Stare dokumenty i Nowe Informacje - Bursa Korczaka - Tygodnik Bursy - Rywka Boszes - Róźka Sternkac (Sternkacówna) - Józek Halpern - Misza (Mojżesz) Wasserman Wroblewski - Stefa Wilczynska - Jak Dom Sierot funkcjonował przed 1923 rokiem, zanim powstała Bursa?

Mojżesz poprowadzi Bursę do Ziemi Obiecanej. Czy Mojżesz to Pan Misza?

Z Tygodnika Bursy – pisma Korczaka przeznaczonego dla praktykujących u Korczaka bursistów, przyszłych wychowawców zostały tylko odpisy.

Z Tygodnika Bursy – pisma Korczaka przeznaczonego dla praktykujących u Korczaka bursistów, przyszłych wychowawców zostały tylko odpisy.

Z Tygodnika Bursy – pisma Korczaka przeznaczonego dla praktykujących u Korczaka bursistów, przyszłych wychowawców zostały tylko odpisy.

Dyrektor Domu Sierot i Bursy - Goldszmit - Korczak.

Sprawozdanie z XXV lecia Towarzystwa Pomoc dla Sierot

Wstęp Dr. Henryk Goldszmit (Janusz Korczak), Bursa, str. 10-11.
Korczak pisze o Bursie:

Dwa warsztaty pracy dla młodych wychowawców.

Niech spojrzą żywymi oczami, jak należy i można. Niech swych sil próbują. Niech niosą dobrą wieść o uznaniu praw dziecka.

Tak powstaje Bursa dla wychowawców.

Trzy pokoje tylko. Ciasno niestety - ubogo. Przeciez trwają. - Już troje w Palestynie wsród dzieci, inni w kraju w sierocincach, przedszkolach.

Był moment. Marzyło sie, że

Bursa na ulicy Krochmalnej 92 była pierwszym piętrze a własciwie na tzw antresoli. Bursiści mieszkali również w małym domku przy wejsciu do sierocinca. Bursa w Domu Sierot powstaje w 1923 roku a w Naszym Domu na Bielanach w 1928. To nie było łatwe by "dostać się" do bursy. Początkowo do Bursy przyjmowano byłych wychowankowie Domu Sierot. Przyjmowano również młodzież z zewnątrz. Zazwyczaj pierwszym krokiem by dostać się do Bursy był list do Korczaka. Następnie rozmowa z Korczakiem i okres próbny. Bursa była swoistym, dobrze przemyślanym, Seminarium Pedagogicznym. Praktyka pedagogiczna, praca z dziecmi była łączona regularnymi spotkaniami z Korczakiem lub Wilczyńską.

W zamian za mieszkanie i utrzymanie młodzież bursy zobowiązana była pracować w Domu Sierot. Rodzaj pracy był przydzielany bursiscie tak żeby nie kolidował z jego własnymi studiami poza Domem Sierot. Obowiązkowe były również pisemne sprawozdania z zajęć i obserwacji dzieci (tzw. Zeszyty) regularnie prowadzone przez bursistów. Sprawozdania i obserwacje były oddawane do Doktora lub Pani Stefy a następnie dyskutowane i poprawiane z sugestiami rozwiazania problemów przez Korczaka i Wilczyńską. W ciągu roku w Bursie było od 10 do 20 osób, które czynnie uczestniczyły w życiu Domu Sierot.

Ciekawe jest jak Dom Sierot funkcjonował przed 1923 rokiem, zanim powstała Bursa?

Do Korczaka i bursy na Krochmalnej 92 dostał się mój Ojciec, powszechnie nazywany w Domu Sierot, Panem Miszą*, dzięki pomocy krajanki z Pińska, Rywki Boszes. Rywka, która pomagała mojemu ojcu w przygotowywaniu sie do matury w Gimnazjum Polski w Pińsku. Po maturze przyjechal Pan Misza do Warszawy na rozmowe z Korczakiem.
Zarówno ojciec Panny Rywki jak i ojciec Pana Miszy byli nauczycielami w Pińsku. Rywka była o 11 lat starsza od mojego Ojca i studiowała medycynę na Uniwersytecie Warszawskim. Jednocześnie w Domu Sierot jako bursistka, pózniej lekarz, zajmowała się dziećmi. Wyręczała Korczaka w sprawach medycznych, opiekując się dziećmi. Rodzina Rywki Boszes, podobnie jak rodzina mojego ojca została zamknięta w Getcie Pińskim i zamordowana w czasie akcji Einsatsgruppen w 1942 roku. Wiadomo ze Rywka Boszes wylądowała w Rosji, w dalekim Saratowie gdzie pracowała jako lekarz.

Warunki mieszkaniowe w Bursie widocznie się zmieniały. Rywka pisze w swoim podaniu z 1929 roku o pokojach 6-osobowych dla bursistów.

Bursisci opsywali problemy dzieci i współpracy w zeszytach następnie kontrolowanych przez Korczaka lub Stefę Wilczynską. System zeszytów z obserwacjami dzieci jest opisany w pierwszej powieści Korczaka „Dzieci ulicy” która była publikowana w 17 odcinkach w 1901 roku na łamach czasopisma „Czytelnia dla Wszystkich” a nastepnie wydana w formie książki.

Po wojnie Rywka Boszes wylądowała w dalekim Saratowie gdzie pracowała jako lekarz. Pochodzę z Pińska. Na skutek wojny straciłam wszystkich i wszystko pisze Rywka Boszes w podaniu do Rektora UW.

Podanie Pana Miszy

Podanie z 1929 roku. W nim opisane warunki w Bursie Korczaka na ulicy Krochmalnej 92. Warunki mieszkaniowe w Bursie widocznie się zmieniały. Rywka Boszes pisze w swoim podaniu o pokojach 6-osobowych dla bursistów. Mój Ojciec opowiadał o kilku osobach w pokoju które ja przyjąłem jako dwie na pokój...

Do Domu Sierot Korczaka i bursy na Krochmalnej 92 dostał się mój Ojciec, powszechnie nazywany Pan Misza, dzięki pomocy krajanki z Pińska, Rywki Boszes. Rywka była o 11 lat starsza od mojego Ojca i studiowała medycynę na Uniwersytecie Warszawskim.

Do Domu Sierot Korczaka i bursy na Krochmalnej 92 dostał się mój Ojciec, powszechnie nazywany Pan Misza, dzięki pomocy krajanki z Pińska, Rywki Boszes. Rywka była o 11 lat starsza od mojego Ojca i studiowała medycynę na Uniwersytecie Warszawskim.

Róźka Sternkac (Sternkacówna) zapisywała, tak jak i inni bursisci, problemy dzieci i współpracy w zeszytach następnie kontrolowanych przez Stefę Wilczynską. Rózka Sternkac była bursistką w Domu Sierot Korczaka na ul. Krochmalnej w tym samym okresie co moj ojciec. Prowadziła notatnik. Pod datą 14 października 1934 r. znajduje się bardzo znamienny wpis. Sternkac pomogła pani z Domu Sierot w Piotrkowie, która przyszła z niezapowiedzianą wizytą i chciała "Poznać system Korczaka".  Poprzednio opisałem podobny kontakt Korczaka z Domem Sierot w Będzinie.

Róźka Sternkac (Sternkacówna) zapisywała problemy dzieci i współpracy w zeszytach następnie kontrolowanych przez Stefę Wilczynską czerwonym ołówkiem

Róźka Sternkac (Sternkacówna), one of the apprentice-teachers wrote down the problems of children and cooperation in several notebooks then controlled by Stefa Wilczyńska with a red pencil

Apprentice teachers (here Róźka Sternkac) were also under his constant guidance, which was based on comments on the work diaries (here Stefa Wilczynska) they kept as part of their training (Lifton, 1988).

Róźka Sternkac (Sternkacówna), one of the apprentice teachers wrote down the problems of children and cooperation in several notebooks then controlled by Stefa Wilczyńska with a red pencil.

There are 9 notebooks that had belonged to Róźka Sternkac, 32 pages each, handwritten original, in Polish. She was an educator in an orphanage directed by Korczak. Written between 1933 and 1934. Róźka Sternkac studied pedagogy and was a trainee teacher (apprentice-teacher) in Korczak's "Bursa." She died in 1935, only 21 years old. The notations in red ink were made by Stefa Wilczynska. The notebooks are numbered 1 - 11, and missing Nos. 5 and 10.

Ida Merżan (on the right) and Róźka according to the description on the back of the photo. It is possible that Róźka was the Róźka Sternkac (Sternkacówna)

Róźka Sternkac (Sternkacówna), one of the apprentice-teachers wrote down the problems of children and cooperation in several notebooks then controlled by Stefa Wilczyńska with a red pencil. Korczak took the apprentice-teachers (bursiści, bursa students), who were adult students, into the orphanage to help him and his staff to educate the children as they at the same time trained themselves to be better educators.

Korczak took the apprentice-teachers (bursisci, bursa students), who were adult students, into the orphanage to help him and his staff to educate the children as they at the same time trained themselves to be better educators. Most of the apprentices were between 18 and 25 years old, students at colleges in Warsaw, principally in the humanities. They worked four hours a day at the Home and received guidance in weekly meetings with Korczak, individual meetings with members of the permanent staff, and more frequent guidance sessions with Korczak and Stefa as needed. Despite the true democracy that he instituted, Korczak ran his institution as the senior adult educator. He headed the parliament and shaped the court. The guardians reported to him and to his assistant, Stefa Wilczynska, who served as the house mother, on the progress of the children in their charge. Apprentice-teachers were also under constant guidance, which was based on comments on the work diaries they kept as part of their training (Lifton, 1988).

Studenci Bursy - wychowawcy Domu Sierot Janusza Korczaka. Na zdjęciu: Hanka Erlich (piąta od lewej) Barbara - Basia Szejnbaum - Szajnbaum Abramow (druga od lewej), Marysia Pszewarska (szósta od prawej); oraz Szymon - Szymek Korentajer (czwarty od lewej).  1927 lub 1928 rok.
Members of the "Bursa", the apprentice educators on the staff of Janusz Korczak's orphanage. In the photo: Hanka Erlich (fifth from the left) who worked in the "Bursa" program, Barbara - Basia Szejnbaum - Szajnbaum (second from the left), Marysia Pszewarska (sixth from the right); and Szymon - Szymek Korentajer (fourth from the left). Photographed in 1927 or 1928.

Studenci Bursy - wychowawcy Domu Sierot Janusza Korczaka na koloniach Różyczka. Na zdjęciu: Rywka Boszes, pierwsza od lewej i Ida Merżan, trzecia od lewej.

Zeszyt Jadzi Wajnsztok, dyżurnej Domu Sierot z kilkoma wpisami Janusza Korczaka. Opisane dzieci to te same które przejał mój tata - Pan Misza. Wspomniany jest również Pan Piotr Zalewski - dozorca i palacz.

W pudełku ani kawałka mydła napisał Korczak w zeszycie Jadzi Wajnsztok, bursistce Domu Sierot. Zbiory Korczakianum.

Korczak w zeszycie Jadzi Wajnsztok, bursistce Domu Sierot. Zbiory Korczakianum.

Korczak w zeszycie Jadzi Wajnsztok, bursistce Domu Sierot. Zbiory Korczakianum.

Pruszków, Nasz Dom, ulica Cedrowa. 1925 rok. Personel oraz dzieci sierocińca Nasz Dom, prowadzonego przez Marynę Falską i Janusza Korczaka w Pruszkowie. Pierwsza z lewej siedzi Maryna Falska. Za nią stoją Maria Kosińska i Maria Podwysocka. Od prawej w drugim rzędzie od góry stoją: Matylda Temkin, Jozinka Dzięcioł, Stanisław Żemis i Janusz Korczak. Matylda Temkin pracowała jako bursistka i w Naszym Domu i w Domu Sierot, m.in. zastepujac Stefanie Wilczyńską.

Lucyna Terpilowska-Woznicka to druga, oprócz Matyldy Temkin bursistka która pracowała jako bursistka i w Naszym Domu i w Domu Sierot. Trzecia osoba byl Igor Newerly. Te trzy osoby to raczej przypadki. Nie bylo programu mieszania bursistów z Domu Sierot z bursistami z Naszego Domu.

 * Pan Misza - Misza Wasserman - po wojnie Michal Wróblewski

**Lifton B, 1988. The King of Children: A Biography of Janusz Korczak.