Może dziwny nagłówek ale wg. opisu samograj jest niezawodną machinę, przy której nie należy już majsterkować.
Dwa najbardziej znane samograje Janusza Korczaka to Dom Sierot i kolonie i ferma Różyczka w Gocławku. Drugi samograj to gazeta ”Mały Przegląd”.
Pierwszy samograj, z 1912 roku, to Dom Sierot na Krochmalnej 92. Powielony poprzez Nasz Dom na Bielanach zbudowany w 1926 roku - to tzw. "System Korczakowski". Gdy Korczak był powołany do wojska, gdy Pani Stefa wyjeżdżała do Eretz lub podjęła prace poza Domem Sierot to ta placówka w dalszym ciagu funkcjonowała bez zarzutu.
W 1932 r. Janusz Korczak wyprowadził się z Domu Sierot i zamieszkał z siostrą. W tym czasie oprócz pisania, podjął się nowych obowiązków, pracował m.in. jako biegły sądowy w sprawach dzieci przy Sądzie Okręgowym oraz referent pism zagranicznych dla Kasy Chorych.
Gdy Stefania Wilczyńska powróciła z Palestyny po raz pierwszy, w kwietniu 1936 r to po roku, w lipcu 1937 wyprowadziła się z Domu Sierot. Zamieszkała w mieszkaniu jednopokojowym na Woli na ul. Działdowskiej. Działdowska to ulica na zachód od Domu Sierot, równoległa do Karolkowej.
We wrześniu 1937 roku rozpoczęła Wilczyńska pracę referentki w Poradni Pedagogicznej w Centos (Centrala Towarzystw Opieki nad Sierotami i Dziećmi Opuszczonymi).
Pod koniec 1937 otrzymała od władz angielskich w Palestynie certyfikat stałego pobytu i w marcu 1938 roku wyprowadziła się z Działdowskiej i wyjechała do Palestyny. W maju 1939 roku wróciła z Erec Izrael do Domu Sierot na Krochmalną.
We wrześniu 1937 roku rozpoczęła Wilczyńska pracę referentki w Poradni Pedagogicznej w Centos (Centrala Towarzystw Opieki nad Sierotami i Dziećmi Opuszczonymi).
Pod koniec 1937 otrzymała od władz angielskich w Palestynie certyfikat stałego pobytu i w marcu 1938 roku wyprowadziła się z Działdowskiej i wyjechała do Palestyny. W maju 1939 roku wróciła z Erec Izrael do Domu Sierot na Krochmalną.
Powyższy opis "wyprowadzek" Korczaka i Pani Stefy jest ilustracją tego pierwszego samograju.
Również gazeta ”Mały Przegląd” (1926-1939) była samograjem. Po trzech latach, po odejściu Korczaka jako redaktora funkcjonowała bez zarzutu do września 1939 roku.
Samograj to oczywiście system korczakowski którego elementy były także praktykowane w innych sierocincach i na koloniach.
