 |
| J. Korczak, Radio dla dzieci, tygodnik „Pion” 42 (1935). "STARY DOKTÒR". |
 |
| J. Korczak, Radio dla dzieci, tygodnik „Pion” 42 (1935). |
 |
| Korczak wspomina stenografię i potrzebę robienia notatek "na żywo" w książce Momenty Pedagogiczne z 1924 roku. |
 |
| Pierwszy raz wspomina Korczak stenografię w "Jak kochać dziecko: Dziecko w rodzinie", 1919. |
I słyszę, jak któreś tonem wyższości tłomaczy:
— Przecież pan mówił, że to bajka.
Ani osoby ani akcja, nie są nieprawdopodobne; to mogłoby być, a nie jest dlatego, żeśmy zapowiedzieli: bajki nie są prawdą.
Mowa, która miała rozwikłać grozy i dziwy otaczającego świata, przeciwnie pogłębiła i rozszerzyła niewiedzę. Dawniej małe bieżące życie osobistych potrzeb wymagało pewnej liczby stanowczych odpowiedzi, nowe wielkie życie słowa zatopiło je we wszystkie naraz zagadnienia, wczorajsze i jutrzejsze, dalekie i najdalsze. Niema czasu ani rozważyć, ani nawet rozpatrzeć wszystkiego. Wiedza teoretyczna odrywa się od życia codziennego i wzlatuje ponad sprawdzalność.
Tu, temperamenty czynny i bierny przeobrażają się w typy umysłowe: realny i refleksyjny.
Realny wierzy i nie wierzy, zależnie od woli autorytetu: wygodniej, korzystniej wierzyć; refleksyjny rozpytuje, wnioskuje, przeczy, buntuje i w myślach i czynach. Nieświadomy fałsz pierwszego przeciwstawiamy woli poznania u drugiego, to błąd, który utrudnia diagnozę i nieudolną czyni terapię wychowawczą.
W klinikach psychiatrycznych stenograf zapisuje monologi i rozmowy pacjentów, to samo będzie w przyszłych klinikach pedologicznych. Dziś mamy tylko materjał pytań dziecięcych.
Jabłka — widziałem jabłka — takie malutkie — drzewa duże takie — można leżeć i huśtać się — taki był pies — a jak jedno jabłko upadnie — to on leży i śpi — mama idzie — chcę sam iść — i tam jest krzesło — tam pies — jakiś pies — ukąsił tak — ossstre zęby miał — więc jak on spał, to on go ukąsił — trzeba psa łupić, że ukąsił — tam jest pani — takie ma zęby — zapomniałem, jak się nazywa — Foks się nazywa — ukąsił i krrrew — jadł kość — Foks, poszoł, poszoł won— a on wytrzeszczył tak oczy i ukąsił — rzucił kość i ukąsił — rzuciłem temu piesu jabłko — a jak z drzewa oderwał jabłko i rzucił daleko — takie twarde jabłko — słodkie, że nie wiem — tylko powąchał — a potem przyszedł żołnierz — bac w pieska — bac — taki ładny — ładny — ładny.
Zanotowałem, ile można bez stenografii. — Porównaj: „ossstre, krrrew” Wiktora z „wiatrrr” — Bolka.
III: Korczaka pierwsza i ostatnia sztuka, "Senat szaleńców" została wystawiona w 1931 r. w warszawskim teatrze Ateneum. Wsród 20 wystepujacych osób jest postać Stenografa — osoby potrafiącej stenografować czyli zapisywać systemem skrótów.
IV. Korczak pisał jako Stary Doktór (pisownia!) w tygodniku Pion* z 19 października 1935 roku:
Każdy wychowawca znać winien stenografję: Poznalibyśmy szczere relacje dzieci. W listach, które otrzymałem, jedno było autentyczne: podpisy i adresy; dały nie rozumienie, ale odczucie, że słucha cała Polska. najbardziej ukryte dalekie zakątki, — salon, izba, chata, dwór. Jakim trzeba być poliglotą, by do wszystkich zrozumiałym językiem?... A no,— uczyć się trzeba.— Jak ?— Nie pomoże, przeciw nie— zmyli krytyka prasy. Tylko listy, szczere listy dzieci i spraw ozdania czujnej ich opieki. Jak słucha. co mówi, jakie zadaje pytania, co zachowało w pamięci? Doraźne uwagi i-—wiele ważniejsze, późniejsze echa. Posiadam w swej kolekcji dokumenty, że dziecko wsi miasteczka wyobraża sobie Warszawę, jako cmentarz (wraziły mu się w pamięć jej pomniki), jako pobojowisko (rubryka wypadków— zabójstwa, napady, przejechania, wypadki), jako wyspę (szeroka Wisła).— Tak. Zlecono mi audycje dla dzieci młodszych. Ależ dziecko musi widzieć opowiadającego, stara się być blisko, najbliżej. I ja muszę je widzieć, kontrolować spojrzenia i gesty, pracę jego myśli i stopień znużenia".
V. Jarosław Abramow, syn Igora Newerlego wspomina ojca: Dwa lata później podstawowym zajęciem młodego 22-letniego Igora była... stenografia**. Był w tym fachu tak biegły, że stenografował posiedzenia sejmu. Niebawem został sekretarzem Janusza Korczaka. - Doktor Korczak miał zwyczaj dyktowania swoich powieści. Dla ojca to była szkoła pisarska - . - Zaczął pracować jako dziennikarz, a potem Korczak polecił go na redaktora naczelnego "Małego Przeglądu".
* Pion: tygodnik literacko-społeczny. R. 3, nr 42, str. 5 (19 października 1935).
** Z Wikipedii: Stenografia (gr. stenós „ciasny”, gráphein „pisać”), tachygrafia (gr. tachýs „szybki”) – skrócona, symboliczna metoda zapisu; zwiększa jego szybkość lub zwięzłość, w porównaniu z tradycyjnymi dla danego języka metodami. Istnieje wiele form zapisu stenograficznego, więcej niż klasycznych alfabetów, czyli tzw. pisma długiego. Najlepsze z nich pozwalają dobrze wytrenowanemu stenografowi pisać szybciej niż ktokolwiek zdolny jest mówić.
Stenografia cieszyła się znacznie większą popularnością w przeszłości, przed wynalezieniem przenośnych urządzeń do nagrywania głosu. Metody stenograficzne, zwane też systemami, nakierowane były albo na zapis bieżącej mowy (przede wszystkim w parlamentach), albo na usprawnienie pracy biurowej i dziennikarskiej (także w wojsku). W wielu krajach nagrania dźwiękowego wciąż nie uznaje się za dowód sądowy, w przeciwieństwie do stenogramu.
