Thursday, August 14, 2025

Rok 1945 - Pogrom w Rabce zaczął się w sierpniu, właściwie to były trzy pogromy, trzy napady na żydowskie dzieci.



Pogrom w Rabce zaczął się w sierpniu, właściwie to były trzy pogromy, trzy napady na żydowskie dzieci. Ten pierwszy to dzień po pogromie w Krakowie 11 sierpnia 1945 r. W Krakowie, podobnie jak w 1946 roku w Kielcach ktoś rozpuścił plotkę, że Żydzi w Kazimierzu porwali chrześcijańskie dziecko, by dokonać rytualnego mordu. W Kazimierzu plądrowano mieszkania, synagogę Kupa, pobito wielu ludzi. I zastrzelono 56-letnią Różę Berger. Strzałem przez drzwi.

12 sierpnia 1945 roku zaatakowano żydowski sierociniec w Rabce po raz pierwszy. Tam w trzech willach przebywało wtedy 96 dzieci. W nocy wrzucono granat do willi Niemen. Decyzja o zamknięciu sanatorium w Rabce zapadła krótko po trzeciej napaści.

Dzieci z Rabki zawieziono do Zakopanego, gdzie w Leśnym Grodzie** Lena Kichler zorganizowała równolegle z Rabką drugi sierociniec.
Również w Zakopanem, w Leśnym Grodzie do napadu doszło w nocy z 28 na 29 sierpnia, czyli już po wyjeździe dzieci z Rabki. Po atakach na sierocińce najpierw w Rabce, a potem w Zakopanem, za którymi stał Ogień, dzieci nie mogły czuć się bezpiecznie na Podhalu. 

Po dalszych szykanach w Zakopanem 18 marca 1946 roku wyruszyła Lena Kichler dzieci (bylo ich 75) do Czechosłowacji, nie uprzedzając o swojej decyzji Komitetu Żydowskiego w Krakowie. To jej ostatni zapisek z Polski:
Piszę o godz. 2-giej w nocy po bardzo ciężko przepracowanym dniu, dlatego będę się skracać. Wyjeżdżam prawie że z wszystkimi moimi dziećmi i personelem za granicę. Wyjeżdżamy wszyscy legalnie w warunkach nawet dla najmłodszych dzieci doskonałych. Nie widzę warunków bezpieczeństwa dla dzieci ani w Zakopanem, ani w innej miejscowości, zaś uważam, że po tym piekle, które przeszły, nie mamy prawa narażać je i walczyć ich kosztem o demokrację. Dlatego wywożę je w bezpieczne miejsce, gdzie będą miały ten sam dom, w tym samym składzie dzieci i personelu w warunkach pełnej swobody i bezpieczeństwa. (…) Zdaję sobie sprawę, że Komitet nie może im teraz zapewnić warunków swobodnego rozwoju, zaś uważam, że to jest najważniejszym prawem wolnego człowiek.

Lena Kichler z dziećmi przez Czechosłowację dotarła do Francji a następnie, na początku 1949 roku dotarła do Izraela. Hania Fiszgrund (Gdalewicz) przyjechała do Izraela 20 lat pózniej. Mieszka w Tel-Avivie.

* W Rabce w willach Stasin i Niemen sa obecnie Domy Pracy Twórczej należące do
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
** W Zakopanem w willi Leśny Gród jest dziś Szkoła Podstawowa nr 5, która nosi imię Janusza Korczaka.
*** Zdjęcia w wiekszości z Archiwum Kibucu Bojowników Getta, od córki Leny Kichler Küchler.
**** O Pogromie w Rabce w 1946 roku.
http://partyzanciakpodhale.pl/attachments/328_NAPAD%20NA%20SIEROCINIEC%20W%20RABCE%201946.pdf