiego. Krótko opisałam Mirce moją podróż.

Pierwsze co zapamięłem to opowiadanie Mirki jak to ona pracowała "na Bugaju" gdzie przekładała jakies deseczki z jednego miejsca na drugie. Po mojej pierwszej rozmowie zanotowałem:
1939 Stern Mordka (dziadek) +
1942 Stern Ita (babcia) + (Treblinka - Wielka akcja październik?.)
1942 - 1944 Bugaj - Mirka przekładała tam deseczki a mama sprzątała razem z siostrą w wartowni na Bugaju, tata pracował jako robotnik.
1944 grudź. Ravensbrück razem ze swoja mama i ciocia (do Ravensbrück/Fürstenberg AL)
1944 grudź. ojciec Samual do Buchenwald +
1945 styczen Bergen-Belsen
1945 lipiec Lübeck-Göteborg, Biały Statek UNRRA M/S Kronprinsessan Ingrid.
1945 do szwedzkiego internatu razem z mama i kuzynem Teodorem.
Ojciec Teodora przeżył Holokaust i mieszkał z Teodorem we Francji dokąd przed wojna przeniosla sie czesc rodziny.
Kuzyn Teodor z nia do Szwecji później ze Szwecji do Francji + majac 20-kilka lat
Jej ciocia, siostra mamy - Ita Zajdman w obozie w Fürstenberg a potem w Bergen-Belsen po wyzwoleniu +

W oficjalnych papierach szwedzkich jest odnotowane ze w grupie dzieci urodzonych w 1932 roku i później było 30 dziewczynek i tylko 10 chłopców, wśród chłopców urodzony w 1937 roku był tylko Zajdman (Seidman) Teodor. Zajdman Teodor przebywał w Bergen-Belsen z matką Itą, która zmarła 9 czerwca 1945 czyli dwa miesiące po wyzwoleniu. 

Nacha i jej córka Miriam-Mirka Stern i kuzyn Teodor zostali przewiezieni do Göteborga w Szwecji Białym Statkiem UNRRA M/S Kronprinsessan Ingrid. Mirka i Teodor „ponownie spotkali się” rok później z innymi dziećmi z Piotrkowa i Kinderheimu które zostały przewiezione ostatnim Białym Statkiem UNRRA S/S Kastelholm dnia 26 lipca 1945 do Malmö.  Było to w żydowskiej szkole-internacie w Lövsätra (Täby), miejscu położonym bardzo blisko Sztokholmu. 

W grudniu 1944 Teodor zostal ze swoim ojcem wysłany do KL Buchenwald. Nastepnie w styczniu 1945 r Teodor został odseparowany od ojca i wysłany z KL Buchenwald wraz z grupa 21 chłopców do Bergen-Belsen i tam do baraku Kinderheimu.

Lisa Welander, lekarka z Białego Statku UNRRA M/S Kronprinsessan Ingrid pracowała również w tym samym Instytucie/szpitalu co Mirka i autor...

Karta DP-2 Zajdmana Teodora, który miał zaledwie 2 lata gdy został uwięziony w getcie w Piotrkowie Trybunalskim. Teodor był z wyse dlony z ojcem w 1944 roku do obozu Buchenwald a nastepnie, sam do Bergen-Belsen do Kinderheimu. Po wyzwoleniu jak wynika z karty DP-2 przyjechał do Szwecji wraz ze swoją „tante” (siostra jego po wyzwoleniu zmarlej matki) i kuzynką Mirką Stern. Trzech xxx lub xxx, używano zamiast podpisu gdy osoba, która przeżyła, była alfabetą lub małym dzieckiem. Karty dla dzieci byly zazwyczaj podpisane przez rodzica lub opiekuna; osoba ta musiała wskazać swoje powiązania rodzinne z dzieckiem. Pierwsi „krewni Holokaustu” zostali wynalezieni po wyzwoleniu w obozie, a później w szpitalu w Bergen-Belsen byle byc razem. Wszystkie te fałszywe relacje rodzinne, tak jak siostry, kuzynki, matka i dziecko, zostały później powtarzane podczas rejestracji DP, takiej jak ta w Cambrai Kaserne w Lubece. Oczywiście łatwiej było zarejestrować się jako ciocia z dzieckiem i używać prawdziwych imion. Personel centrum dla osób przesiedlonych był świadomy tej procedury, ale aby przestrzegać konfliktów, pozwalał „związanym z Holokaustem” podróżować razem podczas misji UNRRA White Boat. Relacje Teodora były jednak prawdziwe. Teodor przybył do Göteborga statkiem White Boat M/S Ingrid.
Karta DP-2 Mirjam Stern (ur. 1937 w Piotrkowie) wydana w Lubece jest przez nią podpisana trzema krzyżykami. Mirjam została wyzwolona w Bergen-Belsen wraz ze swoją matką Nachą i kuzynem Teodorem Zajdmanem (Seidmanem), który według różnych dokumentów urodził się w 1933 lub 1937 r. W niemieckich w 1933. Starszy wiek (u dzieci) dawal wieksze szanse do przeżycia. W grudniu 1942 Teodor został wraz z ojcem Abramem wysłany z Piotrkowa do obozu koncentracyjnego Buchenwald. Później został przeniesiony do Bergen-Belsen, gdzie został wyzwolony w kwietniu 1945 roku. Matka Teodora została zesłana do Ravensbrück.

Lista pokładowa z dnia 7 lipca 1945 roku statku M/S Kronprinsessan Ingrid wyczarterowanego przez UNRRA i Szwedzki Czerwony Krzyż. Mirka, Miriam Stern, jej mama i kuzyn sa na samym poczatku tej listy. 

Mirka, Miriam Stern.

Do dnia  15 kwietnia 1945 r. większość  dzieci w tej klasie było więźniami obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen. Po wyzwoleniu spędzili 3 miesiące w szpitalu polowym obok obozu. Do Szwecji przybyli z Lubeki w Niemczech 26 lipca 1945 r., ostatniego dnia misji UNRRA Białe Statki. Na zdjęciu dzieci gromadzone są w sierocińcu/szkole w Lövsätra lub Billesholm podczas ich pierwszej zimy (1945-1946) w Szwecja. Na fotografii nauczycielka Yehudit Bergmann a przy tablicy Mirjam Stern (ur. 1937 w Piotrkowie), chłopiec patrzący prosto w kamerę to Sewek Goldhersz (ur. 1934 w Piotrkowie), roześmiana dziewczynka Blanka Margulies (ur. 1934 w Warszawie). Mirka, Miriam Stern miała zaledwie 2 lata, gdy 8 października 1939 r., wkrótce po zajęciu miasta przez Wehrmacht, utworzono getto w Piotrkowie. Było to pierwsze getto hitlerowskie w okupowanej Europie.

Post mortem rozmowy z dziecmi Mirki.

2023 Stern Mirjam +