Czarna kostka cukru u Korczaka - Cukier u dzieci z Kinderheim z Bergen-Belsen.

A wieczorem jeden z więźniów pcha mu coś czarnego do ręki i mówi szeptem: — Tylko schowaj dobrze. — Co to jest? — zapytał się Maciuś. — Cukier — odpowiedział tajemniczo więzień. Była to kostka cukru, ale taka brudna, że zupełnie czarna. Maciuś wiedział, że jeść nie będzie, ale schowa jako pamiątkę.

Cukier u dzieci z Bergen-Belsen.

Kiedy moja mama piła po wojnie herbatę, był to zawsze nasycony roztwór cukru z nierozpuszczonym białym cukrem na dnie. Kiedy rozmawiałem na temat cukru z Ocalałymi z Bergen-Belsen i Ravensbrück, którzy przybyli do Szwecji w 1945 roku, wszyscy opowiadali mi o ogromnym pragnieniu cukru i słodyczy. 

Po wyzwoleniu obozu w Bergen-Belsen w kwietniu 1945 roku, cukier i kawałki chleba ukrywali wyzwoleńcy podczas pobytu w szpitalu w Bergen-Belsen, a następnie w Centrum Tranzytowym UNRRA w Lubece (Szwedzki Szpital Tranzytowy). Także podczas podróży Białymi Statkami  z Lubecki do Szwecji. Personel szwedzkich szpitali i załogi Białych Statków zawsze znajdowały pod poduszkami kawałki chleba i inną żywność. Poduszka była bezpiecznym miejscem przechowywania podczas snu. 

Ruta Karpowska z Łodzi, która pod koniec lat 90. była członkiem zarządu Stowarzyszenia Pamięci o Holokauście w Sztokholmie (SHMA), przez cały 1945 rok, w pamiętniku, na bieżąco opisywała swoje przeżycia po wyzwoleniu w Bergen-Belsen. Ruta dokładnie opisuje głód cukru, kiedy przybyli ze szpitala w Bergen-Belsen do szpitala tranzytowego w Lubece.  Byli więźniowie po prostu do wszystkiego jedli cukier. Między innymi kanapki z cukrem i że do kawy dodawali tyle cukru, że nigdy się nie rozpuścił. 

Gdy rok temu rozmawiałam z Mirką Stern jedną z dzieci z Piotrkowa Trybunalskiego, która przyjechała z Bergen-Belsen do Szwecji. Mirka - Mirjam opowiadała że jej ochota na słodycze trwała bardzo, bardzo długo. Wspomniała, że ​​kilkoro dzieci brało po kryjomu cukier z piwnicznego magazynu sierocińca w Lövsätra (Täby) i przygotowało własny, bardzo nasycony, słodki napój które dzieci nazywały lemoniadą mimo że napój zawierał tylko wodę i cukier.

Cukier u Korczaka w Król Maciuś na wyspie bezludnej.

— Maciuś jest strasznie zdenerwowany — odpowiedziała wymijająco królowa. Za to na pierwszym zaraz posiedzeniu królów zabrała głos w sprawie Maciusia: — Królowie, nie podpisuగcie tego papieru. Nie można porównywać Maciusia ani z Napoleonem, ani z żadnym królem dorosłym. Chociaż nie mam dzieci, odgaduję dziecko sercem macierzyńskim. Maciuś jest nerwowy. On ma dobre serce. — Zaczyna się — mruknął młody król do Bum-Druma. —

A wieczorem jeden z więźniów pcha mu coś czarnego do ręki i mówi szeptem: — Tylko schowaj dobrze. — Co to jest? — zapytał się Maciuś. — Cukier — odpowiedział tajemniczo więzień. Była to kostka cukru, ale taka brudna, że zupełnie czarna. Maciuś wiedział, że jeść nie będzie, ale schowa jako pamiątkę. Kiedy wieczorem stał przed kancelarią, bo go wywołano na rózgi — znów గeden więzień wsunął mu coś w rękę: był to zasuszony kwiatek koniczyny. Długo przyglądał się Maciuś, zanim się domyślił, co to za kwiatek. Więźniowie litowali się nad nim i dawali, co kto miał naగdroższego. A z kancelarii rozlegały się krzyki tych, których bito. Wreszcie przyszła kolej na Maciusia. — Chodź, psisynu! — krzyknął dozorca i pochwyciwszy za kołnierz, podnosi go w górę jedną ręką, a w drugieగ trzymał rzemienny bat. Zatrzasnął drzwi i mówi: Jak ci powiem: „krzycz”, to krzyknij: „oj, boli!” Rozumiesz? Nie będę cię bił. Tylko pamiętaగ, żebyś mnie nie zdradził. Rozbieraj bluzę, prędko. No, krzyknij! — Oj, boli! — krzyknął Maciuś. A dozorca uderzył batem w ławkę

W niedzielę przez dwadzieścia minut wolno było rozmawiać. Rozmawiali najczęściej o kawie. — Podobno w tym roku mają dawać po trzy kostki cukru. — Co rok tak mówią od lat dziesięciu, Jak tu siedzę. Może mają dawać, a sami zżerają, psiakrew. — Czego w niedzielę, chamie, przeklinasz? — Zapomniałem. — To nie zapominaj, psiajucho.

A piątego dnia przyjechał naczelnik. Zebrał wszystkich więźniów i krzyczy: — Jak tu przyjadą i będą pytali, czy był między wami jaki mały więzień — taki chłopak — żebyście powiedzieli, że nie. Rozumiecie? Jeżeli kto powie, że tak, dostanie dwieście batów. A jeżeli powiecie, że nie, to do kawy na Wielkanoc dostanie każdy cztery kostki cukru. Rozumiecie? Nie chcę was oszukiwać: ten mały zbrodniarz dostał się tu nieformalnie. Ale już odesłaliśmy go do innego więzienia. Więc każę wam i rozkazuగę, żebyście zapomnieli raz na zawsze, że on tu był. Rozumiecie? Albo dwieście batów, albo cukier.

Operacja się udała: odzyskał Maciuś przytomność. Uścisnął rękę doktora — dziękuje, że jeszcze żyje. Niedobrze byłoby, gdyby umarł od razu. Musi coś గeszcze powiedzieć. Przymknął Maciuś oczy, chce sobie przypomnieć, co jeszcze ma do powiedzenia. Jest bardzo słaby. Znów zasnął — znów się przebudził: — Proszę przynieść moje pamiątki. Pędzi samochód do izdebki Maciusia. Już wie całe miasto, że Maciuś odzyskał przytomność, że jest nadzieja. — Uratujemy Maciusia — mówią doktorzy — musi się udać. Przywieźli Maciusiowi pudełko, gdzie w zieloną zawinięte bibułkę leżały: muszelka, kamyk, zwiędły listek, czarna kostka cukru — fotografia matki, pierścień z brylantem, kolczyki królowej.

Aaa, pochwycił na gorącym uczynku: Filip kopie nogami cmentarz Maciusia. Nagle stało się coś, czego Maciuś żadną miarą nie mógł zrozumieć. Zamąciło się w głowie, mignęło przed oczami. Ręka się zacisnęła, uderzyła. Filip pochwycił rękę Maciusia, ale Maciuś był strasznie silny. I chciał bić. I bił. Parę razy Filip odepchnął, więc Maciuś chwycił go za bluzę — i bije, i brak mu tchu. Pochylił się Filip, znów pochwycił ręce Maciusia, ale tylko na chwilę. Odwrócił się i poczuł Maciuś pierwsze uderzenie. Teraz dopiero zyskał Maciuś prawo do walki prawdziwej. Jakby go krępowało, że Filip się broni, chwyta ręce, ale sam nie bije. Skoczył, ale mu się nie udało, cofnął się o krok, całym ciężarem runął na wroga. Filip się pochylił, Maciuś wyrżnął w twarz tuż koło ust, potem dwa razy w głowę. Otrzymał uderzenie. Owinął ręce koło szyi, bije brodą, kopie. Znów dwa razy uderzył, otrzymał dwa uderzenia w piersi. Wyciął, ale nie trafił. I w nos. I na skopany w walce cmentarz Maciusia — trysnęła krew. Oprzytomnieli. — Masz — podał mu Maciuś chustkę do nosa.

Nabrzękła twarz Filipa miała wyraz pogodny. Uśmiechnął się wesoło. Pokręcił głową. — Nie przypuszczałem, że królowie umieగą tak grzmocić. Maciuś wie, że to wstęp do długiej rozmowy — i czeka. — Kiedy tak, to już powiem. Wszystko jedno. No tak: ja puszczałem dym, ja zegar umyślnie popsułem, ja muchy — całą garść — do zupy wrzuciłem — ja czółno i wiosła ukradłem. Dokuczałem, mściłem się, ale i nade mną się mścili. Filip oddany był za kradzież do domu poprawczego, kiedy miał dziesięć lat. I było mu źle. Nie dawali jeść i bili. Wszyscy bili. I dozorca, i stróż, i majster, i starszy chłopak. Kto silniejszy, kazał usługiwać, mógł broić po kryjomu i zwalał winę na słabszych — kto silniejszy, odbierał chleb i cukier małym i słabym. Tam nauczył się w karty grać, papierosy palić, mówić świństwa. Tam nauczył się mścić, robić na złość, kłamać, wykręcać się i oszukiwać. — A co ja ci złego zrobiłem? — pyta się Maciuś. — Dlaczego mi dokuczałeś? — Albo ja wiem.

A wieczorem jeden z więźniów pcha mu coś czarnego do ręki i mówi szeptem: — Tylko schowaj dobrze. — Co to jest? — zapytał się Maciuś. — Cukier — odpowiedział tajemniczo więzień. Była to kostka cukru, ale taka brudna, że zupełnie czarna. Maciuś wiedział, że jeść nie będzie, ale schowa jako pamiątkę.